Nên mở trang thể nghiệm trên báo chí văn chương của hội

14:32 27/01/2010
PHẠM QUANG TRUNGHiện giờ báo chí chuyên về văn chương ở ta đã phong phú và đa dạng. Riêng Hội Nhà văn đã có các báo Văn nghệ, Văn nghệ dân tộc và miền núi, Văn nghệ Tre, và các tạp chí Tác phẩm mới, Văn học nước ngoài.

Sắp tới còn có thể xuất hiện thêm các tờ báo, tạp chí khác nữa. Tôi nghĩ trên báo chí của Hội nên có những trang dành cho sự thể nghiệm, trước hết là sự thể nghiệm về thi pháp. Vì sao vậy?

Phương thức thể hiện nghệ thuật trong cac tác phẩm thuộc nhiều thể loại ở nhà văn ta còn khá đơn điệu và ít thay đổi. Tiẻu thuyết cứ phải có cốt truyện, nhân vật; thơ cứ phải đủ câu chứ, vần điệu; phê bình cứ phải đủ đầy, rành mạch. Đại để đó là lối viết hiện thực, coi sự rõ ràng, tuần tự, lô gic là những yêu cầu chính yếu. Hình như ta chưa có tâm lý hòa nhập với các trào lưu văn chương khác ngoài văn chương hiện thực. Trong khi chỉ riêng ở thế kỷ XX này thôi lịch sử văn chương nhân loại đã chứng kiến bao cuộc "cách mạng" thật sự về thi pháp. Ngay chủ nghĩa hiện thực cũng đã biến đổi khá nhiều không còn nguyên dạng như ở thế kỷ trước. Thái quá đã đành là không nên, song bất cập cũng chẳng hay hớm gì!

Kể ra cũng đã xuất hiện khuynh hướng đổi mới thi pháp thơ cách đây vài ba năm. Song đến bây giờ xem ra sóng đã yên, biển đã lặng. Chẳng phải những nhà tiên phong chủ nghĩa từng vùng vẫy, bứt phá một thời giờ lại trở về với đường quen lối cũ đó sao! Họ lại có vẻ bình thản lắm, bình thản đến lạ lùng, cứ như chẳng có gì xảy ra trước đó vậy. Theo tôi, khuynh hướng cách tân của họ không thể đến đích được bởi ba nguyên do: Một là: quan niệm thơ của họ có phần cực đoan; Hai là: họ chưa đưa ra được những bài thơ hay; Ba là: môi trường đổi mới về thi pháp văn chương ở ta chưa thuận.

Tôi muốn lưu ý đến nguyên do sau cùng. Nhìn sang tình hình sáng tạo của các ngành nghệ thuật anh em thì thấy có khác. Chẳng hạn: nghệ thuật tạo hình, "sân chơi" của họ mới khoáng đạt làm sao! Có hiện thực, có siêu thực, cả trừu tượng, lập thể nữa. Nhiều phòng tranh của các họa sĩ (không loại trừ các họa sĩ có tuổi đã thành đạt) mới lạ mà cuốn hút đến sững sờ. Ta có thể dễ dàng cảm nhận sức thanh xuân của họ qua từng đường nét, sắc màu. Thật là táo bạo! Nghĩ đến "sân chơi" của văn chương đôi lúc tôi không khỏi ngạc nhiên, cả buồn phiền, day dứt nữa.

Tôi cho đổi mới về thi pháp là một trong những vấn đề bức bách hiện nay. Không thể bảo văn chương cốt là hay, mới hay cũ về cách thức thể hiện không cần để tâm đến làm gì. Chẳng lẽ cái hay của ngày hôm nay lại hoàn toàn giống cái hay của ngày hôm qua? Cũng có thể thấy thi pháp chưa được mở rộng cửa chứng tỏ "vùng thẩm mỹ" của văn chương còn bó hẹp. Có những khoảnh thực tại, như chiều sâu tâm thức, phải tìm những cách biểu hiện khác mới sống động lên được.

Do vậy tôi mong báo chí của Hội ta sẽ mạnh dạn mở những trang thể nghiệm văn chương. Việc làm này sẽ có nhiều cái lợi.

- Với nền văn chương, sẽ góp phần khuyến khích tìm tòi về hình thức và bút pháp, huy động nhiều tiềm năng sáng tạo của cả đội ngũ.

- Với người cầm bút, sẽ dẹp bớt nỗi e ngại khi chấp nhận sự phiêu lưu của mọi thể nghiệm.

- Với ban biên tập, sẽ giải tỏa tâm lý phòng xa của sự chệch hướng.

- Với công chúng, sẽ giúp bạn đọc quan tâm hơn để rồi vừa nghiêm khắc, vừa bao dung trước các thể nghiệm.

Cùng với những trang thể nghiệm có thể mở mục trao đổi về sự thể nghiệm theo tính thần cởi mở, công tâm, chân tình và xây dựng, tất thảy vì sự hưng thịnh của nền văn chương dân tộc trên điểm giao của hai thế kỷ.

Tôi tin ý nguyện chính đáng của tôi sớm được thực hiện.

Đà Lạt 03/03/1997
P.Q.T
(120/02-99)




 

Đánh giá của bạn về bài viết:
0 đã tặng
0
0
0
Bình luận (0)
Tin nổi bật
  • YẾN THANH

    Trong bài viết này, chúng tôi muốn nhìn nhận những cống hiến của GS.TS Lê Huy Bắc trên lĩnh vực khoa học, đây là những thành tựu mà theo chúng tôi, vừa có tính lan tỏa, lại vừa có tính bền vững. Bởi vì, có thể nhiều học viên, nhà nghiên cứu dù không trực tiếp được nhà khoa học giảng dạy, hướng dẫn, nhưng từ những công trình, bài báo khoa học, vẫn được kế thừa và chịu sự tác động từ người thầy đó. 

  • TRIỆU SƠN

    Bài này nhằm trao đổi với tác giả Nguyễn Thị Tịnh Thy về những bất cập của nghiên cứu, phê bình văn học hiện nay nhân đọc bài “Những bất cập và thái quá trong nghiên cứu văn học hiện nay” của tác giả trên Sông Hương, 294/08-13.

  • PHAN TRỌNG HOÀNG LINH

    Được Bakhtin đề xuất trong công trình nghiên cứu về sáng tác của Frăngxoa Rabơle, thuật ngữ chủ nghĩa hiện thực nghịch dị (grotesque realism) là sự định danh ước lệ cho một kiểu hình tượng đặc thù (hay phương pháp xây dựng hình tượng đặc thù) của nền văn hóa trào tiếu dân gian, kiểu hình tượng nghịch dị.

  • LTS: Phạm Phú Uyên Châu, bút danh Meggie Phạm, sinh năm 1991, hội viên trẻ nhất của Hội Nhà văn Thừa Thiên Huế, tác giả của bộ truyện dài liên hoàn do Nxb. Trẻ ấn hành: Hoàng tử và em (2011, tái bản 2011), Giám đốc và em (2011, tái bản 2012), Chàng và em (2012, tái bản 2012), Người xa lạ và em (2012) và Tôi và em (đang in).

  • ĐOÀN ÁNH DƯƠNG

    Trong Điều kiện hậu hiện đại, Jean-Francois Lyotard cho rằng: “Bởi vì người ta không thể biết điều gì xảy ra cho tri thức, tức là sự phát triển và truyền bá nó hiện nay đang gặp phải những vấn đề gì, nếu không biết gì về xã hội trong đó nó diễn ra.

  • ĐANIEN GRANIN

    Năm ngoái, một tai họa xảy ra với tôi. Tôi đi trên đường phố, bị trượt chân và ngã xuống... Ngã thật thảm hại: mặt áp xuống, mũi toạc ra, tay bị tréo lên vai. Lúc đó khoảng bảy giờ chiều, ở trung tâm thành phố, trên đại lộ Kirov, cách ngôi nhà ở không xa.

  • PHẠM QUANG TRUNG

    Bàn về hiệu quả của lý luận trong quan hệ với sáng tác, cần phân tách xu hướng lý luận dành cho tìm hiểu sáng tác của nhà văn (hướng nhiều hơn tới người nghiên cứu) với xu hướng lý luận dành cho sáng tác của nhà văn (hướng nhiều hơn tới người sáng tạo).

  • HÀ VĂN LƯỠNG  

    Trong thể loại tự sự, người trần thuật giữ một vai trò quan trọng, góp phần làm nên giá trị nghệ thuật tự sự của tác phẩm văn học.

  • NGUYỄN THỊ TỊNH THY

    Đời sống văn học không thể thiếu phê bình, nghiên cứu. Nếu xem “tác phẩm văn học như là quá trình”(1) thì phê bình và nghiên cứu là một khâu quan trọng trong chuỗi quá trình đó.

  • PHAN TUẤN ANH

    1. Nguyên tắc thẩm mỹ facebook và lối đọc status - entry
    Những tác phẩm của Đặng Thân như Ma net mà đặc biệt là 3339 [những mảnh hồn trần] từ khi ra đời đến nay đã trở thành những “cú sốc văn hóa” mini trong đời sống văn học Việt Nam.

  • BÙI BÍCH HẠNH

    Cất tiếng như một định mệnh của quyền năng nghệ thuật giữa phố thị thơ miền Nam những năm 50 - 60 thế kỉ XX, người thơ Thanh Tâm Tuyền, bằng tuyên ngôn nghệ thuật khởi từ ca dao sang tự do, đã tham dự vào thi đàn vốn nhiều biến động với tư cách một hữu thể mưu cầu phục sinh.

  • NGUYỄN QUANG HUY

    Phạm Thái (1777 - 1813) là một khuôn mặt khá đặc biệt trong thơ văn Việt Nam giai đoạn cuối thế kỉ XVIII, đầu thế kỉ XIX. Đặc biệt trong thời đại ông sinh ra và ứng xử với nó; đặc biệt trong cách thể hiện thế giới nghệ thuật nhiều cá tính, nhiều gương mặt; đặc biệt trong vũ trụ mộng trước cuộc đời; đặc biệt trong cách thế tồn tại tài hoa mệnh bạc của ông; đặc biệt hơn là thơ văn của ông chưa được lưu ý phân tích ở chiều sâu tâm lí, chiều sâu thẩm mĩ.

  • THÁI DOÃN HIỂU

    Thời kỳ còn sống lang thang Kazan, nhà văn trẻ tài năng M. Gorky luôn làm phiền cho trật tự của chính quyền, cảnh sát Nga Hoàng tống lao ông. Trong tù, ông vẫn viết truyện, tuồn ra ngoài in đều đều trên các mặt báo.

  • INRASARA 

    1.
    Ch. Fredriksson trả lời cuộc phỏng vấn, cho rằng: “Ý tưởng dường như có tính tiên quyết, xem người nghệ sĩ làm gì và làm như thế nào với tác phẩm của mình, để làm sao cho tác phẩm ấy có hiệu quả nhất khi đến với công chúng.

  • NGUYỄN BÀN 

    Hồi còn học trung học, khi đọc Truyện Kiều, chúng tôi đinh ninh rằng Thúy Kiều gặp Kim Trọng lúc tuổi “xuân xanh xấp xỉ tới tuần cập kê”, nghĩa là khoảng 15, 16 tuổi. Nay đọc cuốn Tìm hiểu Truyện Kiều của tác giả Lê Quế (Nxb. Nghệ An, 2004) thì thấy Thúy Kiều gặp Kim Trọng lúc 22 tuổi.

  • PHẠM PHÚ PHONG 

    Nguyễn Hữu Sơn là nhà nghiên cứu văn học trung đại Việt Nam, là phó giáo sư, Tiến sĩ, Phó Viện trưởng Viện Văn học và Phó Tổng Biên tập Tạp chí Nghiên cứu Văn học.

  • LUÂN NGUYỄN

    Trần Đức Thảo, với người Việt, hiển nhiên là một trí tuệ hiếm có. Trong tín niệm của tôi, ông còn là một trí thức chân chính. Một trí thức dân tộc.

  • MAI VĂN HOAN

    Trong những tháng ngày ở Châu Thai chờ đợi Từ Hải, sau khi diễn tả nỗi nhớ của Kiều đối với quê nhà, cha mẹ, Nguyễn Du viết: Tiếc thay chút nghĩa cũ càng/ Dẫu lìa ngó ý còn vương tơ lòng.

  • NGUYỄN HỒNG TRÂN

    Vua Minh Mạng (tên hoàng tử là Nguyễn Phúc Đảm) lên làm vua năm Canh Thìn (1820). Ông là một vị vua có tri thức uyên thâm, biết nhìn xa thấy rộng.

  • VĂN NHÂN

    Trong bài thơ viết về dòng sông Hương, Nguyễn Trọng Tạo có bốn câu khá hay: Con sông đám cưới Huyền Trân/ Bỏ quên giải lụa phù vân trên nguồn/ Hèn chi thơm thảo nỗi buồn/ Niềm riêng nhuộm tím hoàng hôn đến giờ (Con sông huyền thoại).