LÊ HÀ
Cây hoa gạo bên phía cầu Dã Viên sáng nay bỗng thắp lửa đỏ cả một khung trời. Cái màu đỏ chói lòa như ngọn đuốc rực cháy giữa một bầu trời xanh thẳm tháng ba còn vươn mùi ẩm lạnh.
Nhành xuân - Ảnh của NSNA Văn Đình Huy
Sớm nay, lúc đứng nơi vọng lâu, ngắm nhìn mặt trời đỏ rực đang nhô lên từ phía bên kia thành phố, nghe cái rét miên man như đang chảy tràn trong làn gió nhẹ thơm nức mùi cỏ cây, và cả mùi sương trong vắt thanh lành mà thấy ban mai êm nhẹ như những sợi tơ giăng ngang mặt sông mùa cũ. Đợi tia nắng đầu tiên vàng ươm như hũ mật ai vừa đánh rơi xuống phố, phủ lên từng ngọn cây, lá cỏ xanh ngắt, bỗng thấy phố xá quanh mình không dưng lại bừng lên sự sống đến dịu kỳ.
Tháng 3, bầu trời xanh và trong văng vắt như được nhìn qua mảnh giấy màu ngày xưa bà vẫn hay gói từng chiếc bánh hạt sen thơm ngát ngày xuân. Chiếc bánh nhỏ xíu tròn xoe như hạt bi ve mà nhấm nháp ăn mãi chẳng hết. Chiếc vỏ bánh thì đủ màu, bao giờ cũng được giữ lại. Để một hôm nào đó, lại lấy ra vuốt ve và ngắm nghía bầu trời. Bầu trời tuổi thơ, bao giờ cũng đầy màu sắc, tựa như đang được nhìn qua chiếc vỏ kẹo bé xinh một thuở. Phố mùa này vẫn đang thay áo mới. Lá trút đầy trên phố cho những chồi xanh hé nụ ươm hoa. Những con đường vẫn còn nằm im nghe tiếng lá sang mùa, nên hoa phượng đỏ trời, bằng lăng tím rịm, hoàng yến vàng ươm hay muồng anh đào hồng tía vẫn còn chìm trong cơn mưa xuân lất phất, thật lâu nữa mới khoe khoang nhan sắc. Nên hoa gạo tháng ba kéo ngang quá phố bỗng được xôn xao đón chờ.
Tôi nhớ mãi cái màu đỏ rực giữa không gian cổ kính u trầm nơi cung An Định. Cây hoa gạo ở đó, năm nào cũng thắp lửa làm sáng bừng cả một góc khuôn viên. Giữa mùa hoa gạo đang trổ bông, bước chân thường hay lạc lối mà dạo quanh khu vườn nơi ấy. Vườn xuân đầy nắng mênh mang. Nắng rớt trên mái ngói cũ kỹ phủ màu rêu úa. Nắng chảy tràn trên những mảng tường vàng ươm cổ kính. Nắng thắp lửa trên đóa hoa gạo đốt cháy cái lạnh còn sót lại của ngày xuân. Những đóa hoa đỏ rực, nghiêng mình nằm trên lối cũ đầy rêu, tựa như tiếng thở dài thật nhẹ rớt trong thinh lặng. Tôi nhớ mãi dáng ai thướt tha trong tà áo trắng, làm duyên bên cội hoa rụng đầy những bông đỏ thắm, đôi môi chúm chím đỏ tựa cánh hoa gạo trên cành. Tháng ba, ngày trong xanh đầy nắng. Lũ chim về đậu trong vườn rúc rích hát ca. Tiếng chim trong veo như tiếng nắng rớt lạo xạo trên lối đi rải đầy những viên đá cuội, tựa như tiếng khúc khích cười của tuổi thơ ngây.
Mùa này, giữa những mảng xanh ngắt phủ đầy trên phố, thi thoảng lại bắt gặp những đốm lửa lập lòe rực đỏ giữa màu xanh. Giống như khi ngồi nơi Quan Tượng Đài giữa một chiều hoàng hôn đỏ rực, cây gạo già nơi đó cũng bung hoa đỏ thẳm, từng chùm hoa lộng lẫy như hằn in vào vệt đỏ phía trời xa. Hay lúc ngồi nhìn đàn bồ câu trắng nhảy nhót trong trong khuôn viên Trung tâm Văn hóa tỉnh, hoa gạo nơi đó rớt đầy thềm, đang u buồn nằm nghe cơn mưa vừa lướt ngang qua ẩm ướt.
Tôi có người bạn ở Kim Long, vào mùa hoa gạo, cô thường hay lang thang dạo quanh thành phố. Sau những thỏa thích ngắm nghía bầu trời đỏ rực màu hoa, cô lại nâng niu nhặt những đóa hoa gạo mang về. Đôi bàn tay khéo léo chỉ quen dùng cọ vậy mà có thể biến hoa gạo thành món ngon. Cái cảm giác lạ lẫm khi thưởng thức mọn lạ mà quen dễ khiến người ta có vô vàn cảm xúc. Giống như khi cô ngồi nơi bậc thềm Quan Tượng Đài, ngắm nghía những đóa hoa đỏ rực treo trên trời, lại không ngừng than thở: Hoa gì đã đẹp còn ăn ngon.
Tháng ba, hoa gạo đã bắt đầu rụng xuống những đóa đầu tiên. Tôi lại ngược về phía Kim Long làm khách nhà người quen cũ. Chỉ mong một hôm nào đó, trong bữa cơm chiều khi hoàng hôn phủ đỏ mặt sông trước nhà, lại lần nữa được nếm cái vị giòn sần sật lạ lẫm từ nhị đóa hoa rực rỡ.
Tháng ba, hoa lửa đã thắp trên bầu trời, rực rỡ đến nôn nao.
L.H
(TCSH44SDB/03-2022)
ÐÔNG HÀ
Tôi là người sinh ra sau chiến tranh, lớn lên bằng những bài học lịch sử. Thế hệ chúng tôi yêu Tổ quốc theo những bài học ông cha để lại qua những trang sách cộng thêm chút tính cách riêng của chính bản thân mỗi người. Mỗi người chọn cho mình một cách thể hiện tình yêu đó khác nhau.
CHẾ LAN VIÊN
Hồi ký về Đoàn Nghệ thuật Xây dựng (Huế 1946)
NGUYỄN QUANG HÀ
(Bút ký)
Ông Lê nguyên giám đốc sở Văn hoá Bình Trị Thiên, một lần về Thủy Dương lấy tài liệu viết tuyên truyền cho vụ lúa mùa, đã cụng đầu với ông bí thư xã.
TẠ QUANG BỬU
(Hồi ký)
Tôi đã học ở trường Quốc Học bốn năm từ năm 1922 đến 1926, cách đây đúng 60 năm.
TRỊNH BỬU HOÀI
Đất trời đang mặc chiếc áo mới cho trần gian. Con người cũng thay chiếc áo mới cho mình. Chiếc áo khoác trên đôi vai sau một năm oằn gánh công việc. Chiếc áo phủ lên tâm hồn ít nhiều khói bụi thế nhân.
NHỤY NGUYÊN
Một câu trong Kinh Cựu ước: Khởi thủy là lời. Tôi không dám khoác thêm bộ cánh mới, mà chỉ muốn tìm cho nó một mỹ từ gần gũi: Khởi thủy là mùa Xuân.
ĐÔNG HƯƠNG
Trí nhớ tôi tự dưng quay trở về với tuổi thơ, tuổi ba mẹ vừa cho đi học. Ờ! Lâu quá rồi, cái Tết đối với tôi không còn ý nghĩa gì nữa, trí nhớ lơ mơ trở lại khoảng đời thơ ấu, có lẽ đẹp nhất trong đời của mỗi con người của chúng ta.
TRẦN HỮU LỤC (Tùy bút)
Tháng Chạp ở quê tôi là tháng của hoa mai. Dường như màu của hoàng mai tươi thắm khắp mọi nẻo đường. Những chậu mai kiểng, vườn mai chùa, vườn mai nhà, đường phố mai, công viên mai, những thung lũng mai núi… đến thì lại nở đẹp một màu vàng mỏng nhẹ trong sương sớm.
DƯƠNG PHƯỚC THU (Bút ký lịch sử)
Nhiều năm men theo dấu chân của nàng Huyền Trân, công chúa nhà Trần mở đất Ô, Lý, hễ có dịp là tôi lại hành hương đất Bắc. Viếng đền thờ các vua nhà Trần ở làng Tức Mặc - nơi ấy nay thuộc phường Lộc Vượng, thành phố Nam Định.
HÀ THÚC HOAN
Những ai đã từng là học sinh trường Quốc Học - Huế đều có Một thời Quốc Học(1). Thời Quốc Học của tác giả bài viết này là ba năm học tập ở các lớp đệ tam (lớp 10), đệ nhị (lớp 11) và đệ nhất (lớp 12), từ năm 1956 đến năm 1959.
TRẦN HUY MINH PHƯƠNG (Tùy bút)
Thoáng một cái, xài hết ba trăm sáu mươi lăm ngày mà hổng biết. Bao dự tính giằng co rồi dang dở, chưa kịp nghĩ thấu, chưa xiết làm xong, phân vân nhiều nốt lặng, yêu người chưa sâu nặng, nợ người chưa trả xong… ngày giũ vội qua đi. Ngẩn ngơ, mùa về!
THIẾU HOA Hắn! Một vị khách không mời mà đến. Hắn đến viếng nhà tôi trong một đêm mưa to gió lớn. Cả nhà ai cũng biết sự có mặt của Hắn. Đêm đầu tiên cứ nghĩ Hắn chỉ trốn mưa tạm thời rồi hôm sau sẽ đi. Nhưng đến nay đã qua một mùa xuân, Hắn vẫn còn ung dung tự tại ở trong nhà, lại ở đúng trong phòng của tôi như một thành viên chính thức trong gia đình.
PHAN QUANG Trích hồi ký ... Đến thị xã Sơn La chiều hôm trước, sáng hôm sau trong khi chờ đến giờ sang làm việc với Khu ủy Tây Bắc, đồng chí Nguyễn Chí Thanh - mà các đồng chí gần gũi đều quen gọi bằng tên thân mật: anh Thao - cho mời chủ nhiệm nhà khách của khu tới.
VÂN NGUYỄN Tùy bút “Nghe mưa nơi này lại nhớ mưa xa...” (Trịnh Công Sơn)
PHAN THỊ THU QUỲ Ba tôi - liệt sĩ Phan Tấn Huyên, Nguyên Chánh Văn phòng Ủy ban Hành chánh Kháng chiến Thừa Thiên - thường dặn tôi mấy điều: dù khó khăn đến mấy cũng không được ngừng nghỉ phấn đấu học hành bởi tri thức là sức mạnh; dù như thế nào đi nữa cũng phải giữ cho được bản sắc văn hóa Huế rất đỗi tự hào của mình...
TẤN HOÀI Một khung trời mây Một dải gương lung linh cuộn quanh hoàng thành cổ kính. Trầm mặc và ưu tư. Tưởng chừng như thế!...
XUÂN HOÀNG Tôi được Hội Nhà văn Việt Nam cử đi thăm hai nước Ru-ma-ni và Bun-ga-ri đúng vào những ngày đầu xuân Mậu Thân, sôi động.
HỮU THU & BẢO HÂN Ký Đến bây giờ nhiều người vẫn chưa quên hình ảnh hãi hùng mà cơn bão mang tên Cecil tàn phá vào cuối tháng 10 của năm 1985 ở miệt phá Tam Giang của tỉnh Thừa Thiên-Huế.
PHẠM THỊ CÚC Thầy dạy lớp Nhì Thầy dạy lớp Nhì tên Thanh. Người thầy roi roi, hơi thấp và nhỏ con. Bù lại, thầy rất nhanh nhẹn và vui vẻ, hoạt bát, nụ cười luôn nở trên môi.
VĨNH NGUYÊN Biết sở Ngoại thương có đến năm ông vua, tôi tặc lưỡi - chà, thời buổi này tiếng vua quan nghe có vẻ mai mỉa làm sao ấy? Nhưng lên được ngôi vua đâu phải đơn giản? Dẫu vua ác, vua hiền, vua tài ba hay bất lực, vẫn là vua một thời và khối kẻ mong ước được "một ngày tựa mạn thuyền rồng"...