Mong xứng đáng là con dâu của Huế

10:51 24/11/2009
TRẦN CÔNG TẤNNhững ngày làm báo, tôi đã biên tập mấy bài của cộng tác viên Võ Quang Yến từ Pháp gửi về. Tôi biết rõ ông là một nhà khoa học lớn, hàng chục năm liền làm Giám đốc ở Trung tâm nghiên cứu khoa học Pháp. Vài lần ông về làm việc giúp nước, chúng tôi đã gặp nhau.

Nhà khoa học Võ Quang Yến

Biết người bạn đời của ông - bà Kouscher - Liliane cũng là một tiến sĩ hóa học nổi tiếng. Nhưng tôi chưa hề được gặp bà. Những lần bà về Huế thăm quê chồng, thì tôi đã chuyển vào Sài Gòn. Sau này về Huế, tôi nghe người nhà ông Yến kể lại bà đã về làm dâu và họ đã yêu mến bà ra sao. Gia đình này thân mật gọi bà bằng cái tên Pháp Liliane đã Việt hóa theo họ chồng thành ra Liên - Võ Quang Li Liên. Liên là sen: Bông sen - cho hợp với đức tính nết na hiền dịu của bà.

Lần này, vừa đến Paris, tôi liền đi tìm thăm người con dâu của Huế ấy. Nhà ông bà ở trên đồi, vùng ngoại ô Bures-Yvette có nhiều cây cao bóng cả, trông như rừng. Ông Yến và bà Liên đón chúng tôi trước cửa. Hơn nửa thế kỷ ở Pháp, ông Yến vẫn nói giọng Huế “dẻo quèo quẹo” đã đành. Nhưng một bà đầm mà nói tiếng Việt bằng giọng Huế: “Chào anh ở bên nhà mới qua”, nghe mới thấm thía và cảm động biết bao! Tôi bỗng nhớ có lần ở Hà Nội, gặp bà vợ người Nga của nhà học giả Nguyễn Tài Cẩn đang lúi húi làm dưa, muối cà. Bà trả lời tôi bằng giọng Nghệ Tĩnh đặc sệt: “Tui đang mần nhút Thanh Chương, tương Nam Đàn cho ôông nớ ăn”. Phải yêu chồng ghê gớm lắm mấy bà “dâu Tây” này mới nói giọng quê chồng “ngọt” đến như vậy.

Vào trong nhà, xem cách sắp đặt nhà cửa, bếp núc ngăn nắp và sạch sẽ, mới biết bà Liên đảm đang biết chừng nào. Tôi nhìn cái nón lá quai thao, quả bầu khô treo trên tường cho đến cái bài vị, đồ thờ khảm xà cừ, sơn son thếp vàng và các chậu cảnh trong nhà ông Yến mà cứ ngỡ là mình đang ở một căn nhà nào đó trong thành nội Huế. Bà dẫn tôi xem những bức ảnh treo tường và giới thiệu ba con, sáu cháu. Nhưng các con bà đều đã lớn, có nghề nghiệp, đã lập gia đình và ra ở riêng.

Nay thì ông bà đã nghỉ hưu. Ông vào tuổi 71 và bà đã 65. Nhà thì rộng mênh mông mà chỉ có hai ông bà già. Tôi hỏi sống như vậy có buồn không. Bà trả lời: “Không còn thời gian để mà buồn”. Đúng là thì giờ của ông bà quý như vàng ngọc. Sách vây kín trong phòng viết của ông. Sách Việt Nam quý hiếm từ cổ chí kim đều có. Ông đã hướng dẫn các nghiên cứu sinh bảo vệ thành công hàng chục luận án tiến sĩ. Những luận văn học trò tặng, xếp đầy trên giá sách, trên bàn viết. Ba lần ông về Việt Nam cùng các nhà kỹ nghệ Pháp giúp nghiên cứu rong biển chỉ vàng để chiết rút chất AGAR, và lấy máu sam để làm thử thuốc nội độc tố. Phòng viết của bà cũng chẳng kém chồng. Có lẽ tài sản của họ chỉ có sách và sách. Bà nhận bằng tiến sĩ hóa học Quốc gia Pháp từ năm 1965, nhưng từ 1960 bà đã có hai bằng cao học sinh ngữ Viễn Đông (Ban Việt học) và Cao đẳng sư phạm. Hàng chục năm liền bà giảng dạy ở Trường Cao đẳng Hóa học Quốc gia Paris và Đại học Paris VI. Ở đây bà đã giúp hàng chục nghiên cứu sinh trên thế giới làm luận án cao học và tiến sĩ. Bà đã cùng chồng viết hàng trăm bài báo và tài liệu khảo cứu về hóa học đăng trên các báo chí Việt Nam và quốc tế. Gần đây, theo sự tài trợ và lời mời của tổ chức các nước nói tiếng Pháp (AUPELF), bà đã về giúp Đại học Tổng hợp Hà Nội làm một phòng thí nghiệm hóa học vô cơ. Giúp các thầy cô ở đây giảng dạy, làm thí nghiệm theo cách của Pháp và bằng tiếng Pháp. Khi sinh viên ở trường này qua Pháp học tiếp, sẽ vào phòng thí nghiệm làm việc được ngay.

Khi được hỏi cảm tưởng về quê hương của chồng và bà đã làm dâu xứ Huế như thế nào, Li Liên cười vẻ bẽn lẽn. Những nét đẹp thùy mị, dịu dàng của tuổi mười tám, đôi mươi còn vương lại trên đôi mắt xanh biếc của bà. Bà lặng lẽ đến bên giá sách, rút ra một cuốn sách dày đặt lên bàn và mở trang đầu, nắn nót ghi lời đề tặng tôi. Cầm cuốn sách nặng trĩu trên tay, đọc lướt qua mới biết đây là luận văn tốt nghiệp cử nhân văn chương bà vừa bảo vệ thành công ngày 19 tháng 6 năm 1998 ở Ban Việt học, tại trường Đại học Paris VII (Denis Diderot). Đề tài của luận văn này khảo cứu một ngôi chùa Phật giáo và vai trò quan trọng của nó trong nền văn minh và cuộc sống văn hoá của cộng đồng người Việt Nam ở Huế: đó là chùa Thiên Mụ. Luận văn đã được các giáo sư Philippe Langlet và Nguyễn Phú Phong, Giám đốc Trung tâm nghiên cứu Quốc gia Khoa học Pháp - là những thành viên trong Ban Giám khảo, đánh giá rất cao. Cái đáng nói là muốn đánh giá và nghiên cứu kỹ càng về chùa Thiên Mụ, bà Liên phải từ Pháp về Huế biết bao lần để đi thăm khắp các lăng tẩm chùa chiền ở cố đô, tìm sách vở và tìm đọc tham khảo hàng ngàn tài liệu, hàng trăm cuốn sách của các tác giả Việt Nam và thế giới nói về lịch sử Phật giáo, về chùa chiền trên khắp thế giới và Việt Nam. Đặc biệt là chùa Thiên Mụ dính dáng đến lịch sử mười ba đời Chúa, chín đời Vua của phong kiến triều Nguyễn suốt mấy trăm năm. Tôi tỏ lòng khâm phục và ca ngợi sự biết cao, hiểu rộng của một học giả lớn Pháp về lịch sử và văn hoá Việt Nam. Bà Liên khiêm tốn, nhỏ nhẹ nói: “Có gì đâu. Tôi chỉ mong làm được nhiều việc có ích để xứng đáng là con dâu của Huế”…

Tôi hỏi luận văn này có phải là chứng chỉ cử nhân cuối cùng của bà ở tuổi sáu mươi lăm? Bà Võ Quang Li Liên cười hiền: “Chưa cuối cùng đâu. Tôi còn sống được ngày nào là còn tìm hiểu về Việt Nam. Tôi sắp về lại Việt Nam để tìm hiểu văn hoá Chàm và Tây Nguyên. Ước mơ vài ba năm tới, tôi sẽ có một luận văn mới về nền văn hoá và văn minh Việt Nam”.

T.C.T
(126/08-99)



 

Đánh giá của bạn về bài viết:
0 đã tặng
0
0
0
Bình luận (0)
  • THÁI KIM LAN

    (SH) - Ở đây mỗi ngày tôi đi dạo khoảng 45 phút đến 1 tiếng đồng hồ, mỗi lần tôi đếm được 4500 bước, có ai như tôi, là đi vòng được 2/3 công viên, đi hết 6500 bước là đến tòa lâu đài nhỏ Blutenburg, tính ra mỗi ngày tôi đi khoảng hơn 2 đến 3 cây số, nơi tôi ở gọi là Nymphenbad, nơi tắm của các nàng tiên, khoái chưa?

  • VÕ QUANG YẾN
    (Thân tặng tất cả các bạn yêu Huế)

    37 năm ra đi tưởng không hẹn ngày về. Thế mà rồi tôi cũng mua vé máy bay lên đường về thăm quê.

  • CAO HUY THUẦN

    Cách đây hơn một năm, tình cờ tôi gặp chị H. ở sân bay, đang cân hành lý để đi Mỹ. Chị bảo: Tôi qua Pháp nhân ngày giỗ đầu ông cụ tôi. Cả gia đình tụ họp đông đủ. Ông anh cả của tôi ở Pháp, tôi ở Mỹ qua, một cô em gái ở Đức, một cô em nữa ở tận Đan Mạch. Chúng tôi định lấy ngày kỵ ba tôi để mỗi năm một lần anh em gặp nhau.

  • HOÀNG PHỦ NGỌC TƯỜNG (Gặp gỡ với anh Lê Huy Cận, Tổng thư ký Hội “Người yêu Huế” ở Pháp)

  • Trên giải đất hình chữ S mà đáng lẽ chúng ta phải sống, có chỗ nào mà chúng ta không nhớ, không thương! Nhưng dĩ nhiên, có chỗ chúng ta thương nhiều hơn một chút. Đó có thể là chỗ mà chúng ta sinh ra, lớn lên. Chỗ mà chúng ta lưu lại nhiều kỷ niệm. Đó cũng có thể là chỗ mà vì một duyên cớ nào đấy thôi, ta bỗng thấy gắn bó suốt đời.

  • THÁI THU LAN Kỷ niệm 140 năm ngày sinh Vua Hàm Nghi (1871 - 2011)

  • VÕ QUANG YẾNHữu duyên thiên lý năng tương ngộVô duyên đối diện bất tương phùng(*)                                                Phong dao

  • NGUYỄN PHAN QUẾ MAISân bay Huế, tối ngày 14/12/2010, một người đàn ông cao lớn tóc đang chuyển màu đăm đắm nhìn qua cửa kính. Ông đang cố gắng níu giữ hình ảnh của từng cành cây, ngọn cỏ, từng hơi thở mát lành của sông Hương vào trong trí nhớ của mình.

  • THANH TÙNGTốt nghiệp Cử nhân Văn khoa, dạy học một năm ở trường Đồng Khánh, Thái Kim Lan qua CHLB Đức học khóa đào tạo giáo sư Đức ngữ của Viện Goethe Munich, với học bổng của Viện trao đổi Hàn lâm Đức (DAAD).

  • VÕ QUANG YẾNĐây không phải là lần đầu tiên có múa cung đình trên sân khấu Paris. Trước đây, chẳng hạn như đầu năm 2004, một đoàn ca múa của Nhà hát Nghệ thuật Cung đình thuộc Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế đã biểu diễn ở trụ sở Unesco trong buổi lễ trao tặng bằng công nhận 28 kiệt tác là di sản phi vật thể thế giới và truyền khẩu nhân loại, trước khi trình bày chúc Tết kiều bào Paris, Lyon, Marseille, Bruxelles.

  • HÂN QUY“Làm gì để có tiền giúp Huế mà tránh đi quyên”, đó là ý nghĩ cứ xoáy trong đầu óc mỗi anh chị em chúng tôi đã lâu và nhất là trong buổi tiếp xúc đầu tiên với bà Nguyễn Đình Chi ở nhà chị Song, trưa ngày thứ bảy 1-10-1983. Có một anh bạn gợi ý: “Tại sao chúng ta không nhân dịp có bà Chi đang còn ở đây để tổ chức một bữa cơm?”

  • HƯƠNG CẦN      (Chuyện ít ai biết trong làng âm nhạc)Nhạc sỹ, Giáo sư viện sỹ Lưu Hữu Phước (1921-1989) là tác giả của rất nhiều hành khúc nổi tiếng. Với tài năng của mình, từ bài hát này đến bài hát khác, ông đã góp phần nuôi dưỡng những phong trào cách mạng to lớn.

  • HÀ VĂN THỦYCó thể nói nhà thơ Tôn Nữ Hỷ Khương đã tạo nên một hiện tượng thơ, nhiều tập thơ của bà được in với số lượng lớn, tác quyền bà thường nhận sách mà không nhận tiền, những nơi in thơ cho bà vẫn dành cho bà những niềm ưu ái. Công ty Văn Hóa Sáng Tạo Trí Việt (First News) in tiếp hai năm hai cuốn Hãy Cho Nhau - Nước Vẫn Xanh Dòng (2004 - 2005).

  • TRẦN HỮU LỤCKhởi đầu là nỗi nhớ Huế, tác giả Phan Thị Thu Quỳ viết về quê quán,thời niên thiếu như một cách giãi bày, chia sẻ. Những trang viết như sông Hương âm thầm chảy qua những ngõ ngách đời người, trong trẻo và cuốn hút.

  • TRẦN THỊ LINH CHITừ ngày theo chồng vào Nam, tính ra xa Huế hơn nửa thế kỷ, đất khách quê người, hiếm khi được nói hay nghe tiếng của quê hương một cách trọn vẹn. Ngay trong gia đình, đến đời cháu nội, cháu ngoại thì đã rặt tiếng miền Nam. May mắn bên mình còn có ông “Dôn”(*) người thường xuyên “gợi nhớ” qua câu nói đầu môi khi đối thoại: Mụ ơi!

  • TÔN NỮ NGỌC HOANhư một “kẻ bị lưu đày trên đảo xanh”, Hữu Vinh luôn hướng về quê nhà với trái tim của chàng trai 18 tuổi - tuổi của ngày rời xa người mẹ thân yêu, xa tiếng chuông chùa Thiên Mụ, xa con đường đến trường xuôi theo giòng Hương quen thuộc đến chân trời mới lạ để rồi bằn bặt 18 năm sau mới có cuộc đoàn viên rưng rưng nước mắt trên quê xưa.

  • TRUNG SƠNVậy là tôi không còn dịp để được thăm chị nữa rồi!Mấy năm trước, khi nhà văn Nhất Lâm, một người cháu của nhà thơ Vĩnh Mai, cho biết chị Phương Chi đã phải vào sống những năm cuối đời tại Trại Dưỡng lão ở Hà Đông, tôi đã phải thốt lên: “Trời! Sao lại thế?!...”

  • THÁI KIM LAN...“Cắt từng miếng da non nhìn xem, tôi vẫn vậy/ Chảy ròng ròng trong máu nước sông Hương”...Bỗng tôi thấy em cũng về lại đó.../ Tôi lại cùng em đi thăm chợ Tết/ Em nép mình sưởi ấm với vai tôi/ Đôi mắt, nụ cười, môi hồng rực rỡ/ Huế đây rồi nhờ có em tôi                         (“Hải đường say nắng”, Chỉ có anh mới nhận ra em)...

  • TRẦN KIÊM ĐOÀNThạch Hãn - Mồ hôi của đá chứ không phải mồ hôi đá. Tương truyền rằng, phía cực Tây Trường Sơn có ngọn núi Linh Sơn cao ngất, thường đổi màu từ cổ đồng lúc bình minh, đỏ thẫm giữa ban trưa và tím ngát vào ban chiều. Vào một buổi chiều thuở hồng hoang, có con chim Phượng Hoàng bay ngang núi tím. Núi quá cao khiến chim rủ cánh phải đổ xuống từ lưng trời làm vỡ một góc núi. Không hiểu suối khe, mồ hôi hay nước mắt của núi đã tuôn ra từ khe núi bị nứt tạo thành một dòng sông chảy miết về phía đồng bằng, tuôn ra biển. Dòng sông đó là dòng sông Thạch Hãn.

  • VÕ QUANG YẾN                Tiếng hát đâu mà nghe nhớ thương,                Mái nhì man mác nước sông Hương.                                                     Tố Hữu