Bí mật ngự y triều Nguyễn: Khám chữa bệnh cho vua
Từ năm 2012 đến nay, Hội Đông y Thừa Thiên-Huế đã tiếp cận và giải mã kho tư liệu châu bản triều Nguyễn đang được lưu trữ tại Trung tâm lưu trữ quốc gia 1 (Hà Nội).
Từ đó, nhiều bí mật về cuộc sống, công việc, vinh nhục của các quan ngự y cũng như bệnh tật của các vua Nguyễn đã phần nào hé lộ.
Thái y viện triều Nguyễn
ThS - lương y Phan Tấn Tô, Phó chủ tịch thường trực Hội Đông y Thừa Thiên-Huế, cho biết từ năm 2012 đến nay, Hội Đông y Thừa Thiên-Huế đã chủ trì thực hiện đề tài khoa học Thu thập, biên dịch và đề xuất hướng sử dụng các bài thuốc của Thái y viện triều Nguyễn. Để thực hiện đề tài này, ông Phan Tấn Tô cùng các cộng sự thuộc Hội Đông y Thừa Thiên-Huế đã vào các thư viện, trung tâm lưu trữ quốc gia ở TP.HCM, Đà Lạt và Hà Nội để sưu tập tài liệu.
Tại Trung tâm lưu trữ quốc gia 1 (Hà Nội), Hội Đông y đã tìm thấy hơn 300 trang châu bản về các bài thuốc của Thái y viện triều Nguyễn, có châu phê của nhà vua, chữ ký của các vị ngự y, đóng dấu Thái y viện, dấu Ngự tiền chi bảo và dấu Cơ mật viện… được lưu trữ. Qua tư liệu châu bản, cùng với những ghi chép trong sách Khâm định Đại Nam Hội điển sự lệ (Quốc sử quán triều Nguyễn) và nhiều tư liệu lịch sử liên quan khác đã cho thấy cơ cấu bộ máy tổ chức Thái y viện, quy trình khám bệnh, bốc thuốc cho nhà vua, hoàng thân quốc thích, cung tần, mỹ nữ cùng quan lại trong triều đình nhà Nguyễn.
Thái y viện triều Nguyễn được hình thành từ khi vua Gia Long lên ngôi năm 1802, đến tháng tư năm Giáp Tý (1804) cơ bản được hoàn chỉnh. Cơ sở Thái y viện ban đầu được xây dựng ở phường Dưỡng Sinh trong kinh thành vào năm Canh Ngọ (1810). Đến thời Minh Mạng dời về phía đông Duyệt Thị đường, trong Tử Cấm thành. Năm Minh Mạng thứ nhất (1820) cơ cấu bộ máy Thái y viện mới hoàn chỉnh, đứng đầu là quan chính ngự y (hàm chánh ngũ phẩm), cấp phó có 2 người quan Phó ngự y (hàm tòng ngũ phẩm), tiếp đến là các quan y chính (12 người, hàm chánh thất phẩm, bát phẩm và cửu phẩm), quan y phó (12 người, hàm tòng thất phẩm, bát phẩm và cửu phẩm), dưới quan y chính là quan chính y sinh (12 người, hàm chánh cửu phẩm) và phó y sinh (30 người, hàm tòng cửu phẩm); ngoại khoa, có 20 người, gồm y chính (2 người, hàm chánh bát phẩm), phó y chính (2 người, hàm tòng bát phẩm) và quan y sinh (16 người, hàm tòng cửu phẩm). Đến năm Minh Mạng thứ 10 (1829) người đứng đầu Thái y viện được nâng lên chức viện sứ, hàm chánh tứ phẩm; đến năm 1823 thì đặt thêm chức viện phán, làm công việc ghi chép sổ sách, công văn của viện.
Nghiêm ngặt quy trình khám chữa bệnh
Quy trình khám bệnh và dâng thuốc cho nhà vua được thực hiện thường xuyên, thể hiện ở châu bản dưới hình thức bản tấu. Thời Gia Long có cả thảy 94 trang châu bản ghi chép các bản tấu dâng thuốc cho nhà vua dùng.
Trước hết là quan nội giám truyền chỉ cho Thái y viện biết là vua đang mắc bệnh, “long thể bất an”. Nhận được chỉ, Thái y viện họp lại và cử người vào ngự chẩn. Những người xem mạch cho vua hay người trong cung thường được chọn trước. Như năm Minh Mạng thứ 19 (1838) chuẩn lời tâu: “Y chính Viện Thái y là Đặng Văn Giảng, Trần Duy Huân đều là người cẩn hậu, cấp cho bài ngà (thẻ bài bằng ngà voi - PV) để vào cung xem mạch”. Thời Thiệu Trị thì chọn y chính Hoàng Đức Hạ, y phó Nguyễn Văn Đường. Thời Tự Đức chọn Nguyễn Tất Cát, Lê Quang, đều là người lão thành, am hiểu mạch, được đeo bài ngà vào cung xem mạch.
Ngự chẩn xong phải giải thích biện chứng cho vua biết. Sau đó trở về viện họp nghị bàn luận trị. Sau khi “hội chẩn”, Thái y viện làm bản tấu (tờ khải) dâng tiến ngự dược, có tên, chữ ký, khuôn dấu của các ngự y, ấn triện “Thái y viện quan phòng” và tên, chữ ký, dấu triện của quan kiểm thị, cùng tên của người viết bản tấu dâng lên cho nhà vua xem. Xem xong, nhà vua có ý kiến ghi vào bằng nét son gọi là châu phê, với các nội dung là: Dĩ lãm (đã xem), hoặc Tri đạo liễu (đã biết rồi).
Các châu bản thời Gia Long cho thấy nhà vua thường châu phê dài, có tính động viên như: Đã thấy công hiệu thật sự (Dĩ kiến chân hiệu, châu bản ngày 11 tháng 11 năm Gia Long 18); hoặc một tờ khác nhà vua phê: Kính cẩn luận cho được y lý, cốt thấy được công hiệu (Kính cẩn biện lý vụ kiến công hiệu, châu bản ngày 2 tháng 12 năm Gia Long thứ 18).
Ngự y tham gia khám chữa bệnh cho vua, có khi 1 người, có khi 2 đến 4 người, hoặc nhiều hơn, tùy bệnh trạng. Người khám bệnh được chỉ định có thể là quan ngự y, cũng có thể là các quan lại khác am tường về y thuật. Các tờ châu bản còn cho thấy có khi thầy thuốc không phải là người của Thái y viện mà là một vị quan hay thầy lang ở ngoài.
Các ngự y khi khám chữa bệnh cho vua đều cho thấy một tâm thế lo sợ, kính cẩn. Trong bản tấu thường mở đầu với các cụm từ: “Chúng thần ở Thái y viện cúi đầu sát đất, trăm lạy, cẩn tấu, dâng lên đấng bề trên…”.
Theo TNO
Tải mã QRCode
.png "Địa danh học và việc nghiên cứu địa danh các tỉnh Trung Trung Bộ")
-
Chủ tịch UBND tỉnh Thừa Thiên Huế vừa có Công văn thống nhất chủ trương cho Công ty Cổ phần Du lịch Việt Nam - Hà Nội nghiên cứu, thực hiện mở tuyến thí điểm dịch vụ vận chuyển khách du lịch bằng xe ô tô chuyên dụng 2 tầng.
-
Chiều tối 15/8, tại Bảo tàng Gốm cổ Sông Hương (120 Nguyễn Phúc Nguyên, TP Huế) đã diễn ra lễ khai mạc triển lãm điêu khắc “Con giống”.
-
UBND tỉnh vừa có Quyết định số 1915/QĐ-UBND ngày 10/8/2022 công nhận Nghề nón lá Vân Thê, làng Vân Thê, xã Thủy Thanh, thị xã Hương Thủy là Nghề truyền thống tỉnh Thừa Thiên Huế.
-
Sáng ngày 09/8, tại Hội trường Trung tâm công nghệ thông tin tỉnh Thừa Thiên Huế, đồng chí Phan Ngọc Thọ - Phó Bí thư thường trực Tỉnh ủy Thừa Thiên Huế đã có buổi gặp mặt với Hội CNTT & ĐTVT về triển khai Nghị quyết 54-NQ/TW ngày 10/12/2019 của Bộ Chính trị về "Xây dựng và phát triển tỉnh Thừa Thiên Huế đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045”.
-
Tại Phiên họp lần thứ ba của Ủy ban Quốc gia về chuyển đổi số diễn ra ngày 8/8, Bộ Thông tin và Truyền Thông đã công bố kết quả Chỉ số chuyển đổi số (DTI) năm 2021.
-
Ngày 01/8, UBND tỉnh đã ban hành công văn về việc triển khai dự án Bãi đỗ xe thăm quan lăng Tự Đức – Đồng Khánh, thành phố Huế.
-
Tối 28/7, tại Trung tâm Văn hóa – Điện ảnh tỉnh Thừa Thiên Huế, Cục Văn hóa cơ sở (Bộ VHTTDL) phối hợp Sở VH&TT tỉnh Thừa Thiên Huế đã tổ chức Lễ khai mạc Hội diễn "Câu hò nối những dòng sông" khu vực Bắc miền Trung năm 2022.
-
UBND thành phố Huế vừa ban hành Kế hoạch về việc tổ chức Lễ hội Lân – Sư – Rồng và rước đèn Trung thu thành phố Huế năm 2022.
-
Lễ hội Thanh trà Thủy Biều lần thứ VII - Năm 2022 sẽ diễn ra từ ngày 01/9-04/9/2022 với Chủ đề: “Thanh trà Thủy Biều hương vị xứ Huế”. Đây là Lễ hội được tổ chức 2 năm một lần nhằm nâng tầm thương hiệu các sản vật của mảnh đất Cố đô Huế, kết hợp phát triển du lịch.
-
Tối 26/7, tại thành phố Huế, Ủy ban Nhà nước về người Việt Nam ở nước ngoài phối hợp với Sở Ngoại vụ, Tỉnh đoàn Thừa Thiên Huế tổ chức Cuộc thi kể chuyện bằng tiếng Việt.
-
Chiều ngày 27/7, UBND tỉnh tổ chức buổi gặp mặt và tuyên dương học sinh, Tổ Giáo viên Bồi dưỡng bộ môn Sinh học đạt Huy chương Bạc kỳ thi Olympic Sinh học Quốc tế năm 2022. Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Văn Phương dự và trao tặng bằng khen cho cá nhân và tập thể có thành tích.
-
Tối 25/7, tại Công viên Thương Bạc – TP Huế đã diễn ra chương trình nghệ thuật với chủ đề “Linh thiêng Việt Nam” nhân kỷ niệm 75 năm Ngày Thương binh - Liệt sĩ (27/7/1947 - 27/7/2022).
-
Tối ngày 24/7, tại Nghĩa trang Liệt sĩ thành phố Huế - nơi yên nghỉ của hàng nghìn anh hùng, liệt sĩ, Tổng cục Chính trị Quân đội nhân dân Việt Nam chỉ đạo Ban Thanh niên Quân đội phối hợp với Cục Chính trị Quân khu 4, Tỉnh đoàn Thừa Thiên Huế cùng các cơ quan, đơn vị trong và ngoài Quân đội tổ chức Lễ thắp nến tri ân và giao lưu nghệ thuật “Vang vọng khúc khải hoàn”. Đây là hoạt động nNhân Kỷ niệm 75 năm Ngày Thương binh, liệt sĩ (27/7).
-
Sáng 24/7, tại công viên Lý Tự Trọng, Liên hiệp các Hội Văn học Nghệ thuật tỉnh Thừa Thiên Huế phối hợp với Nhà Thiếu nhi Huế tổ chức lễ ra mắt Câu lạc bộ (CLB) mỹ thuật “Nhành Cọ Non”. Đến dự buổi lễ ra mắt có Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy Phan Ngọc Thọ.
-
Tối 23/7 tại Công viên 3/2 (khu vực nhà Kèn, đường Lê Lợi, TP. Huế) Ngày hội Hiphop Huế 2022 đã chính thức được khai mạc thu hút đông đảo khán giả đến tham gia, cổ vũ. Đây là hoạt động nằm trong chuỗi hoạt động của Lễ hội mùa Thu - Festival Huế 2022,
-
Chiều ngày 20/7, Thường trực Tỉnh ủy đã có buổi làm việc với Đảng Đoàn Liên hiệp các hội văn học nghệ thuật (VHNT) tỉnh. Cùng tham dự có đồng chí Nguyễn Thanh Bình, UVTVTU, Phó Chủ tịch UBND tỉnh; đồng chí Hoàng Khánh Hùng, UVTVTU, Trưởng ban Tuyên giáo Tỉnh ủy.
-
Truy tặng danh hiệu vinh dự Nhà nước “Bà mẹ Việt Nam anh hùng”, trao tặng thưởng Huân chương Độc lập
Nhân dịp kỷ niệm 75 năm Ngày Thương binh Liệt sĩ (27/7/1947- 27/7/2022). Sáng ngày 19/7, tỉnh Thừa Thiên Huế long trọng tổ chức Lễ truy tặng danh hiệu vinh dự Nhà nước “Bà mẹ Việt Nam anh hùng”; trao tặng thưởng Huân chương Độc lập và các hình thức khen thưởng cấp Nhà nước.
-
Chiều ngày 18/7/2022, tại Tỉnh ủy Thừa Thiên Huế, Ban Tổ chức Giải báo chí về xây dựng Đảng tỉnh Thừa Thiên Huế tổ chức Lễ phát động Giải báo chí về xây dựng Đảng (Giải Búa liềm vàng) tỉnh Thừa Thiên Huế lần thứ nhất năm 2022.
-
Ngày 15/7, tại TP. Vinh - Nghệ An, Tạp chí Sông Lam tổ chức Hội thảo khoa học “Tạp chí văn nghệ Bắc miền Trung - Đổi mới để phát triển”.
.png)
.png)
