Vì ai ta mãi phong trần

14:46 22/09/2017

trời xanh đầm đìa hai mắt 
(Bao giờ cho đến mùa thu -  Vũ Từ Trang)

Tôi đã từng đọc thơ Vũ Từ Trang. Và bây giờ, cũng những ngày rất thu, tôi đọc Vì ai ta mãi phong trần (NXB Phụ nữ 2017). Đây là tập chân dung văn học thứ ba của ông sau Phía sau con chữNhà văn độc hành độc bộ. Khi đọc xong cuốn sách này, tôi lại nhớ thơ ông và thấy trời xanh đầm đìa hai mắt.

Nhà văn, nhà thơ không phải là danh xưng dành cho tất cả những người cầm bút, mà là những tác phẩm sẽ suy tôn nên họ. Nhưng, cùng với sự thay đổi của lịch sử và thời cuộc, sẽ có không ít những con người, những giá trị bị khuất lấp, ẩn giấu hay chôn vùi vĩnh viễn. Đó là sự thật không phải hiếm trong văn học nghệ thuật. Đáng quý và đáng trân trọng thay, có những người viết cùng thời, cùng thế hệ của những người như thế, vì tiếc tài, vì trọng bạn, vì cảm phục hay vì ân tình nào đó mà ghi lại. Từ đó, những góc khuất, thất lạc, mù mờ hay lầm tưởng sẽ ít nhiều mà được sáng rõ và thấu hiểu.

Trong lời nhỏ đầu sách, nhà thơ Vũ Từ Trang đã viết: “Có những người nổi tiếng, có người chìm khuất, nhưng tôi muốn viết về niềm khát khao đắm say và sự xả thân theo đuổi cái đẹp của họ trong sáng tác”. Bởi vậy nên xuyên suốt cuốn sách người đọc cảm nhận được một niềm đam mê và tâm huyết mà tác giả dành để viết về những nhân vật của mình - những bạn văn thân thiết. Và dù họ có là những người nổi tiếng hay chưa thực sự nổi tiếng thì ta vẫn thấy được sự trân trọng và niềm yêu quý, thiết tha của người viết dành cho họ. Cũng có thể, niềm say mê ấy là từ chính những nhân vật thổi vào tâm hồn người viết chăng mà đến nỗi, có những đoạn, người đọc gần như cùng vui, buồn, xa xót, ngậm ngùi qua những câu văn, mẩu chuyện. Để từ đó, ta cũng hiểu hơn những bất tận của nghệ thuật và nỗi cô đơn của những con người trên con đường đi tìm cái đẹp trong văn chương.

Nguyên quán của Vũ Từ Trang ở Từ Sơn - Bắc Ninh, đây cũng là mảnh đất nảy nở những nguồn cơn của bao tâm hồn văn chương đồng điệu. Để từ đó ta thấy hiện lên một nhà thơ Anh Vũ với vẻ lãng tử, hải hồ và câu thơ như gói trọn hồn vía nơi đây: Thị xã đèn dầu thị xã của anh/ Thị xã của em mà em bỏ vắng. Một Nguyễn Phan Hách - Người ra đi từ làng quan họ nhưng những câu thơ cuộc đời vẫn gắn bó với hồn cốt quê hương. Dẫu thỏa chí tang bồng thì vẫn ẩn sâu đâu đó hình ảnh “ngôi nhà nhỏ bé cũ càng, cái bờ ao cỏ mọc hoang vắng và con ngõ nhỏ quanh quanh”. Một Thúy Toàn, người dịch giả tiên phong của nền văn học Nga vĩ đại. Dẫu xa quê từ nhỏ, dẫu sang tận trời tây thì sau cùng ông vẫn bình dị, khiêm nhường và tao nhã trở về với quê cha đất tổ. Hay một Nguyễn Thanh Kim, tưởng thuận theo sự dạt trôi của số phận nhưng rồi vẫn đường hoàng trở lại, nghiêm ngắn với niềm đam mê chữ nghĩa.

Cũng không thể không nhắc tới nhà thơ Vũ Quần Phương qua ngòi bút Vũ Từ Trang. Hình ảnh nhà thơ Vũ Quần Phương đĩnh đạc, ấm áp và hóm hỉnh bây giờ lại gợi tôi hình dung về cậu bé tám tuổi là ông khi xưa, côi cút đội cái nồi đồng to nặng trên đầu đi bán để lấy tiền ăn trong cảnh gió mưa mịt mùng. Ẩn sau câu chuyện, dường như Vũ Từ Trang không giấu giếm sự cảm phục, ngưỡng mộ dành cho nhà thơ của những câu thơ tài hoa. Nhà thơ Pờ Sảo Mìn người dân tộc Pa Dí nổi bật lên như một nét khác biệt. Hình ảnh con ngựa hoang trên núi Mường Khương theo cách gọi của Vũ Từ Trang thực sự gây một ấn tượng mạnh với người đọc. Nét hoang dã trong những câu thơ và trong chính con người Pờ Sảo Mìn đã được gọi tên để ta hiểu hơn về một vùng đất, một tộc người, và một tâm hồn thơ như gọi mời khám phá. Hay nhà thơ Tạ Vũ người liêu xiêu giữa thơ ca và cuộc đời nhưng lại viết nên câu thơ như đến từ cõi khác: Tôi nghe tiếng vuốt nhẹ cần đàn trong gió heo may.

Tôi cảm nhận một sự đè nén, lắng sâu trong những dòng chữ Vũ Từ Trang viết về nhà thơ Vương Tùng Cương. Những xa xót, ngẫm ngợi về cõi người với nỗi đau tận cùng mà con người ấy phải chịu đựng, và thơ như một cõi khác để xoa dịu, để nâng đỡ được chăng? Và với nhà thơ Trần Ninh Hồ, cũng là thơ đã dẫn dắt ông đi qua những hòn tên mũi đạn của chiến tranh và của cuộc đời. Thơ băng bó những vết thương của số phận con người và lưu lại vẻ đẹp nơi tâm hồn người viết, cho dẫu Vì thơ, ta mãi phong trần...

Mơ mộng và đậm sâu là bài viết về nhà văn Lê Minh Khuê, nhân vật nữ duy nhất trong cuốn sách. Như một trang ký ức đẹp đẽ và đáng nhớ, Vũ Từ Trang đã tái hiện lại không khí văn chương của Hà Nội những năm đầu thập niên bảy mươi, trong đó nữ nhà văn đã làm nên một dấu ấn không chỉ với riêng tác giả cuốn sách mà với cả những người viết cùng thời khi ấy. Ngôi sao xa xôi Lê Minh Khuê tưởng như xa xôi mà thật gần gũi và giản dị với tóc tết bím và đôi mắt sáng, to. Chỉ những mơ mộng và nội lực viết trong tâm hồn người con gái đó thì thật khó đoán định, nếu không đọc bằng những tác phẩm.

Như một khúc vĩ thanh của cuốn sách, Vũ Từ Trang viết về Trường bồi dưỡng những người viết văn trẻ khóa sáu tại Quảng Bá như để thêm một lần gọi tên, những cái tên đáng nhớ. Niềm khát khao thánh thiện thuở ban đầu là nỗi rung động thực sự của tác giả khi nhắc về nơi gặp gỡ và chắp nối những tình cảm bạn bè, thày trò, tiền nhân và hậu thế. Là nơi mà những ước mơ trong trẻo, những đam mê bỏng cháy được thắp sáng hay nhen nhóm trên con đường văn chương của mỗi người. Là những chiêm nghiệm của người viết sau một khoảng thời gian không ngắn của đời người. Và những cái tên, dù tên tuổi hay khiêm nhường trên văn đàn Việt Nam, một lần nữa là niềm rưng rưng nuối tiếc, nhưng đọng lại trong lòng độc giả là những vẻ đẹp thấp thoáng, ẩn giấu đâu đó trên con đường nghệ thuật mà học đang và đã đi qua.

Nhà thơ Vũ Quần Phương có nhận định sau khi đọc xong cuốn sách này: “Đó là kho hiện vật, kho tư liệu tâm hồn làm chứng tích cho một thời gian khổ, thiếu thốn, chật hẹp đủ điều nhưng ước vọng tinh thần và ý chí sáng tạo của con người văn chương thì thật đẹp, đủ sức giúp họ đứng vững và tạo nên một trong những điều kỳ diệu của cuộc đời này. Ấy là nghệ thuật, ấy là văn chương.”

Theo Kim Nhung - VNQĐ

 

 

Đánh giá của bạn về bài viết:
0 đã tặng
0
0
0
Bình luận (0)
  • Khi được hỏi lý do nào thôi thúc bà hoàn thành cuốn tiểu thuyết dã sử về Hồng Hà nữ sĩ Đoàn Thị Điểm, nhà văn Lê Phương Liên tâm sự rằng: “Tôi hăng hái ngồi bên bàn phím, viết đêm viết ngày như là nhập đồng, như là có một nguồn lực siêu nhiên nào thôi thúc”.

  • Tình yêu quê hương, tình yêu gia đình, những khám phá thú vị trong cuộc sống xa xứ là điểm chung trong hai tác phẩm “Bốn mùa hoang vu xứ kiwi” và “3,1kg hạnh phúc” của hai tác giả trẻ Trần Băng Khuê và Mai Thanh Nga cho bạn đọc thấy được phong vị của những vùng đất khác nhau cũng như cuộc sống của những người Việt trẻ xa xứ.

  • Sức viết của nhà thơ ngoài lục thập Đinh Ngọc Diệp (sinh năm 1956) có dấu hiệu mạnh lên khi trước thềm xuân mới, ông ra mắt tập “Hành trình 6” (NXB Hội Nhà văn).

  • Sau giải thưởng văn xuôi của Hội Nhà văn Việt Nam, mới đây, đạo diễn Xuân Phượng tiếp tục nhận thêm giải thưởng văn xuôi của Hội Nhà văn TPHCM cho hồi ký Gánh gánh… gồng gồng… (NXB Văn hóa - Văn nghệ). Tác phẩm đã phần nào khắc họa chân dung của tầng lớp trí thức Việt Nam trong 2 giai đoạn kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ.

  • “Duyên” - tôi biết đến tác giả Nguyên Phong từ cuốn sách Đường mây qua xứ tuyết . Tôi cũng đọc qua về tiểu sử, con đường sự nghiệp của ông. Thật đáng để ngưỡng mộ!

  • Nhà thơ, nhà báo Vương Tâm vừa ra mắt tuyển “Thơ chọn Vương Tâm” (NXB Hội Nhà văn), với 180 bài thơ và một số bức tranh minh họa của nhà thơ Nguyễn Quang Thiều.

  • Nhắc tới nhà văn Nguyễn Văn Thọ, bạn văn thường nhớ tới tiểu thuyết “Quyên”; các tập truyện ngắn: “Gió lạnh”, “Vàng xưa”, “Hương mĩ nhân”, “Vườn mộng”; các tập bút ký và tản văn: “Đào ở xứ người”, “Đầu ngọn sóng”… Ông còn sáng tác thơ, vẽ và viết kịch bản phim…  Nhớ về thời hoa niên nhiều ước vọng, ánh mắt ông lấp lánh niềm vui.

  • “Sống mãi trên quê hương anh hùng” (NXB Quân đội nhân dân, 2021) là cuốn sách được viết theo thể loại truyện ký, về cuộc đời của một người anh hùng đã cống hiến tuổi thanh xuân cho sự nghiệp giải phóng dân tộc. Đó là Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân Nguyễn Kim Vang - hình ảnh đại diện cho một thế hệ thanh niên lớn lên trong hoàn cảnh đất nước có chiến tranh, sẵn sàng hy sinh không tiếc tuổi thanh xuân, xương máu của mình cho hòa bình, thống nhất của dân tộc...

  • Trong nền văn học Việt Nam hiện đại, tiểu thuyết Số đỏ của Vũ Trọng Phụng là tác phẩm quen thuộc với nhiều thế hệ bạn đọc. Đến nay, mặc dù đã được phổ biến rộng rãi, nhưng không phải mọi cắt nghĩa về nó đã thật thấu đáo, thuyết phục.

  • Nỗ lực không ngừng nghỉ của các nhà nghiên cứu lý luận văn học Việt Nam trong nhiều thập niên qua là giới thiệu, nghiên cứu, tổng thuật các hệ thống lý thuyết để vận dụng vào nghiên cứu thực tiễn văn học.

  • Với 17 truyện ngắn gọn gàng, tập truyện ngắn “Gió thổi trước hiên nhà” vừa được NXB Văn học ấn hành, mở ra một thế giới ngổn ngang, đa tạp của cuộc sống đời thường từ miền quê đến phố thị với đủ mọi cung bậc cảm xúc, những cảnh đời buồn vui, đặc biệt là những thân phận đàn bà nhọc nhằn, cay đắng.

  • Nhãn sách Văn sử tinh hoa thuộc Công ty TNHH Sách và Truyền thông Việt Nam (Tri Thức Trẻ Books) vừa phát hành cuốn "Phong vị xuân xưa - Ngày xuân xem sách biết việc cổ kim". Tác phẩm được sưu tầm, tuyển chọn từ nhiều cuốn sách, báo, tạp chí trong giai đoạn từ 1920 đến khoảng 1945.

  • Mấy năm gần đây, nhiều danh tác Việt đã được phát hành lại, mang đến cho độc giả hiện đại cơ hội tiếp cận dễ dàng hơn các ấn phẩm có tuổi đời trên dưới một thế kỷ. Không đơn thuần là “bình mới rượu cũ”, nỗ lực này còn mang tính gợi mở, góp phần định vị, thúc đẩy đa dạng chiều kích văn chương.

  • “Bốn nhà văn nhà số 4”, NXB Hội Nhà văn, của nhà phê bình Ngô Thảo dày dặn, chia làm bốn phần, tập hợp 35 bài viết của tác giả về bốn nhân vật văn chương nổi tiếng mà sự nghiệp gắn liền với ngôi nhà số 4 phố Lý Nam Đế - tạp chí Văn nghệ quân đội. Đó là Nguyễn Thi, Nguyễn Khải, Nguyễn Minh Châu và Thu Bồn.

  • Truyện ngắn đối với những tác giả trẻ, mới viết văn, nhiều người tự khám phá mình, bao giờ cũng qua một thử thách. Dương Hương - một tác giả trẻ vừa cho ra mắt tập truyện ngắn  “Giá của đàn bà” với nhiều cảm xúc mới mẻ. Chúng tôi xin giới thiệu bài viết của nhà văn Trung Trung Đỉnh về tập truyện ngắn , của tác giả Dương Hương, do Liên Việt ấn hành.

  • Cầm trên tay cuốn “Thời xuân sắc” của nhà văn Huệ Ninh (NXB Thế giới, 2020) - hồi ký của một người phụ nữ bình thường, tôi thật sự xúc động và còn thấy tiếc, tự hỏi sao sách không dày hơn nữa.

  • “Nấp” trong nhà báo Trần Nhật Minh với vẻ ngoài “đồ sộ, quánh màu nước thời gian”, là trái tim thi sĩ nhiều rung động. Cho nên, có lẽ đã lần lữa mãi, thì cũng phải đến ngày tâm hồn chật căng, buộc phải tỏa lan hương chất mà tháng năm cuộc đời mình đã trầm tích.

  • “Hừng Đông” viết về “đêm trước” của cách mạng Việt Nam, giai đoạn trước khi thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam (1930) đến cuộc khởi nghĩa Nam Kỳ. Trong bối cảnh ấy, nhà văn không chạy theo sự kiện, biến cố, mà hướng tới con người cụ thể với tư cách một nhân vật văn học - chiến sĩ Cộng sản Phan Đăng Lưu.

  • “Lắng đọng và suy nghĩ” (NXB KH&KT, 2020) cái tên sách khiêm tốn của Tạ Quang Ngọc trở nên cuốn hút tôi. Và sự chắt lọc trí tuệ, cũng như chân thành cảm xúc, chân thành tự bạch trong cuốn sách này đã không chỉ khiến tôi cảm phục tác giả, mở mang tri thức, mà còn nâng thêm cho mình bản lĩnh, bồi đắp tình yêu con người, tình yêu đối với quê hương đất nước và sự nghiệp cách mạng.