Đêm đăng quang của kèn bassoon

15:40 09/09/2009
NGUYỄN THỤY KHATrong hai đêm 2 và 3.06.2004 tại Nhà Hát Lớn, Hà Nội đã diễn ra chương trình hoà nhạc của Dàn Nhạc Giao Hưởng Việt Nam dưới sự chỉ huy của Giáo sư - Nhạc trưởng người Anh Colin Metters - Cố vấn âm nhạc và nhạc trưởng hợp tác chính của Dàn Nhạc Giao Hưởng Việt Nam trong dự án 5 năm nhằm củng cố và phát triển dàn nhạc lên ngang tầm quốc tế.

Ảnh: yeuamnhac.com

Sau khúc khởi nhạc mở đầu của “Người điên khổng lồ” LaV. Beethoven, chương trình hoà nhạc đúng là đêm đăng quang của kèn Bassoon tại Việt Nam.

Kèn Bassoon là một nhạc khí trong bộ gỗ, là một thành viên cố định của dàn nhạc giao hưởng dù ở bất cứ biên chế lớn hay nhỏ. Kèn Bassoon có kích thước như một đoạn cây giang (chẻ lạt gói bánh chưng) và có một cần thổi hơi gắn vào như cần uống rượu cần của đồng bào thiểu số. Kèn Bassoon tiếng Pháp là Basson, tiếng Đức là Fagott, tiếng Ý là Faggotto và tiếng Nga là Phagốt. Thật bất ngờ nhạc khí kèn Bassoon trông tương tự như vũ khí B40, B41 khiến nhà thơ Anh Ngọc đã từng thốt lên câu thơ: “Và khẩu B40 như chiếc kèn Phagốt - Tấu lên giai điệu tấn công”. Bassoon là một loại kèn gỗ khó học. Bởi vậy, để nghệ sĩ Bassoon có thể “tấu lên” như câu thơ trên, đó là một cuộc khổ luyện của tài năng.

Ngay từ khi Dàn Nhạc Giao Hưởng Việt Nam ra đời (6/8/1959), số các nghệ sĩ kèn Basoon được mời về từ các dàn nhạc Đoàn Văn công cũng rất hiếm. Đó là nghệ sĩ Phạm Huyến (Đoàn ca múa nhân dân Trung ương), Vũ Thuỷ (Dàn nhạc xưởng phim Việt Nam), Trịnh Quang Thư, Bùi Đăng Tiến, Nguyễn Đức Hồng và Nguyễn Công Minh (Contre bassoon) vừa tốt nghiệp Trường Âm nhạc Việt Nam. Đến khi nghệ sĩ Nguyễn Phúc Linh đang tu nghiệp kèn Basoon tại nhạc viện F.Liszt - tại Budapest - Hongrie đoạt giải nhì trong Concert Quốc gia Hongrie nhân 100 năm thành lập nhạc viện F.Liszt (1975), kèn Bassoon mới được biết đến như một nhạc khí độc tấu tại Việt Nam. Nguyễn Phúc Linh về nước 1977 và đến 1980 về giảng dạy tại Nhạc viện Hà Nội. Anh vừa tu nghiệp để nâng cao trình độ của mình vừa đào tạo ra các nghệ sĩ Bassoon trẻ, trong đó, nghệ sĩ ưu tú Nguyễn Trí Dũng - nghệ sĩ độc tấu kèn Bassoon thuộc Dàn Nhạc Giao Hưởng Việt Nam. Ở chương trình hoà nhạc này, Nguyễn Trí Dũng đã làm đăng quang cây kèn Bassoon ở Việt Nam khi cùng dàn nhạc thể hiện Concerto cung Pha trưởng viết cho Bassoon và dàn nhạc của C.M.Weber - nhà soạn nhạc người Đức (1786 - 1826) thuộc trường phái lãng mạn. Vừa là nhà soạn nhạc, nhà chỉ huy, nghệ sĩ độc tấu piano nổi tiếng, C.M.Weber còn là nhà văn và họa sĩ xuất sắc. Những thành tố tài năng tập trung nơi ông đã hướng ông tới một tri kỷ là giáo chủ Phogle với một tư tưởng thẩm mỹ hoà hợp văn minh đông - tây và đề cao nghệ thuật dân gian. Chính ảnh hưởng này đã khiến cho C.M.Weber viết Concert cho Bassoon và dàn nhạc độc đáo này. Sử dụng âm thanh kịch tính, châm biếm, hài hước và chất du mục của tiếng kèn này, nhà soạn nhạc lãng mạn C.M.Weber len lỏi giữa những âm sắc của dàn nhạc trong ba chương nhạc với những nhịp độ và cấu trúc khác nhau.

Nguyễn Trí Dũng đang chín. Nhiều người đã nghe “Dũng bột” (tên gọi đùa của Dũng ở Dàn nhạc GHVN) trình tấu không ít lần, nhưng cuộc đăng quang này tại Nhà hát lớn Hà Nội phải thừa nhận là ngoạn mục. Dưới đũa chỉ huy biểu cảm của Colin Metter, Nguyễn Trí Dũng đã làm chủ được tốc độ cũng như hơi kèn chuyển dịch giữa những âm vực răng cưa mà C.M.Weber đã tạo ra cho giai điệu độc tấu. Sau phần mở đầu nhanh, phần chậm nối tiếp đã được Dũng thể hiện đến “mọng lên” trong cảm xúc. Thật hiếm khi nghe tiếng Bassoon quyến rũ đến nao lòng trong một không gian âm thanh tráng lệ. Concerto bừng thức trong nhịp rondo nhanh như vượt thoát ra khỏi lý trí.

Nếu ngày 29.5.1993, mở đầu tác phẩm “Mùa xuân thần thánh” của I.Stravinsky là quãng âm lạ tai của kèn bassoon gây tranh cãi và mở ra chủ nghĩa hiện đại trong âm nhạc, thì trước đấy một thế kỷ, Concerto cho Bassoon và dàn nhạc của C.M.Wber đã đưa chủ nghĩa lãng mạn tới cực điểm ở âm nhạc Đức. Nguyễn Trí Dũng đã phục sinh tinh thần C.M.Weber - tác giả nhạc kịch “Mũi tên thần” bất hủ - trong tiếng kèn Bassoon đăng quang cùng dàn nhạc và tác phẩm. Sau tiếng vỗ tay vang động nhà hát, Nguyễn Trí Dũng đã nhận một cái bắt tay thật chặt của thầy Phúc Linh.

N.T.K
(187/09-04)



Đánh giá của bạn về bài viết:
0 đã tặng
0
0
0
Bình luận (0)

  • Nhạc và lời: DƯƠNG BÍCH HÀ


  • Nhạc và lời: NGUYỄN VĂN VŨ

  • TÔN THẤT BÌNH

    Nếu dân ca là suối nguồn cảm hứng của nhân dân lao động trong cuộc sống thì hò là phương thế thể hiện tâm tình tràn đầy xúc cảm một cách trung thực nhất.

  • VĂN CAO
           Hồi ký

    Sau triển lãm Duy nhất 1944 (Salon Unique), tôi về ở một căn gác hẹp đầu phố Nguyễn Thượng Hiền.

  • TÂM HẰNG NGUYỄN ĐẮC XUÂN  

    Tin từ Làng Mai Pháp quốc cho biết: Đêm giao thừa Thầy nói về Phạm Duy cho khoảng 70 cháu sinh viên Việt Nam về thăm Làng. Bài giảng này cũng là một loại hommage(1) cho Phạm Duy. Có thể nghe lại trên mạng chỗ Pháp Thoại online của Thầy vào ngày 30 Tết vừa rồi.

  • Trưa ngày 27/01/2013, cây đại thụ của làng nhạc - Nhạc sĩ Phạm Duy – đã qua đời, hưởng thọ 93 tuổi. Nhạc sĩ Phạm Duy có số lượng tác phẩm âm nhạc đồ sộ, trong đó có nhiều tác phẩm nổi tiếng. Khi còn sống, nhạc sĩ Phạm Duy cũng thường xuyên cộng tác với Tạp chí Sông Hương. Chúng tôi xin đăng lại bài viết cuối cùng của nhạc sĩ đã gởi cho tòa soạn trước khi mất và đã được đăng trên Sông Hương số Tết Quý Tỵ 2013, như một nén hương tưởng nhớ người nhạc sĩ tài hoa.

  • “Đời là những cơn mưa vô thường/ Trói chân em bên đường/ Nước dâng cao chân tường/ Đường xa chân ướt phơi nắng dầm sương”...

  • NGUYỄN TẤN TÔN NỮ Ý NHI

    Trong ý niệm của nhiều người từ hạng trí thức cao cho đến bình dân, ngoại trừ dân nghiên cứu dân tộc nhạc học, hát xẩm là một thể loại âm nhạc có xuất thân thấp kém, luôn gắn liền với hình ảnh của người khiếm thị và cây đàn nhị từ góc phố, sân đình hay bãi chợ. Nhắc đến hát xẩm, đa phần người ta liên tưởng ngay đến những ca từ mộc mạc, dung dị và lắm khi dung tục.

  • NGUYỄN ĐẮC XUÂN 

    Đêm giới thiệu Trường ca Hàn Mặc Tử, tại Học viện Âm nhạc Huế thầy Trần Văn Khê và nhạc sĩ Phạm Duy đã đưa chúng ta đi từ cõi thực mộng mơ trải qua những đau đớn, vật lộn với cơn đau đến ngất lịm và cuối cùng nương tựa vào niềm tin tâm linh để hiện hữu.

  • TRƯƠNG ĐÌNH NGỘ

    Thượng thanh khí tiết ra nguồn tinh khí
    Xa xôi đời trăng mọc nước Huyền Vi
    Đây Miên Trường, đây Vĩnh Cữu tề phi
    Cao cao vượt hai hàng bóng vía


  • (Bản dịch của Trương Đình Ngộ)

  • NGUYỄN THỤY KHA

    Có thể nhận ra sự giao hòa giữa nhiều chiều cảm xúc trong quá trình thai nghén bài hát "Thiên Thai". Song có lẽ cái lớn nhất, cái bao trùm, cái gốc để tỏa ra sự tràn trề giai điệu của bài hát này chính là sự phản ảnh có thực của một dòng sông nào đó.

  • ĐẶNG TIẾN “Bộ môn” Thơ đang lùi bước trong xã hội hiện đại. Đời sống đô thị nhanh bước theo nhịp tiến hóa của công nghiệp, đẩy lùi biên độ của thơ: kỹ thuật hiện đại cung cấp cho quần chúng - nhất là thanh niên - những phương tiện giải trí và truyền thông hấp dẫn và nhanh chóng hơn những bài bản vần vè trước đây - dù sao cũng gắn liền với nếp sống nông thôn.

  • NGUYỄN HOÀN Nhân kỷ niệm 10 năm ngày nhạc sĩ Trịnh Công Sơn về cõi thiên thu 1/4 (2001-2011), Nhà xuất bản Trẻ xuất bản cuốn sách “Thư tình gửi một người” tập hợp hơn 300 trang thư tình của nhạc sĩ Trịnh Công Sơn gửi Ngô Vũ Dao Ánh, người tình có ảnh hưởng mạnh mẽ và lâu bền trong cảm hứng sáng tạo âm nhạc của nhạc sĩ.

  • DƯƠNG BÍCH HÀDân tộc Tà Ôi, cũng như các dân tộc cư trú dọc Trường Sơn, âm nhạc là một bộ phận thiết yếu trong đời sống văn hóa của họ, nó không chỉ mang chức năng giải trí đơn thuần mà gắn liền với tín ngưỡng, với đời sống tâm linh, là phương tiện để tiếp xúc với thần linh.

  • NGUYỄN THỊ HỒNG SANHNgười ta gọi Trịnh Công Sơn là “sứ giả tình yêu”, “người tình của mọi thế hệ”, nhưng có lẽ chức danh “con người thi ca” mà nhạc sĩ Văn Cao yêu mến dành tặng cho ông là phù hợp hơn cả.

  • TrẦn thỊ AnCho đến nay, ca trù vẫn là một thể loại văn chương âm nhạc rất xa lạ với đông đảo đại chúng. Trong ấn tượng chung, ca trù là một sinh hoạt âm nhạc trước hết gắn với lễ lạt của các ông hoang bà chúa hay các miếu đền, sau nữa là thú ăn chơi ở dinh quan, thậm chí trở nên sa đọa và trụy lạc nơi ca quán.

  • NGUYỄN THỤY KHATừ sau "Đề cương văn hóa" của Đảng ra đời năm 1943 sáu chữ "Dân tộc - khoa học - đại chúng" đã trở thành tâm niệm của những chiến sĩ cách mạng làm công tác văn hóa. Song ngay cả khi Cách mạng tháng Tám thành công, rồi cả dân tộc bước vào cuộc trường kỳ kháng chiến thì cho đến trước chiến dịch Điện Biên, chữ "Dân tộc' trong "Đề cương văn hóa" vẫn chỉ được các nghệ sĩ khai thác ở những vốn cổ của người Kinh, trong đó có nghệ thuật âm nhạc.

  • VĂN THAO... Tôi tập tễnh bước một leo lên cầu thang ngôi nhà số 108 phố Yết Kiêu vào một ngày giáp tết năm 1976. Đã sang tiết xuân, trời nắng nhẹ mà vẫn lạnh. Tiếng đàn dương cầm vọng ra. Một điệu vans. Giai điệu của bản nhạc mượt mà, lấp lánh như những hạt nắng xao động trên vòm cây. Một giai điệu mà tôi chưa nghe bao giờ.

  • MẶC HY    Hồi kýThế là tôi và Lê Lự, mấy đêm nay, lại được nằm chỏng khoèo trên mấy tấm ván nóc chuồng trâu nhà mẹ An tại Khe Giữa để đón một cái Tết thứ hai ở chiến khu Ba Lòng.