Mai Văn Hoan - người đi tìm ảo ảnh

16:58 11/09/2008

HOÀNG VŨ THUẬT Chưa ai để ý đến đâu Cây đứng khép mình lặng lẽ... (Cây lặng im)

Tôi cảm thấy Mai Văn Hoan đang nói về mình và thơ của mình. Mai Văn Hoan làm thơ khá lâu, từ những năm bảy mươi đã có thơ xuất hiện trên báo chí. Anh viết khá nhiều nhưng đăng tải lại dè dặt. Đúng hơn, trong những năm chiến tranh chống Mỹ, tạng thơ Mai Văn Hoan chưa phù hợp lắm nên hơi khó in. Mai Văn Hoan vẫn lặng lẽ viết như cây lặng im cần mẫn “kết một vòm xanh” cho tới bây giờ.
Viết về anh, tôi như người tình chọn cây làm nơi hò hẹn để bàn chuyện thơ.
Thật ra, thơ Mai Văn Hoan đã đi vào độc giả bằng nguồn “xuất bản” khác. Từ trong vở, trong sổ tay của học sinh, sinh viên... thơ cứ thế được nhân lên thành số lượng lớn, vượt qua những vùng đất tác giả chưa từng đặt chân tới. Điều ấy tự nói: thơ có nhiều cách đến với người đọc. Công chúng sẵn sàng đón nhận mỗi khi thơ làm được bổn phận của mình.
Đọc những tập thơ Ảo ảnh, Giai điệu thời gian, Hồi âm, Trăng mùa đông, Giếng tiên, Lục bát thơ... của Mai Văn Hoan, tôi mới có điều kiện tổng hợp, khái quát về thơ anh. Thơ Mai Văn Hoan thuộc dạng có nhiều ý kiến, nhận định không giống nhau. Làm thơ “mỗi người một vẻ”. Thơ Mai Văn Hoan cho tôi một thiện cảm, ví như Prísvin khi quan sát thiên nhiên buổi sáng mùa xuân, ông nhận ra một cái gì đó, một cái gì không nhìn thấy, nhưng không hề đứng yên.
Thơ Mai Văn Hoan là vậy, bình thản, không trau chuốt, tạo hình câu chữ, nhưng đọc toàn bài là một một mạch dính kết vững chắc, tạo nên tứ thơ khoẻ khoắn, năng động. Mai Văn Hoan không tàng hình bút pháp, anh bày hết ra sự thật hàng ngày:
Anh muốn biết ở tôi điều bí mật
Nhưng đời tôi có bí mật được đâu!
Bài thơ kết thúc một cách tự tin, trong sáng:
Có thể bây giờ nàng không yêu tôi nữa
Có thể nàng rồi sẽ thuộc về anh
Ở ngoài đời cuộc tình tôi tan vỡ
Nhưng trong tôi nó mãi mãi nguyên lành!
                                                        (Điều bí mật)
Anh tự phá vỡ mình không phải bằng kĩ thuật mà bằng cái chìa khoá đặc biệt, mở từng cánh cửa đời sống:
Chỉ cần một que diêm
Thế là thành ngọn lửa
Cớ sao em lần lữa?
Điếu thuốc vẫn còn nguyên!
                                       (Điếu thuốc và que diêm)
Nút ấn quan trọng ấy là bản chất của sự vật, làm nên chất liệu cung cấp cho nguồn năng lượng cảm hứng. Đối tượng chính thơ Mai Văn Hoan là tình yêu. “Em” trở thành nhân vật trung tâm của mọi cảm xúc. Nhân vật “em” là một “ảo ảnh” suốt đời thi sĩ kiếm tìm:
Vâng, dẫu chỉ là ảo ảnh
Nhưng đời tôi nếu vắng em
Trái đất trở nên giá lạnh
Mặt trời thành một quầng đen!
                                                       (Ảo ảnh)
Ra thế, nếu thiếu đi nỗi khát khao, thiếu một sự mong đợi dù chỉ để mong đợi thì con người không thể sống nổi. Con người phải sống với những tiện nghi, đồ đạc quanh mình: dãy ghế đá và chiếc bàn bằng đá, những bản nhạc xập xình, căn phòng chật... nhưng cao hơn, con người còn sống cả những gì ngoài nó. Mục đích thơ Mai Văn Hoan xuất phát từ đó chăng?
Đi tới mục đích này, anh không bận tâm nhập cuộc hay không nhập cuộc. Dĩ nhiên người viết văn không thể quay lưng lại cuộc đời, phải đi, phải sống và phải viết. Có điều, giữa những tâm điểm bề bộn của đời sống, anh biết lọc lấy cho mình nguồn cảm xúc, làm chủ nó để viết những bài thơ theo cách của mình.
Quan niệm thẩm mỹ của anh không đơn điệu. Cái đẹp hoà nhập vào mọi trạng thái của tâm hồn:
Khi thì đắm chìm trong hoài niệm:
Chân lặng lẽ giẫm lên con đường cũ
Con đường xưa ta từng bước sóng đôi
Khuya đưa tiễn, chia tay nhau trước ngõ
Chiếc hôn dài còn nồng ấm trên môi
                                                           (Thăm lại vườn xưa)
Lúc đơn côi vò xé với lòng mình:
Hoa chong chóng bay theo chiều gió thổi
Xác sò nằm trên bãi vắng chơ vơ...
                                                          (Chuyện vỏ ốc, vỏ sò)
Có khi dứt khoát, mạnh mẽ:
Nên bây giờ tôi quyết định chia tay
Dẫu điều đó có làm em đau khổ
Tôi sẵn sàng chịu bao lời phẫn nộ
Để cứu em thoát địa ngục đời tôi.
                                                          (Tự thú)
Thất vọng đấy, để rồi tiếp tục hy vọng:
Anh cảm thấy thịt da mình trẻ lại
Sương dần tan dưới bảy sắc cầu vồng
                                                             (Bài thơ buổi sáng)
Mai Văn Hoan viết về tình yêu với mong muốn thức dậy sức sống trong con người, hướng con người đi đến cốt cách cao thượng, xoá dần những thói ích kỷ, tầm thường. “Dẫu đất trời có mưa chiều, nắng sớm” thì thơ vẫn phải là đôi cánh bướm “chập chờn say”!
Không chỉ dừng lại ở chuyện tình, thơ Mai Văn Hoan còn đề cập đến những vấn đề xã hội một cách tinh tế, không quyết liệt, ào ạt theo kiểu một số tác giả khác.
Ấy là anh phát hiện “vầng trăng se giá” giữa mùa đông khắc nghiệt:
Đã đến tuần có trăng
Mà mây giăng mờ mịt
Mà mưa, mưa rả rích
Mà gió thốc lạnh lùng...
Vầng trăng mùa đông khác thường mới quý giá làm sao!
Như quả chín hiếm hoi
Treo trên cây tháng chạp
                                               (Trăng mùa đông)
Ấy là “phiên toà đặc biệt” trong đó tình huống xảy ra thật bất ngờ, ngoài luật lệ thông thường: bị can và chánh án hôn nhau!
Ấy là cuộc đụng độ với con Tô Xám, khi nhà thơ đứng chờ người yêu trước ngõ:
Này Tô Xám xin mày đừng sủa nữa
Im đi Tô, cho tao được yên nào!
Mày cứ gào làm chi cho rát cổ
Cái mõm mày sao cứ chõ vào tao?
                                                (Nói với Tô Xám)
Thể hiện một cách tự nhiên, bằng sự rung động tự nhiên trong những hoàn cảnh khác biệt, hình thức thơ theo đó mà linh hoạt, đa dạng một cách tự nhiên: khi trang nghiêm, trầm buồn; khi sôi động, hài hước. Có khi anh cố ý để cho câu thơ thừa lời. Lại có cả những câu thơ lấy đà, dẫn dắt, làm đệm cho câu sau. Lối viết như thế có người không đồng tình, nhưng tôi nghĩ: nhờ vậy mà thơ anh không lẫn với thơ của người khác.
Thơ Mai Văn Hoan phản chiếu con người của anh. Điều đó thể hiện rất rõ qua trò ú tim. Anh cất công đi tìm một hư ảo. Và ngỡ rằng tìm được thật, nhưng rồi khi tới nơi đã lại tan biến từ bao giờ:
Số phận tôi thường trớ trêu như vậy
Hạnh phúc với tôi như kẻ trốn, người tìm
Như dòng chữ em viết trên cát ấy
Sóng xoá đi khi tôi mới thoáng nhìn.
Thơ ca đích thực sẽ không mệt mỏi trong sự khám phá. Hướng cảm xúc về những gì ngoài nó, chính đấy là yếu tố lãng mạn của thơ. Lượng tin cuộc sống rất cần thiết, nhà thơ phải bay qua lượng tin để bắt lấy ý nghĩa nhân bản lâu dài. Điều ấy trở thành nguyên tắc cội rễ của thơ.
                                                                            H.V.T

(nguồn: TCSH số 228 - 02 - 2008)

Đánh giá của bạn về bài viết:

0 đã tặng

Bày tỏ cảm xúc Mã QRCode

Bình luận (0)

Tin nổi bật

Nhà văn dụng võ (Hoặc là “Vạch túi cho người xem... bia”)

Xem thêm

Nhà thơ nên đi... xe đạp

THANH THẢOLTS: Nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm đã về Huế. Có thể nói đấy là một sự kiện - một sự kiện trang nghiêm lặng lẽ.Là người có căn lành, cuộc trở về của ông dường như mãn vẹn. Ông đã trở về với nơi xuất phát, trở về với “ngôi nhà có ngọn lửa ấm”, trở về với tư cách một công dân thi sĩ.Sông Hương có nhã ý “cập nhật” ông từ đầu nhưng qua dò ướm, biết ông chưa muốn, Sông Hương đành để các báo bạn “post” trước.Mặc dầu “truy cập” sau nhưng Sông Hương với ông, với người Tổng Biên tập đầu tiên - Tổng Biên tập sáng lập hẳn còn nhiều duyên nợ, dài dài...
Lão nhà văn Trang Thế Hy: đêm nghe dừa rụng ngày nhìn chuột rơi

THANH THẢO“gió đưa gió đẩy về rẫy ăn còngvề sông ăn cá về đồng ăn cua”
Chuyện “họp” và “làm” của các nhà văn ở Huế

NGUYỄN KHẮC PHÊCó lẽ trong các loại tổ chức hội đoàn, tổ chức các Chi hội nhà văn (thuộc Hội Nhà văn Việt Nam) là ít họp hành nhất; trong đó Chi hội ở Thừa Thiên Huế hẳn được xếp “đầu bảng” về “thành tích” này.
Festival Huế 2006 với ông Hoàng Phủ

NGUYỄN ĐÌNH CHÍNHĐêm hè từ 7 giờ tối tới 7 giờ sáng. 12 giờ liên tục nhận những cái rùng mình trong toa máy lạnh ghế mềm chuyến tầu xuyên Việt. 9 giờ sáng xuống Huế. Cơn mưa rớt bão Chanchu đã tạnh. Nắng Huế nhức đầu. Khách sạn Duy Tân. Nằm đọc Tạp chí sông Hương.
Trò chuyện 700 năm thơ Huế với Hải Trung

Gắn liền với 700 năm Thuận Hoá - Phú Xuân, 700 năm thơ Huế là tập thơ do Hội Liên hiệp Văn học nghệ thuật tỉnh, Hội Nhà văn TT-Huế phối hợp thực hiện và sẽ ra mắt bạn đọc trong thời gian đến. Đây sẽ là tập thơ có bề dày và cũng là tập thơ đầu tiên khái quát một chiều dài với một diễn trình lịch sử thơ ca của vùng đất TT-Huế.
Nhà thơ không bao giờ lớn tiếng

ĐÀO ĐỨC TUẤNNhà thơ Lê Văn Ngăn sinh năm 1944 ở làng Niêm Phò, xã Quảng Thọ, huyện Quảng Điền, Thừa Thiên Huế; hiện sống tại TP Quy Nhơn, Bình Định. Hội viên Hội Nhà văn Việt Nam, nguyên Phó Chủ tịch Hội VHNT Bình Định. Thơ in trong nhiều tuyển tập trong và ngoài nước nhưng chỉ có một tập riêng “Viết dưới bóng quê nhà” (NXB Hội Nhà văn - 2008).
“Văn học trẻ - nhìn lại và phát triển”

NGỰ VIÊNLTS: Văn học trẻ Huế hiện nay như thế nào? Các tác giả trẻ đang ở đâu? Tại sao đã nhiều năm nay, không có một hội viên mới nào của Hội Nhà văn Thừa Thiên Huế ở độ tuổi thậm chí U40? Đâu rồi, một sân chơi văn học vốn là niềm tự hào một thời của những cây bút trẻ Huế?... Một thực tế đầy bức xúc đã khiến những người có trách nhiệm không thể tiếp tục ngồi yên. Cuộc tọa đàm “Văn học trẻ Huế- nhìn lại và phát triển” do Tạp chí Sông Hương và Hội Nhà văn Thừa Thiên Huế phối hợp tổ chức vào sáng chủ nhật 12/10 vừa qua, nói như nhà văn Tô Nhuận Vỹ, “lẽ ra phải được tổ chức từ lâu”…
Một thời tôi đã sống

BỬU NAM* Để tưởng nhớ Trịnh Công Sơn và Ngô Kha1. Buổi chiều nắng vàng rực trên tàn cây xanh. Hình như có một con chim nhỏ nào đó đang líu lo trong lùm cây trên cao.
Năm gương mặt văn nghệ tuổi Tuất

NGUYỄN THỤY KHA1. BÁC CẢ KHOÁTNhạc sĩ Nguyễn Xuân Khoát sinh năm Canh Tuất 1910 - năm Tuất đầu tiên của thế kỷ XX. Bởi vậy, bác mang bản mệnh Dương Thoa Xuyên Kim (vàng trang sức).
Nhạc sĩ Phạm Duy “Biết ái tình ở dòng sông Hương”

NGUYỄN ĐẮC XUÂN thực hiệnNhạc sĩ Phạm Duy sinh trưởng ở Hà Nội (5.10.1921), một thời gian dài sinh sống ở miền Nam và nước ngoài, tác phẩm của ông gắn bó với nhiều địa phương trong cả nước. Do hoàn cảnh lịch sử, ông đã có những quan hệ đặc biệt với Huế, với vùng núi Ngự sông Hương.
Văn Cầm Hải

NGÔ MINHTrên hành trình văn chương thăm thẳm, mỗi nhà văn đều có một lối khởi hành riêng. Đối với nhà văn trẻ Văn Cầm Hải, con đường đó bắt đầu từ sự lựa chọn đầy nghị lực: Anh không ăn bóng một thời đã đi qua. Câu thơ Hải viết về Apolinaire như một tuyên ngôn của mình! Quen thân Văn Cầm Hải hơn 10 năm nay, tôi thấy chàng trai trẻ này là một mẫu thanh niên hiện đại trong suy nghĩ và sáng tạo nghệ thuật, ham học hỏi, có chí tiến thủ, không bao giờ bỏ phí thời gian vào những say mê vô bổ.
Thương tiếc nhà văn Nguyễn Xuân Hoàng

LGT: Nhà văn, nhà báo Nguyễn Xuân Hoàng sinh ngày 30-8-1966, đảng viên Đảng cộng sản Việt Nam, nguyên Phó Trưởng phòng chương trình Đài PTTH TT.Huế, ủy viên thường vụ Hội Liên hiệp VHNT TT.Huế, ủy viên thường trực Hội Nhà văn TT.Huế, Trưởng ban Biên tập TCSH, Thư ký Chi hội Nhà báo TCSH đã đột ngột qua đời ngày 16 -12-2006 tại Huế. Thương tiếc anh và thể theo nguyện vọng của bạn hữu, đồng nghiệp, Sông Hương xin dành số trang đáng kể đăng điếu văn của Hội Liên hiệp VHNT cùng các bài viết viếng, tiễn đưa anh về nơi an nghỉ cuối cùng.Nguyễn Khắc Thạch - Lê Văn Phương - Lê Huỳnh Lâm - Trần Tuấn - Nguyễn Trương Khánh Thi - Hồ Thế Hà - Trần Hạ Tháp - Đào Đức Tuấn - Tỷ Em - Ngô Minh - Lãng Hiển Xuân - Phạm Thị Anh Nga - Hồ Đắc Thiếu Anh - Nguyên Quân - Đinh Thu - Nhất Lâm - Ngô Cang - Ngàn Thương - Lê Ngã Lễ
Nhà viết kịch Ngọc Tranh, “gừng càng già càng cay”

NGÔ MINHDịp sát Tết Đinh Hợi, thoáng thấy tôi trên đường Lê Lợi, anh Ngọc Tranh ra hiệu dừng xe rồi nhanh nhẹn mở tờ báo Tuổi Trẻ ra, nheo nheo con mắt cười hồ hởi: “Mình làm Trò chơi mà được Trời cho, ông thấy ngon không?”. Thì ra, báo Tuổi Trẻ ra ngày 13-2-2007, tức ngày 26 Tết, đưa tin Liên hoan hài kịch Xuân 2007 của Thành phố Hồ Chí Minh vừa kết thúc tại sân khấu nhạc nước Đầm Sen, nhóm Hoàng Sơn được giải nhất với vở hài kịch ngắn Trời cho.
Nhạc sĩ Trần Hữu Pháp 75 mùa xuân

MAI VYNhạc sĩ Trần Hữu Pháp sinh ra và lớn lên trong một gia đình nho giáo nghèo tại huyện Hoài Ân, tỉnh Bình Định. Từ năm 1946, Trần Hữu Pháp thoát ly gia đình phục vụ cách mạng. Trong sáu mươi năm, anh đã gắn bó với nhiều vùng đất của Tổ quốc.
“Bác ơi! tim Bác mênh mông thế!”

TRẦN ĐƯƠNGCuối năm 1973, đầu năm 1974, khi bắt đầu tiến hành tuyển chọn và dịch thơ của Tố Hữu ra tiếng Đức, tôi có gửi tới nhà thơ danh mục những bài cần dịch và xin ông cho ý kiến.
Gặp gỡ nhà văn Hoàng Phủ Ngọc Tường những ngày đầu năm tại Huế: “văn chương đòi hỏi cái gì... hơn cả máu!”

Sức sống của Hoàng Phủ Ngọc Tường sau cơn bạo bệnh là một niềm vui cho làng văn học Việt . Trong những ngày tháng điều trị, những trang viết của ông không vì thế “đóng cửa” mà nhiều khi lại thăng hoa vì đây là khoảng thời gian đúc kết của một chuỗi dài “ham chơi”, một thời đã từng lên rừng xuống bể, vào Nam ra Bắc với biết bao “Miền gái đẹp”... Không bao giờ dừng bước - Đó cũng là cốt cách của nhà văn gốc Bích Khê, Quảng Trị này.
Những mối tình nước mắt của tử tù Lê Quang Vịnh

NGÔ MINHLTS: Giáo sư Lê Quang Vịnh, người trí thức Sài Gòn yêu nước bị toà án binh đặc biệt của Chính quyền Sài Gòn kết án tử hình năm 1962 và đày ra Côn Đảo biệt giam trong chuồng cọp, hầm đá, bị khổ sai suốt 14 năm ròng, từ năm 1962 - 1975. Cuộc đời và nhân cách, ý chí kiên cường của người tử tù nổi tiếng này là một pho truyện lạ lùng và hấp dẫn. Nhà thơ Ngô Minh vừa hoàn thành bản thảo tập ký sự “Chuyện tử tù Lê Quang Vịnh”. Chúng tôi xin giới thiệu với bạn đọc chương nói về những mối tình nước mắt của Lê Quang Vịnh trong thời gian hoạt động cách mạng ở Sài Gòn, trước khi bị án tử hình.
Phùng Quán và tôi

HOÀNG VŨ THUẬT
Nhà thơ Thu Nguyệt: “Ta ngồi đo đếm mênh mông”

Sinh ngày 02 tháng 8 năm 1962 tại Cao Lãnh, Đồng ThápTốt nghiệp Trường Viết văn Nguyễn Du (khoá III).Hiện công tác ở Báo Tuổi Trẻ, thành phố Hồ Chí MinhHội viên Hội Nhà văn Việt NamBài “copy” sau đây là cuộc trò chuyện giữa nhà thơ Thu Nguyệt và nhà báo Diễm Chi, đăng trên báo Phụ nữ chủ nhật thành phố Hồ Chí Minh.http://thunguyetvn.com
Nhà văn Sơn Nam nghèo mà sang

NGUYỄN QUANG SÁNG“Cách đây ba năm tôi có viết về nhà văn Sơn , chớ không phải khi nghe tin anh đi xa rồi, tôi mới nghĩ đến anh. Tôi viết về anh lúc anh còn khoẻ mạnh và minh mẫn. Anh đã đọc, gật đầu, cười…”.