JOSHUA BROWN (Mỹ)
“Con sẽ làm vua!” một chú lợn con nói với bố mẹ.
Lợn Mẹ mỉm cười nhìn con. “Làm sao con có thể thành vua được khi con chỉ là một chú lợn con?”
Tranh Đặng Mậu Tựu
“Con không quan tâm”. Lợn Con nói. “Con sẽ đi để làm vua.” Nói rồi chú lợn con đi vào bếp của mẹ và tự gói ghém cho mình một bữa trưa.
“Con đi đây” chú nói. “Con đi để làm vua.”
“Chúc con may mắn,” Lợn Bố nói. “Con nhớ sớm về thăm bố mẹ nhé.”
Thế là chú lợn con rời nhà ra đi. Chú cứ đi mãi, đi mãi, băng qua nhiều đồi núi thung lũng.
Chẳng bao lâu đã đến giờ ăn trưa. Chú lợn thấy bụng đói cồn cào khi loay hoay tìm chỗ dừng lại để ăn. Đột nhiên chú nghe có tiếng ai đang khóc. Chú nhìn sang trái. Chú nhìn sang phải. Và kia, xa xa phía trước con đường có một ông lão đang ngồi khóc.
Chú lợn tới gần ông lão và hỏi. “Xin lỗi thưa ông, sao ông lại ngồi đây khóc vậy?”
“Lão khóc vì lão bị lạc và đói,” ông lão nói. “Sáng nay lão ra đường nhưng rồi bị lạc, không biết lối về nhà. Lão lại rất đói mà chẳng có gì ăn.”
“Không sao ông ạ,” Lợn Con nói. “Cháu có mang theo thức ăn đây và cháu tin chắc là nó đủ cho cả hai ông cháu mình. Mời ông cùng ăn với cháu.”
Và chú lợn con nói đúng. Thức ăn bữa trưa chú mang theo đủ không chỉ cho Lợn Con và ông lão, mà còn cho cả mấy người xung quanh.
Ăn xong ông lão nói: “Xin lỗi Lợn Con, cho lão hỏi cháu một câu là cháu đi đâu vậy?”
“Cháu đi để làm vua,” Lợn Con nói.
“Ra thế,” ông lão nói và gật đầu trầm ngâm. “Lão có thể đi với cháu được không?”
“Vâng, được chứ ạ,” Lợn Con đáp.
Vậy là họ đi cùng nhau. Họ cứ đi mãi đi mãi, băng qua nhiều đồi núi thung lũng. Chẳng bao lâu họ đến một con sông. Họ đi dọc bờ sông tìm chỗ để lội qua.
Đột nhiên họ nghe có tiếng ai đang khóc. Họ nhìn sang trái. Họ nhìn sang phải. Và kia, xa xa phía trước con đường, có một ông lão khác đang ngồi khóc sụt sùi.
Lợn Con đến gần ông lão hỏi: “Xin lỗi thưa ông, vì sao ông ngồi đây khóc vậy?”
“Lão khóc vì bị mất cuốn sách,” ông lão nói. “Lão đi dọc bờ sông này, vừa đi vừa đọc sách nên không biết là đang đi tới đâu. Lão vấp phải một tảng đá ngã xuống và cuốn sách bị rơi xuống sông. Lão không biết bơi nên chắc sẽ không bao giờ thấy lại cuốn sách của mình nữa.”
“Cháu có thể giúp ông,” Lợn Con nói. “Cháu có thể bơi được và sẽ tìm lại cuốn sách cho ông. Ông hãy ngồi đây đợi với bạn cháu, cháu sẽ trở lại ngay.”
Nói rồi Lợn Con nhảy xuống sông. Bùm, nước sông lạnh quá. Chú hít một hơi thở sâu. Rồi một hơi thở nữa. Và đến khi hít hơi thở sâu nhất thì chú đã lặn xuống được đến tận đáy sông. Chú bơi bơi và vừa khi hơi thở sắp thoát ra thì chú nhìn thấy cuốn sách. Lợn Con bơi trở ngược lên mặt nước. Chú hít một hơi thở sâu. Rồi một hơi thở nữa. Và đến khi hít hơi thở sâu nhất, sâu hơn cả hơi thở lần trước, thì chú đã lặn xuống lại được đến tận đáy sông.
Chú bơi bơi tới chỗ chú đã nhìn thấy cuốn sách. Hơi thở chú sắp thoát ra khi chú chạm được nó. Chú túm lấy cuốn sách và cố bơi thật nhanh trở lên mặt nước, ngay trước khi hơi thở thoát ra.
Chú đã làm được. Lợn Con bơi về phía bờ sông và trèo lên. Chú đi lại chỗ hai ông lão đang ngồi chờ và đưa cuốn sách cho ông lão thứ hai.
“Ôi, lão cám ơn Lợn Con,” ông lão nói. “Nói cám ơn mấy cũng không đủ. Nhưng cháu có thể cho lão biết là cháu đang đi đâu vậy?”
“Cháu đi để làm vua,” Lợn Con nói.
“Ra thế,” ông lão nói và gật đầu trầm ngâm. “Lão có thể đi với cháu được không?”
“Vâng, được chứ ạ.” Lợn Con đáp.
Thế là ba người đi cùng nhau. Họ đi mãi đi mãi, băng qua nhiều đồi núi thung lũng. Chẳng bao lâu họ đến một khu rừng âm u, mịt mùng. Họ đi theo lối mòn chạy dọc bìa rừng.
Đột nhiên họ nghe có tiếng ai đang khóc. Họ nhìn sang trái. Họ nhìn sang phải, tìm nơi tiếng khóc phát ra. Và kia, xa xa phía trước con đường, có một ông lão đang ngồi khóc.
Lợn Con lại gần ông lão hỏi. “Xin lỗi thưa ông, vì sao ông ngồi đây khóc vậy?”
“Lão khóc vì lão đi đến mép rừng này cùng với con chó của lão thì có một chuyện khủng khiếp xảy ra. Con chó là người bạn thân nhất trên đời của lão thế mà có một con quỷ từ trên cây nhảy xuống cắp nó đi mất. Hắn bảo lão là hắn đang đi tìm mồi cho bữa sáng mai. Bây giờ lão không biết phải làm gì và chắc là lão không bao giờ còn thấy lại được con chó của mình nữa.”
Chuyện này đúng là khủng khiếp. Lợn Con nói: “Xin ông hãy đợi ở đây cùng với hai người bạn cháu. Cháu sẽ xem có thể làm được gì giúp ông.”
Lợn Con chạy vào nơi âm u, mịt mùng nhất của khu rừng, nơi lũ quỷ thích sống nhất. Và quả thật, ở đó có nhà của con quỷ.
Lợn Con ghé nhìn qua cửa sổ. Chú thấy con quỷ có nhà, nhưng đang ngủ say. Ở trong góc xa chú chó tội nghiệp bị nhốt trong một cái cũi đang run lẩy bẩy vì sợ hãi.
Lợn Con nhón chân đến bên cửa trước, nhẹ nhàng mở ra. Chú nhón chân đi vào nhà và tới bên cái cũi.
“Cậu bình tĩnh nhé,” chú nói với con chó, “tớ đến đây là để giải thoát cho cậu.”
Lợn Con mở cửa cũi thật khẽ khàng. Sau đó chú và con chó nhón chân đi ra cửa. Khi đã ra ngoài nhà cả hai chạy thật nhanh về chỗ Lợn Con dặn ba ông lão ngồi chờ.
Nhưng họ đã không ở đấy nữa.
Lợn Con nhìn sang trái. Rồi chú nhìn sang phải. Và biết chắc cả ba ông lão đã bỏ đi.
Ngay ở phía trước Lợn Con thấy có một đống lửa. “Có lẽ chắc sẽ có ai đó giúp mình,” chú tự nhủ khi đến đó.
Ngồi quây quần bên đống lửa là ba vị phù thủy. “Xin lỗi, các vị có thấy ba ông lão ở đâu không?” Lợn Con hỏi.
“Xin chào Lợn Con,” một vị phù thủy nói. “Bọn ta là ba ông lão mà cậu tìm kiếm đây.”
“Nhà vua đã qua đời và không có ai thừa kế ngai vàng.” Vị thứ hai giải thích.
“Vì vậy chúng tôi đã quyết định làm ba phép thử để tìm ra vị vua kế tiếp,” vị thứ ba tiếp lời.
“Nhà vua phải độ lượng mới có thể cai trị được. Cậu đã độ lượng chia sẻ bữa trưa của mình với ta, ngay cả khi ta là người lạ với cậu.” Vị phù thủy thứ nhất nói.
“Nhà vua phải có trái tim nhân hậu mới cai trị tốt được. Cậu cũng không biết ta nhưng đã cứu cuốn sách của ta vì cậu biết nó có giá trị lớn đối với ta. Điều đó cho ta thấy cậu đầy lòng nhân hậu.” vị thứ hai nói.
“Và nhà vua cần phải có lòng dũng cảm,” vị thứ ba nói. “Cậu đã liều mình cho người khác. Cậu đã không sợ con quỷ hung dữ để cứu sống người bạn thân thiết của một người hoàn toàn xa lạ,” vị thứ ba nói.
“Vì vậy chúng tôi nhất trí để cậu làm vua,” ba vị phù thủy đồng thanh nói.
Và đó là câu chuyện chú lợn con đã trở thành vua như thế nào.
Ngân Xuyên (dịch từ tiếng Anh).
(TCSH360/02-2019)
LGT: R. Grossmith sinh năm 1954 ở Dagenham thuộc London, nhận bằng tiến sĩ với luận án về Nghệ thuật tiểu thuyết của Vladimir Nabokov và hiện sống ở Glasgow, nơi ông làm việc biên soạn tự điển.
L.T.S: Nikom Rayawa là nhà văn trẻ sinh ở một làng phía Bắc thủ đô Băng Cốc. Nikom Rayawa thuộc phái văn học "Trăng lưỡi liềm" có xu hướng nhân bản và tự do.
Lỗ Tấn là nhà văn hiện đại Trung Quốc rất đỗi quen thuộc với bạn đọc Việt Nam. Ông quê ở Thiệu Hưng, Triết Giang, sinh ngày 25 tháng 9 năm 1881, mất ngày 19 tháng 10 năm 1936. Năm nay là năm kỉ niệm 130 năm ngày sinh và 75 năm ngày mất của ông.
William Butler Yeats (1865 - 1939) là nhà thơ và kịch tác gia lớn của Ailen, sinh ở Dublin. Cùng với T.Eliot, Yeats đã cách tân nền thơ Anh và Ailen. Được giải thưởng Nôbel năm 1923. Sáng lập Hội Văn học Ailen và Nhà hát Quốc gia Ailen.
LGT: O. Henry là bút danh của William Sydney Porter. Ông sinh năm 1862 và mất năm 1910, cùng năm qua đời của Mark Twain.
LGT: James Ross là nhà văn đương đại của Anh. Ông là một trong số những thành viên của trường phái Không Tưởng. James sống trong một căn nhà cũ, viết bên một chiếc bàn cũ bằng một chiếc máy tính xách tay giá rẻ, theo như lời ông nói. James Ross bắt đầu cầm bút từ năm 1996, cho đến nay đã viết hàng loạt truyện ngắn mang phong cách riêng, đậm chất huyền ảo và giả tưởng.
Mia Couto sinh ngày 5 tháng 7.1955 tại Beira, Mozambique. Ông là nhà văn Mozambique nổi tiếng. Các tác phẩm của ông viết bằng tiếng Bồ Đào Nha, đã được dịch rộng rãi ra nhiều thứ tiếng và được in ở trên 22 quốc gia. Truyện ngắn dưới đây được David Brookshaw dịch từ tiếng Bồ Đào Nha sang tiếng Anh. Bản tiếng Việt theo David Brookshaw.
LGT: Ngày nay, khi văn học dần rời xa đại tự sự mà thay vào đó là sự lên ngôi của tiểu tự sự thì truyện cực ngắn là một trong những thể loại được người sáng tạo và người đồng sáng tạo quan tâm. Tuy nhiên cho đến nay thì dường như vẫn chưa có một định nghĩa thống nhất cho cái gọi là “truyện cực ngắn”. Truyện cực ngắn còn được biết đến dưới nhiều dạng thức định danh như “truyện chớp” (flash fiction), “truyện bất ngờ” (sudden fiction), “vi truyện” (micro fiction)...
L.T.S: Kurt Kusenberg (1904-1983), sinh ở Göteborg, Thụy Điển, mất tại Đức. Giám đốc văn học suốt ba mươi năm tại một nhà xuất bản trong nước và chủ biên một loại sách viết riêng về các triết gia, bác học và nhà văn. Tác giả của nhiều truyện kể mang màu sắc kỳ dị.
L.T.S: Miguel Rojas Mix, sinh năm 1934 tại thủ đô Chi-lê. Giám đốc viện Nghệ thuật châu Mỹ La tinh thủ đô San Chiago. Bỏ Chi lê sang Pháp dạy học ở Đại học Paris VIII. Viết tiểu luận, truyện ngắn, sách thiếu nhi. “Bàn tay Chúa” là truyện ngắn ác liệt tố giác chính quyền Pi-nô-chê khát máu tại Chi-lê chỉ có thể gây ra khổ đau, chết chóc, ly hương và quật khởi cho nhân dân xứ này. Truyện mang ý hướng ngụ ngôn, gợi ý, gợi hình, vừa có nét thần kỳ mà vẫn không xa hiện thực.
LTS: Valentin Rasputin sinh năm 1937 tại một ngôi làng ở Siberia, Ust-Uda. Tốt nghiệp xong đại học Irkutsk, ông làm việc cho các tờ báo ở Irkutsk và ở Krasnoyarsk trong nhiều năm. Truyện ngắn đầu tiên của ông xuất hiện năm 1961. Truyện “Tiền bạc cho Ma-ria” đem lại danh tiếng cho ông. Với những truyện xuất hiện sau đó như “Kỳ hạn cuối cùng”, “Hãy sống và nhớ đến tôi”, “Vĩnh biệt Ma-chi-ô-ra”, ông được khẳng định như một trong những nhà văn Xô-viết lớn nhất. Truyện ngắn dưới đây xuất hiện trong một tập truyện mới của ông, tập truyện có đề là “Cuộc sống và tình yêu”.
LGT: Hồ Thích là nhà văn, học giả lớn của Trung Quốc. Truyện cực ngắn này đã rạch đôi hai nền văn minh với hai lối sống, hai cách tư duy. Với nền văn minh nông nghiệp, xã hội tiểu nông, mọi thứ chỉ cần tương đối. Đem lối sống, cách tư duy ấy sang nền văn minh đại công nghiệp thì trật khớp hết, và… chết.
PHRÊ-ĐRÍCH SI-LAN-ĐE- Tất cả đứng dậy, - viên mõ tòa nói với giọng đều đều.Ông chánh án bước vào, kéo ghế lại gần rồi ngồi xuống.- Tất cả ngồi xuống, - viên mõ tòa làm xong phận sự, chẳng còn buồn để ý đến những gì diễn ra trước mắt.
A-ri-en Đot-phơ-man sinh năm 1942 tại Chi-lê. Giáo sư dạy thuyết giảng tại Đại học Văn thuộc Viện Đại học Chi-lê, ông phải rời bỏ Chi-lê vào năm 1973, viết truyện ngắn, tiểu luận và thơ.Truyện ngắn Viên thuốc bọc đường viết theo kỹ thuật chen lồng đối thoại và chen lồng hiện tại và tương lai.Nội dung truyện vạch trần sự vật lộn miếng ăn tại Hoa Kỳ khiến cho lắm kẻ tha phương lao vào một số nghề nghiệp nguy hiểm, khốn nạn.
An-ghiêc-đax Pô-xi-ux, sinh năm 1930, tại làng Ketubai - ông tốt nghiệp Khoa Ngữ văn Litva ở Học viện Giáo dục Klaipeda - Ông viết văn vào năm 1953, tác giả của nhiều truyện ký, đồng thời ông còn là nhà văn viết nhiều cho tuổi thơ.
VLA-ĐI-MIA XÔ-LÔ-KHINThị trấn nhỏ giữa buổi trưa hè bụi bậm, buồn tanh, vắng ngắt. Chẳng biết tự bao giờ, giữa thị trấn đã sừng sững một tòa đại giáo đường năm tháp nhọn. Nổi lên giữa những mái nhà một tầng có vườn cây xanh rì bao quanh trải đều lúp xúp hai bên bờ sông là gần chục nhà thờ, mà tháp của chúng cái thì màu da trời, cái thì màu lục, cái thì màu vàng.
Marie Luise Kaschnitz (1901-1974) là một nữ văn sĩ nổi tiếng và tiến bộ của Tây Đức, sinh trưởng ở Cac-lơ Xru-e (Karlsruhe) trong một gia đình sĩ quan. Bắt đầu hoạt động với tư cách cây bút văn xuôi từ những năm 20.
K. PAU-TỐP-XKISố phận một nguyên soái của Na-pô-lê-ông - mà chúng ta sẽ không gọi tên để khỏi làm phiền lòng những nhà sử học và những kẻ mọt sách - xứng đáng để đem kể cho các bạn, những người đang phàn nàn về sự nghèo nàn của tình cảm con người.
LTS: Vassily Shukshin (1929-1974), một diễn viên tài hoa, một đạo diễn phim lỗi lạc, một nhà văn tên tuổi. Thật khó nói lãnh vực nghệ thuật nào đã quyết định quá trình hình thành tài năng của Shukshin: truyện ngắn, tiểu thuyết hay điện ảnh? Nhưng dẫu sao vẫn không cần bàn cãi gì nữa về giá trị truyện ngắn của Shukshin. Xin giới thiệu một trong những truyện ngắn viết vào những năm cuối đời của nhà văn.
LGT: Irving Stone (1903-1989), nhà văn Mỹ hiện đại, nổi tiếng trong nước và trên thế giới nhờ những kịch bản phim lịch sử, những tác phẩm về tiểu sử các nhân vật nổi tiếng, nhất là những cuốn “Khát vọng cuộc sống” (Lust for Life) viết năm 1934, về Vincent van Gogh, danh hoạ Hà Lan, “Tê tái và Đê mê” (The Agony and the Ecstasy) viết năm 1961, về Michelangelo, danh hoạ và nghệ sĩ điêu khắc Italy, “Thuỷ thủ trên lưng ngựa” (Sailor on Horseback) về Jack London, nhà văn Mỹ lừng danh...).