Độc đáo lễ hội tái hiện lễ xuất quân của Triệu Quang Phục

09:14 23/02/2017

Ngày 21/2 (tức 25 tháng Giêng Âm lịch), nhân dân thôn Yên Trạch (xã Bắc Lý, huyện Lý Nhân, Hà Nam) đã tưng bừng tổ chức lễ hội chạy ngựa tre truyền thống.
Lễ hội thu hút đông đảo nhân dân địa phương và du khách tham gia.

Lễ hội tẩu mã (hay còn gọi là lễ hội chạy ngựa tre) được tổ chức vào ngày 25 tháng Giêng Âm lịch hàng năm tại đình làng Yên Trạch (xã Bắc Lý, huyện Lý Nhân, Hà Nam). (Ảnh: Phương Phạm/ Vietnam+)

Tưởng nhớ công lao chống giặc ngoại xâm

Ông Phạm Xuân Giáng, một bậc cao niên trong thôn cho biết, từ nhiều đời nay, nhân dân địa phương vẫn truyền tai nhau câu chuyện về Triệu Việt Vương.

Theo thần tích còn lưu lại đình, Triệu Việt Vương có tên húy là Triệu Quang Phục. Ông là một vị tướng tài của Lý Nam Đế, có công đánh đuổi quân xâm lược nhà Lương (Trung Quốc). Sau khi Lý Nam Đế qua đời, Triệu Quang Phục xưng vương.

Năm 571, ông bị Lý Phật Tử (con cháu thuộc dòng họ Lý Nam Đế) đánh úp. Triệu Việt Vương đưa gia thất, binh lính chạy về phía Nam. Tuy nhiên, quân của Triệu Việt Vương đi tới đâu cũng bị quân của Lý Phật Tử đuổi sát gót. Đến cửa biển Đại Nha (nay là cửa sông Đáy), ông trầm mình tự vẫn.
 


Lễ hội được tổ chức nhằm tưởng nhớ công lao của Triệu Quang Phục trong việc đánh đuổi quân xâm lược nhà Lương . (Ảnh: Phương Pham/Vietnam+)


Trong thời loạn lạc, có 20 người thuộc tám dòng họ (Đào, Trịnh, Lê, Nguyễn, Trần, Ngô, Tống, Trương) đã từ Dạ Trạch (Hưng Yên) đã về khai khẩn vùng đất thuộc phủ Nam Xang (nay là địa phận ba thôn Yên Trạch, Đọ, Nội Chuối - xã Bắc Lý, huyện Lý Nhân, Hà Nam), lập ấp An Triển.

Sau đó, nơi này được đổi tên thành Yên Trạch. Nhân dân trong vùng đã thờ Triệu Việt Vương (vị nhân thần lập thân, lập nghiệp từ vùng đất Dạ Trạch) làm Thành hoàng làng.

Lễ hội chạy ngựa tre (hay còn gọi là lễ hội tẩu mã) diễn ra ngày 25 tháng Giêng Âm lịch hàng năm nhằm tái hiện lại lễ xuất quân của Triệu Việt Vương, tưởng nhớ công lao và khí phách của ông trong cuộc đấu chống quân xâm lược nhà Lương.

Tái hiện khí thế ngày ra trận

Ông Đỗ Đức Định - Phó trưởng ban tổ chức lễ hội cho biết, với mục đích tái hiện lại lễ xuất quân nên các nghi thức trong lễ hội chạy ngựa tre đều gợi nhắc tới các hoạt động của một đội quân chuẩn bị ra trận.
 


Những lễ vật không thể thiếu. (Ảnh: Phương Phạm/Vietnam+)


“Đây là lễ hội lớn, quan trọng trong năm nên công tác chuẩn bị được tiến hành từ cả tháng ngày mở hội. Việc đặt cỗ ngựa, chuẩn bị gạo nếp, cốm, đường… đều phải rất chu đáo, kỹ lưỡng,” ông Đỗ Đức Định nói.

Ngày 10 tháng Giêng, thôn làm lễ vào đám, phân chia công việc cụ thể cho các cá nhân, gia đình.

Các bậc cao niên sẽ đặt làm ba cỗ ngựa (đan bằng tre hoặc nứa) có kích thước lớn, dán giấy màu đỏ, vàng và trắng. Cỗ ngựa vàng tượng trưng cho ngựa của Triệu Quang Phục. Hai cỗ ngựa còn lại tượng trưng cho ngựa của Tả tướng quân và Hữu tướng quân.

Ngày 21, 22 tháng Giêng, nhân dân địa phương chuẩn bị đồ lễ với những lễ vật bắt buộc như: các loại bánh (tượng trưng cho lương thực của quân lính Triệu Việt Vương: bánh dày, bánh cốm...), các loại vũ khí của quân lính (đạn thần công làm bằng gạo nếp, con quăng - các tấm mía dài được bó thành từng bó...).

Đến ngày 24 tháng Giêng, ngựa được rước về đình làng Yên Trạch để tế lễ. Mỗi cỗ ngựa sẽ có ba thanh niên rước (hai người khiêng chính, một người phụ cầm roi). Những thanh niên được chọn rước ngựa đều phải là những người khỏe mạnh, gia đình không có tang.
 


Ngựa vàng tượng trưng cho ngựa của Triệu Quang Phục trong lễ xuất quân. (Ảnh: Phương Phạm/Vietnam+)


Ngày 25 tháng giêng, đúng chính ngọ (12 giờ) lễ tẩu mã chính thức diễn ra. Các thanh niên rước ngựa sẽ chạy theo cờ hiệu theo thứ tự: đầu tiên là ngựa đỏ, tiếp theo là ngựa vàng và say cùng là ngựa trắng.

Theo sau là đội kỵ mã, đội cờ… Ba cỗ ngựa sau khi chạy ba vòng quanh đình sẽ được chạy tiếp ra ba vòng quanh hồ theo nhịp trống rồi lần lượt lao xuống hồ nước.

Kết nối những người con xa quê

Lễ hội chạy ngựa tre Yên Trạch không chỉ tái hiện lại khí phách hào hùng của Triệu Việt Vương mà còn là dịp để gắn kết những người con xa quê đang sinh sống và làm việc ở mọi miền trên đất nước.

Theo ghi nhận của phóng viên, khá đông người con Yên Trạch hiện đang học tập, làm việc ở nhiều tỉnh/thành trên cả nước (Hà Nội, Hải Phòng, Nam Định, Thái Nguyên, Thành phố Hồ Chí Minh) đã về trẩy hội.
 


Kết thúc lễ hội, ba cỗ ngựa sẽ được lao xuống hồ nước. (Ảnh: Phương Phạm/Vietnam+)


Anh Đoàn Tiến Hưng (hiện đang công tác tại Thành phố Hồ Chí Minh) chia sẻ: “Lễ hội chạy ngựa tre Yên Trạch là điểm tựa để mỗi người con xa quê như chúng tôi được gặp gỡ, ôn lại những kỷ niệm cũng như tập hợp và giúp đỡ nhau trong cuộc sống. Tôi mong rằng địa phương sẽ duy trì và mở rộng hơn nữa, để thu hút đông đảo những người con xa quê trở về nguồn cội.”

Có cùng suy nghĩ trê, anh Trần Xuân Trường (hiện đang làm việc tại Hà Nội) cho biết: “Hội làng cả năm mới có một lần. Bởi thế, tôi rất háo hức mỗi lần đến dịp này. Tôi đã xin nghỉ hai ngày để về tham dự lễ hội. Đây không chỉ là việc về lễ đình, cầu mong cho một năm gặp nhiều may mắn mà còn là dịp gặp gỡ bạn bè, người thân từ mọi miền trên đất nước về trẩy hội”.

Theo Phương Phạm - Vietnam+

 

 

Đánh giá của bạn về bài viết:
0 đã tặng
0
0
0
Bình luận (0)
  • Theo TS Nguyễn Ngọc Mai, ngày nay, các nghi lễ trong hệ thống thờ Mẫu Tam phủ đã hội họp cả nghi lễ trong hệ thống Tam phủ thờ ba vị nam thần: Thiên Thần – Địa Thần – Thủy Thần và hệ thống thần linh các vùng miền khác.

  • Lễ hội đền Hạ, đền Thượng, đền Ỷ La sẽ diễn ra từ ngày 8-13/3 tới đây tại vùng đất được mệnh danh là "Thủ đô kháng chiến" do Ủy ban Nhân dân thành phố Tuyên Quang tổ chức nhằm tôn vinh Di sản “Thực hành tín ngưỡng thờ mẫu Tam phủ của người Việt” đã được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại.

  • Bằng nhiều giải pháp, tại các địa phương trên địa bàn tỉnh Nghệ An đã và đang hạn chế tối đa việc sử dụng ngân sách nhà nước để tổ chức lễ hội, đẩy mạnh xã hội hóa các nguồn lực khi tổ chức lễ hội.

  • TÔN THẤT BÌNH

    Bàn về lễ hội, có một số ý kiến sâu sắc, xác đáng, cần suy nghĩ, về mặt văn hóa của Lễ hội, giáo sư Trần Quốc Vượng viết:
    "Lễ hội là một sản phẩm và một biểu hiện của một nền văn hóa. Tham gia lễ hội là một thế ứng xử văn hóa"(1).

  • Với người miền xuôi, dịp Rằm tháng Bảy - lễ Vu Lan báo hiếu cha mẹ hay còn là ngày xá tội vong nhân, người ta thường làm cỗ cúng gia tiên hoặc ăn chay nhẹ, còn với người Tày, người Nùng ở Cao Bằng, Rằm tháng Bảy - lễ "Pây Tái" - là một trong hai cái Tết quan trọng nhất của năm, sau Tết Nguyên đán.

  • Sáng 23/4 tại Khu di tích lịch sử đặc biệt Đền Hùng, tỉnh Phú Thọ. Lễ hội Đền Hùng chính thức được khai mạc. Lễ hội sẽ diễn ra trong 6 ngày (từ 23-28/4/2015, tức từ 5-10/3 năm Ất Mùi).

  • Theo UBND tỉnh Hải Dương, năm nay lễ hội Mùa Xuân Côn Sơn - Kiếp Bạc và Kỷ niệm 50 năm Bác Hồ về thăm Côn Sơn sẽ diễn ra từ ngày 28/2 đến hết ngày 13/3 với nhiều chương trình, hoạt động đặc sắc tại hai khu di tích Côn Sơn và Kiếp Bạc.

  • Liên hoan năm nay cho thấy sự phát triển mạnh mẽ của tín ngưỡng thờ Mẫu trong đời sống tâm linh của người dân thủ đô nói riêng và cả nước nói chung.

  • Sáng 23.10 (nhằm ngày 1.7 Chăm lịch), tại tháp Pô Klong Garai ở TP.Phan Rang - Tháp Chàm (Ninh Thuận), lễ hội Katê năm 2014 của đồng bào Chăm theo đạo Bà La Môn diễn ra với sự tham gia của hàng nghìn người dân địa phương và du khách.

  • “21 Lê Lai, 22 Lê Lợi”, đã thành thông lệ, cứ đến ngày 21, 22/8 Âm lịch hàng năm, lớp lớp cháu con lại tụ hội về Lam Kinh (huyện Thọ Xuân- tỉnh Thanh Hóa) để thắp nén tâm nhang tưởng nhớ người anh hùng dân tộc Lê Lợi và các vua Lê đã có công giành lại độc lập, yên bình cho đất nước.

  • TRẦN VIẾT NGẠC

    Ngày Quốc tế Phụ nữ 8/3 hằng năm là ngày bông hồng lên ngôi. Bông hồng để tặng người yêu, tặng bạn gái, bông hồng cho mẹ, cho chị, cho cô giáo, cho nữ đồng nghiệp… nói chung là “một nửa nhân loại” được vinh dự nhận những bông hồng tuyệt đẹp! Nhưng, một bông hồng cho Hai Bà Trưng, hai nữ anh hùng đã đốt lên ngọn lửa bất khuất đầu tiên của dân tộc, thì không!

  • TÔN THẤT BÌNH

    Vào những ngày đầu xuân, tại làng Phò Trạch, xã Phong Bình, huyện Hương Điền, tỉnh Bình Trị Thiên trước đây dân làng thường tổ chức các trò vui xuân như đánh đu lấy giải, hát trò và hát sắc bùa.

  • NGUYỄN ĐẮC XUÂN

    Đường thủy từ Huế về Thuận An đi ngang qua một ngã ba sông nước trời bao la, những người vô tình nhất đến đó cũng phải kêu lên "đẹp quá".

  • Từ khi công bố câu đối thách cách nửa thế kỷ của nhà thơ Nguyễn Khoa Vy, tòa soạn đã đi từ trạng thái hồi hộp, lo lắng đến... bối rối.

  • MAI KHẮC ỨNG  

    Nước Việt Nam nằm ở phía đông bán đảo Đông Dương. Bán đảo Đông Dương một thời được gọi là Indo - Chine bao gồm ba nước Việt Nam, Lào, Cambodia. Bởi vị thế Đông Dương cùng với Thái Lan, Mianma nằm giữa vùng ảnh hưởng của nền văn minh Ấn Độ cổ đại, nên từ đầu văn hóa Ấn Độ đã sớm gia nhập vào Việt Nam trong đó có đạo Phật.

  • TÔN THẤT BÌNH Trong ba ngày tết, tất cả các chợ đều nghỉ mua bán, chỉ có một chợ độc nhất đã mở đó là chợ Gia Lạc, đông vui chỉ trong ba ngày tết.

  • NGUYỄN VĂN UÔNGTết nông thôn Huế thực sự đến từ chiều 30, khi bữa cơm cúng dọn từ bàn thờ bưng trải ra mâm, cả nhà quây quần trên chiếu phản trong khi bên ngoài trời chuyển màu dần sang tối. Đó là bữa cơm cúng mời tổ tiên và Táo quân, Thổ địa trở về nhà ăn Tết.

  • TÔN THẤT BÌNH Sinh hoạt hò đối đáp nam nữ ở Bình Trị Thiên được thể hiện trong lao động tập thể, trong các hình thức giải trí vui chơi, và ngay trong các ngày hội lễ, mặc dù tính chất trang nghiêm, nhưng không vì thế mà hò đối đáp không được sử dụng.

  • NGUYỄN ĐẮC XUÂNNgày xưa ở Huế, việc chuẩn bị Tết có từ nhiều tháng trước. Thậm chí có những món bánh, mứt làm từ mùa hè (mứt thơm) rồi đậy kín dán giấy bảo quản cho đến tết. Ngày 1 tháng chạp là ngày chính thức được bắt đầu chuẩn bị cho năm mới. Ngày này, Khâm Thiên giám làm và ấn loát xong lịch, ban phát cho dân. Lễ phát hành lịch này gọi là lễ Ban sóc.

  • NGUYỄN PHÚC VĨNH BASau khi phục dựng thành công lễ tế Nam Giao và lễ tế Xã Tắc trong những năm qua, thiết nghĩ việc tái hiện lễ tế Âm Hồn 23.5 ở qui mô thành phố/ tỉnh là một việc làm có ý nghĩa trong việc bảo tồn bản sắc văn hóa và quảng bá du lịch của thành phố Huế chúng ta.