Dấu chân ngựa về trong giấc mơ thần thoại
LÊ HUỲNH LÂM
Trong lịch sử phát triển của loài người, có sự đóng góp không nhỏ của loài ngựa. Ngựa là con vật chuyên chở mọi thứ của con người trên con đường tìm kiếm giấc mơ thần thoại của mình.
Đặng Mậu Triết bên tác phẩm của mình
Thần thoại Hy Lạp có nói đến con ngựa bạch Pegasus có đôi cánh lớn như chim đại bàng, sau khi hoàn thành sứ mệnh đánh quái vật Chimera, thì thần Zeus đã biến Pegasus thành một chòm sao rực sáng trên bầu trời đêm.
 |
Trong các cuộc chinh chiến của thời xa xưa, ngựa đã đồng hành cùng các chiến binh làm nên những chiến công lừng lẫy, như con Xích Thố của Quan Công, hay chiến mã mà Quang Trung đã phi nước đại dẹp tan ba vạn quân Thanh,.... trong huyền sử Việt Nam thì có Thiết Mã của Thánh Gióng đánh đuổi giặc Ân. Ngoài ra, ngựa là con vật phục vụ cho con người giải trí trong môn thể thao đua ngựa, trong các màn xiếc. Trong tôn giáo, xuất hiện những con ngựa đi vào trong lịch sử tín ngưỡng, đó là con ngựa Kanthaka đã đưa thái tử Tất Đạt Đa ra khỏi Hoàng cung để đi tìm chân lý, khi đến bìa của cánh rừng, thái tử đã từ bỏ luôn cả phương tiện di chuyển của mình, ông xuống ngựa và bảo người cận vệ hãy cùng ngựa đi về kinh thành. Trong hành trình thỉnh kinh của Huyền Trang, luôn có Bạch long mã đồng hành. Ngựa còn xuất hiện trong các thần thoại như: Ngựa bạch Uchchaihshravas trong thần thoại Ấn Độ của đạo Hindu, là một con ngựa có 7 đầu. Với đạo Hồi thì cho rằng, con ngựa Al-Buraq thường đưa các nhà tiên tri đi, chữ “buraq” trong tên của con ngựa đó có nghĩa là “tia chớp”. Còn trong sách Khải huyền của Kitô giáo có nhắc đến bốn con ngựa, chúng là biểu tượng của sự chinh phục, chiến tranh, nạn đói và cái chết... Với các nước Nhật Bản, Triều Tiên, Trung Quốc theo tương truyền có con “Thiên lý mã” mỗi ngày phi được 400km. Ở Cố đô Huế chúng ta có thể thấy hình ảnh những con ngựa đỏ ngựa bạch trong các am thờ, đình, miếu. Điều đặc biệt, ngày xưa ngựa còn chứng giám những cuộc chia ly của con người, được nhắc đến trong truyện Kiều: Người lên ngựa, kẻ chia bào/ Rừng phong, thu đã nhuốm màu quan sang.
Vậy, có thể nói ngựa là loài vật rất gần gũi gắn bó với con người. Đối với nghệ thuật, ngựa đã xuất hiện trong rất nhiều tác phẩm văn chương, thi ca, hội họa và cả trong âm nhạc, điện ảnh đều không thể thiếu bóng dáng của ngựa. Trong nhạc của Trịnh Công Sơn, có đến hàng chục bài xuất hiện hình ảnh ngựa.
Cuộc triễn làm có tên “Dấu chân ngựa về” tại Gác Trịnh của họa sĩ Đặng Mậu Triết cũng bắt nguồn từ cảm hứng âm nhạc của nhạc sĩ Trịnh Công Sơn. Đôi bàn tay tài hoa của anh đã biến những nốt nhạc thành những bức tranh tràn ngập chất thơ. Mỗi tác phẩm của họa sĩ như một hoài niệm về những khoảng xanh trên những thảo nguyên mênh mông, ẩn dưới những thảm cỏ đó như hằn lên những vết lõm thời gian của vó ngựa trong mịt mù ký ức xưa. Với serial bốn bức mang tên “Dấu chân ngựa về” diễn tả bốn mùa xuân, hạ, thu, đông ở thể loại trừu tường, đã gợi tưởng người xem trở về với quá khứ lãng mạn bi hùng nhưng đầy khổ nạn của loài người.
Khi bị kịch của nhân loại đang dâng lên như những tiết nhịp nghịch đảo, đã khiến người nghe phải đặt bàn tay lên ngực trái, trong hoảng loạn của tâm thức thế giới được diễn sinh trên bề mặt của hố thẳm thông tin. Thật bất ngờ và như một cái phanh để giảm tốc, một loạt những họa phẩm của Triết mang sắc thái của thời kỳ lãng mạn. Mỗi bức tranh như một bài thơ thuộc hệ phái ấn tượng mà các danh họa thế giới như Claude Monet, Pierre-Auguste Renoir, Vincent Van Gogh hay Isaac Levitan,... đã gây chấn động ở thế kỷ XIX. Điều đáng nói ở đây, khi xã hội Việt đang mất phương hướng trong nghệ thuật và luôn chậm so với thế giới hơn cả thế kỷ, thì sau những tìm tòi của mình ở nhiều cách diễn đạt, Đặng Mậu Triết lại sử dụng chính phong cách cổ điển, nhưng những gì thể hiện ẩn dưới bề mặt lớp màu ngoài cùng của mỗi tác phẩm của anh lại khiến người xem phải dừng lại thật lâu, để soi lấy bản thể tâm thức chính mình. Đó là, cái đẹp của dải phổ thuộc bản hòa sắc mà trong hội họa rất ít người thành công. Sự tương tác của các lớp màu, cùng với thị giác người xem đã khiến hệ thần kinh xúc cảm phải dâng lên chiếm hữu hoàn toàn bộ óc duy lý luôn tra hỏi tại sao. Ở đây, để minh chứng cho điều đó, trong chúng ta đã không ít lần phải kinh ngạc trước bàn tay của tạo hóa, khi bất chợt được rơi vào trong bức tranh mà thiên nhiên đã ban tặng. Trong những tác phẩm của Triết, anh đã sử dụng màu hydrangea blue để tạo ra sự bí ẩn trong không gian ký ức, ở cảnh giới đó gợi đến một chuyến trở về của “những đứa con hoang” mà trong phúc âm của thánh Luca thường nhắc đến. Bên cạnh giai điệu của blue ám ảnh là những khoảng sáng của ánh hào quang đã dẫn đưa người xem trở lại thực tại vốn tịnh tịch của bản tâm trống rỗng. Lemon yellow đã xuất hiện trong bức “Mùa thu vàng” của danh họa Levitan. Sự rực rỡ nhưng vẫn phảng phất những cơn sầu muộn phía đằng sau thứ ánh sáng mong manh đó. Có thể nói, sắc vàng của Đặng Mậu Triết như một vệt nắng ban mai hay thoáng gợi một ánh trăng trong bản sonata như một màu hoa buồn và quý phái. Trong bức “Ngựa hí trên đồi hoang vu” để lại âm vang của mặt trời đỏ ửng đằng sau tiếng hí lộng của ngựa trắng, bên cạnh một thiếu phụ khỏa thân hòa vào trong gió cát. Tác phẩm “Nghe chân ngựa về” là cả một khoảng trời xúc cảm của tác giả đã truyền vào từng nét cọ, những vệt chiều đổ nghiêng bóng sau những cây thông già gợi lên âm ba của vó ngựa độc hành gõ lên mặt đường, như những tiếng tíc tắc của chiếc đồng hồ vũ trụ xoáy vào phận người. Ngoài những bức vẽ ngựa đầy cảm xúc và thơ mộng, họa phẩm “Long Mã” như một biểu trưng đặc sắc của Cố đô Huế, với chất màu pháp lam rực rỡ cuốn hút nhãn quan của người thưởng ngoạn. Trong 31 tác phẩm triển lãm ở Gác Trịnh, bên cạnh chủ đề “dấu chân ngựa về” để tưởng niệm 13 năm ngày mất của nhạc sĩ Trịnh Công Sơn, còn có một số tác phẩm ấn tượng, trừu tượng và tĩnh vật... Có thể nói, họa sĩ Đặng Mậu Triết đã bày biện một thực đơn nghệ thuật phong phú và mãn nhãn. Anh là người đã tạo ra một style vẽ phong cảnh rất thơ mộng, đôi khi người xem còn bắt gặp nơi những đường cong mềm mại của sườn đồi, một giai điệu hoang sơ như những âm ba xưa cổ còn lưu lại của sắc dân da đỏ xa tận phía Tây châu Mỹ. Trên bề mặt những tác phẩm của Triết, những vệt loang sương khói có chủ ý, những sợi gân như vô vàn đường máu li ti, ẩn hiện trên làn da trắng mọng của người con gái ở miệt núi đồi, đã tạo ra bức màn mơ hồ đưa người chiêm ngắm bước vào thế giới của mộng. Vâng, khởi sinh của một đời người từ giấc mộng, một giấc mộng dài huyền ẩn ánh mắt thần thoại và khai sáng, tôi mường tượng ra câu nói của gã triết nhân nào đó đã quên mất danh tính. Nghệ thuật là những gì ngoài nghệ thuật.
Những ngày tháng 3 không vui buồn
L.H.L
(SH302/04-14)
Tải mã QRCode
.png "Địa danh học và việc nghiên cứu địa danh các tỉnh Trung Trung Bộ")
-
NGUYỄN HỮU NGÔKhu nhà máy bên kia sông tràn đầy sức sống giữa một bầu trời êm ả. Những bông cỏ chen nhau vươn lên… và bỗng nhiên một cánh chuồn chuồn đỏ thắm đáp xuống - một chi tiết thật bất ngờ và thú vị. Toàn thể bức tranh tỏa ra ánh dịu dàng của một buổi sáng mùa xuân.
-
ĐẶNG MẬU TỰUKhi được Hội Mỹ Thuật Việt Nam phân bố cho miền Trung một suất đi thực tế Trường Sa, Họa sĩ Lê Văn Nhường là một điểm trong tầm ngắm để được giới thiệu đi trong chuyến hải hành này. Trường Sa là một trong những mục tiêu mà Hội Mỹ thuật quan tâm trong cuộc vận động sáng tác về biển đảo trong năm 2010 - là điểm nóng vì là tiền tiêu của Tổ quốc. Ai cũng mong có một lần được đi đến đó.
-
THANH TÙNGVào những ngày cuối tháng 7-2010 Đinh Cường từ Mỹ về và Phan Ngọc Minh từ Đà Nẵng ra tổ chức một cuộc triển lãm tranh ở gallery Chiêu Ê - số 89 Minh Mạng, thành phố Huế - nhà riêng của hoạ sĩ Hoàng Đăng Nhuận.
-
TRẦN THANH BÌNHCách đây đúng 9 năm, có một họa sĩ xứ Huế đã lang thang gần 2 tháng trời trên những góc phố cổ kính Hà Nội để "chiêm nghiệm", đó là Lê Quý Long.
-
LÊ QUÝ LONGMùa xuân năm ấy, vào dịp Tết, chợt nhớ đến người bạn đồng nghiệp ở cách thành phố hơn hai kilômét về phía tây dọc theo dòng sông Hương. Anh ở gần chợ Long Thọ, bên trái là con đường đi đến sân Hổ Quyền.
-
SĨ THIỆNTrại sáng tác điêu khắc Quốc tế lần 2 được tổ chức tại Huế đã kết thúc được 3 tháng. Bằng sự lao động sáng tạo, bất chấp cái "mưa thúi đất thúi trời", 14 nhà điêu khắc Việt Nam là 16 nhà điêu khắc đến từ châu Mỹ, châu Âu, châu Á đã để lại cho Huế 30 bức tượng, một món quà vô giá và vĩnh hằng.
-
NGÔ MINHTôi quen biết họa sĩ Đặng Mậu Tựu từ những ngày gửi con trai đi học lớp hội họa ở Nhà Thiếu nhi Huế. Những ngày đó thiếu nhi đến học vẽ đông lắm. Có lớp buổi sáng, buổi chiều, lại có lớp ban đêm. Lớp nào cũng có mặt thầy Đặng Mậu Tựu có mái tóc bồng bềnh như sóng Quy Nhơn, mặt mày hốc hác vì thiếu ngủ và thiếu dinh dưỡng, cặm cụi dạy các cháu cách cầm cọ, pha màu, phác thảo tranh. Rồi thầy Tựu dắt các em đi chơi Bạch Mã, Lăng Cô... để tìm cảm hứng vẽ.
-
LGT: Sau hơn năm tháng bị tai biến, họa sĩ Hoàng Đăng Nhuận đang dần hồi phục trở lại. Ý thức sống là sáng tạo đã thôi thúc người họa sĩ. Và như vậy toile đã căng lại trên khung, màu cũng đã sẵn sàng.A. Camus trong một cơn bệnh đã chiêm nghiệm “Bệnh tật là một dòng tu kín”. Hy vọng rằng trong ngọn lửa sáng tạo nhen lên lần này, tranh Hoàng Đăng Nhuận có thêm nhiều chiêm nghiệm mới trong dòng tu kín của mình.S.H
-
ĐẶNG MẬU TỰU... Về quê, về quê, ai cũng có ít ra một lần về quê.Về cái nơi chôn nhau cắt rốn ấy, dù giàu nghèo đến đâu thì mảnh đất ấy cũng rất thiêng và rất riêng với mình.
-
NGUYỄN NGUYÊN ANTừ những thập niên sáu mươi đến tám mươi của thế kỷ trước, trong làng vẽ Huế, họa sĩ Lê Vinh - một cây cọ cinéma nổi lên như hiện tượng. Tưởng rằng, ông chuyên vẽ tranh quảng cáo, pano, nhưng không, ông có 20 bức vẽ còn lưu giữ trong Bệnh viện Trung ương Huế từ năm 1970 và là người vẽ tranh Bác Hồ to lớn nhất Việt Nam trong thời điểm 1975.
-
HẠNH NHIĐó là tên sê-ri tranh sơn mài của họa sĩ Đinh Khắc Thịnh - người được biết đến nhiều với các tác phẩm mỹ thuật sắp đặt trong các Festival nghề thủ công truyền thống và các Festival Huế.
-
PHAN THANH BÌNH-KHÁNH TRANGNăm nay triển lãm mỹ thuật Bắc Miền Trung lần thứ VIII được tổ chức tại Thanh Hoá, vùng đất địa đầu của khu vực miền Trung. Triển lãm trưng bày 116 tác phẩm của 46 tác giả là hội viên Hội Mỹ thuật Việt Nam và 51 tác giả hội viên Hội VHNT các địa phương. Hội đồng nghệ thuật đã loại 19 tranh vi phạm quy chế về thời gian sáng tác, kích thước (TT-Huế có 3 tranh) và đặc biệt trong đó có 9 tranh bị loại vì chất lượng nghệ thuật kém.
-
PHAN THANH BÌNHHình bóng người phụ nữ xứ Huế từ lâu đã được khắc sâu trong nghệ thuật hội họa với bao tác phẩm, dáng hình và tình cảm sâu nặng, với những vẻ đẹp chiều sâu hài hòa, rung cảm, xao động lòng người. Những tác phẩm ấy đã có ý nghĩa lịch sử lớn lao trong việc khẳng định và làm sáng tỏ hơn những giá trị tinh thần, phẩm chất của con người Huế nói chung và của người phụ nữ Huế nói riêng.
-
Đầu năm 1997, khi mới chuyển về công tác tại Đài Truyền hình Huế, tôi có ý định làm một phim tài liệu nghệ thuật về hoạ sĩ Bửu Chỉ. Sau nhiều lần từ chối, họa sĩ Bửu Chỉ đã đồng ý giúp tôi việc này. Ngày 25-2-97, tôi gửi anh 7 câu hỏi nhằm có thêm tư liệu để lên đề cương kịch bản phim. Hơn 20 ngày sau, anh chuyển cho tôi một thếp giấy vở học trò gồm 13 tờ do tự tay anh viết xong, đề ngày 16-3-1997. Vì nhiều lý do, phim chưa làm được, tôi gửi trả anh các tư liệu đã mượn, riêng bài trả lời phỏng vấn, anh nói tôi hãy giữ làm kỷ niệm về một dự định bất thành.Với tất cả tấm lòng thương quý và kính mến một người Anh, xin được giới thiệu bài trả lời phỏng vấn của Anh mà tôi xem như là những trang di cảo về CUỘC ĐỜI VÀ NGHỆ THUẬT. ĐẠI DƯƠNG
-
ĐẶNG MẬU TỰUGiới họa sĩ xem Bửu Chỉ là một người đặc biệt không chỉ vì tính khí hoặc bởi từ một người học và tốt nghiệp ngành luật nhưng lại tự học vẽ, có tác phẩm từ lúc học Luật rồi trở thành họa sĩ thực thụ, chết sống với nghề, mà vì tác phẩm của anh có một sắc thái riêng, anh đã tạo cho mình một cõi riêng trong nền nghệ thuật đương đại.
-
NGUYỄN TRỌNG TẠOMột ngày cuối năm Con Khỉ, tôi ghé vào Gallery Minh Châu số 7 Lý Đạo Thành, Hà Nội, không phải để chiêm ngưỡng tranh của các bậc thầy hội hoạ Nguyễn Phan Chánh, Bùi Xuân Phái, Nguyễn Tư Nghiêm, Nguyễn Sáng... vẫn thường được bày bán ở đây, hay để thăm cô chủ nhỏ Minh Châu quen thân từ trong Huế như mọi lần, mà để xem tranh của mẹ cô vừa mang từ Huế ra trình làng với giới hâm mộ hội hoạ đất Hà Thành.
-
PV: Ảnh hưởng nào đã cho hoạ sỹ về một thế giới quan có tên gọi là: "Không gian Lê Bá Đảng"? Lê Bá Đảng (L.B.Đ): Không gian của tôi là tạo hoá thiên nhiên hài hoà trong tác phẩm. Không có cô đứng, cô ngồi, cô uỷ lụy, cô say, cô tỉnh, cô chiêm bao; không nhìn thẳng như mọi người mà nhìn từ nhiều góc độ.
-
PHÚC VINHSau một thời gian dài lang bạt giang hồ, tết này, họa sĩ Hoàng Đăng Nhuận quyết định trở về Galery Chiêu Ê, nơi ông đã gắn bó một thời trai trẻ, trú mình trong căn họa thất xinh xắn vừa xây dựng.
-
TRẦN KIÊM ĐOÀNLàm nghệ thuật ở xứ nghèo là một “thiện nghiệp gian nan”! Thiện nghiệp vì làm cho đời vui. Gian nan vì phải sống đời áo cơm vất vả.
-
TRẦN HẠ THÁP Với gần bốn mươi bức tranh trong cuộc triển lãm ở số 4 Hoàng Hoa Thám - Huế khai mạc vào 11 tháng 10 năm 2008, Võ Xuân Huy đã đặt người thưởng ngoạn trước một công trình tổng hợp từ 3 phạm trù sơn mài độc đáo. Sự nối kết truyền thống vào hiện đại này mang tầm vóc đặt để một nguyên lý, xứng đáng để giới bình luận lưu tâm và ghi nhận lâu dài.
.png)
.png)
