Vẻ đẹp tạo hình một nhu cầu thẩm mỹ từ thời cổ đại

09:43 05/06/2008

Trong những năm gần đây cuộc sống của nhân dân ngày càng được cải thiện, nhu cầu văn hóa của xã hội xã hội chủ nghĩa ngày càng cao. Nhu cầu về vẻ đẹp hình thể biểu hiện qua các cuộc thi hoa hậu, người mẫu thời trang.

Bức phù điêu khắc họa một điển tích trong thần thoại Hy Lạp

Thật ra nhu cầu về vẻ đẹp ấy không chỉ dừng lại ở các cô gái mà ở cả các chàng trai. Những đôi nam thanh nữ tú sẽ đem lại một vẻ đẹp hình thể toàn diện tạo ra bởi sự đối tỉ của các tính cách: bên cạnh vẻ đẹp dịu dàng tạo ra bởi những đường cong tuyệt mỹ còn có vẻ đẹp khỏe mạnh tạo ra bởi những đường thẳng cao rộng. Từ những thiên niên kỷ trước, con người – với tư cách một chủ thể sáng tạo – đã nghĩ đến vấn đề này, nền văn minh Hy Lạp cổ đại đã để lại cho nhân loại những giá trị thẩm mỹ tạo hình trong nghệ thuật múa – đặc biệt trong nghệ thuật múa nam. Những hình múa trên đồ gốm của Corinthe, trên một chiếc bình ở Tarente, trên một chiếc cốc có chân... (trong Viện Bảo tàng tại Tarente) và những đoạn văn khảo tả của các nhà thơ, các triết gia như Homère, Platon, Aristote, Plutarque (trong tác phẩm của họ) minh chứng rằng người Hy Lạp từ những thế kỷ trước công nguyên đã có một quan điểm thẩm mỹ tiến bộ về vẻ đẹp tạo hình.
Từ thời của nhà thơ Homère, nghệ thuật múa đã được người Hy Lạp yêu thích. Trong truyện Odyssée, Nausicaa, cùng các bạn đồng diễn một điệu múa mà Alcinous giới thiệu để giải trí. Ulysse Lucien viết: "Trong mỗi thành phố, những người danh giá nhất là vũ sĩ. Họ tự hào về tài nghệ hơn là về dòng dõi quý tộc, địa vị xã hội và chức tước, phẩm hàm của các bậc cha ông (1).
Múa không chỉ phục vụ cho việc cúng thần Apollon, cho lễ tế Tửu thần Dionysos mà còn là phương tiện giáo dục thanh niên, phát huy tinh thần thượng võ của dân tộc và phát triển trí lực cùng thể lực.
Tài nghệ múa là một tiêu chuẩn để kén rể. Sử gia Hy Lạp Hérodote đã viết lại câu chuyện Cléisthène gả con gái của mình cho người đã thắng trong cuộc thi tài giữa Mégaclès và Hippocléide. Mégaclès được vợ vì múa giỏi, múa đẹp còn Hippocléide thua cuộc vì phạm lỗi kỹ thuật khi nhào lộn để trổ tài.
Những điệu múa chiến đấu, một loại múa vũ khí – rèn luyện cho thanh niên tinh thần quả cảm để chuẩn bị cho chiến đấu. Múa Prosodion hoặc Enoplion dường như những cuộc diễu binh theo tiếng sáo và nhạc gõ (2 nhịp ngắn, 1 nhịp dài). Múa thể thao (gymnopédies spartiates) giàu tính chất trữ tình. Những vũ nam, mình trần vạm vỡ, phô diễn những động tác chiến đấu, khoe vẻ đẹp hình thể của thanh niên cường tráng. Múa Pyrrhique thể hiện một cuộc đấu chiến: Trong trang phục màu đỏ, những vũ công đẹp trai biểu diễn ở lễ hội Dioscure tại Sparte. Điệu này có khi là múa đơn, múa đôi hoặc múa đông người. Động tác múa là sự kết hợp nhuần nhuyễn của các bước chạy, nhảy, quay với những điệu bộ, động tác tay. Géranos là một điệu múa nam mô phỏng động tác sếu bay thành hình tam giác. Tuyến múa và đội hình gợi lên mê cung Cnossos mà Thésée đã lạc vào đó. Điệu múa Tratta gợi lại truyền thuyết Thésée cứu sống một tốp thanh niên thoát khỏi mê cung. Đấy là một hình thức biến hóa của múa vòng tròn cổ xưa trước thời kỳ Hy Lạp cổ điển.
Qua những hình múa Pyrrhique trên một chiếc cốc có chân và hình múa Tratta trên một bức tranh tường tại Crete , ta có thể nói rằng múa Hy Lạp giàu tính tạo hình. Người Hy Lạp sớm tìm ra cái đẹp trong đường nét động tác và sự hoàn chỉnh của các tư thế. Họ đã chú ý đến sự tạo dáng bằng phục trang, đạo cụ. Động tác arabesque của hệ thống múa cổ điển Âu châu được khai thác từ múa Hy Lạp cổ đại. Nhà lý luận múa Anh – Arnold Haskell – đã phát hiện rằng: "Với sự phối hợp các cử động của đầu, cổ, thân trên, bàn tay, cánh tay, bàn chân, cẳng chân... người Hy Lạp có thể tạo ra 95.140 động tác (2). Dù là múa chiến đấu hay là múa trữ tình, tất cả đều nhằm tăng cường sức khoẻ và mở mang trí tuệ con người. Giữ được cân bằng động trong khi múa, cũng như sự hài hòa trong khi phát triển các mặt trí dục, đức dục và mỹ dục, là những phẩm chất mà nghệ thuật múa Hy Lạp cổ đại đã tạo ra được từ xa xưa.
Trong lịch sử nghệ thuật múa thế giới, hàng nghìn năm trước, Hy Lạp đã để lại một di sản nghệ thuật quí báu mà có những điệu múa còn được giữ gìn và phát triển đến nay. Theo Arnold Haskell điệu múa Kolo ở vùng Đông Âu ngày nay là sự phát triển của múa Tratta từ 3000 năm trước.
Sự tìm hiểu nhu cầu của người xưa về cái đẹp khỏe khoắn, thoáng đãng đối với đàn ông, đặc biệt với trang nam tử, sẽ góp phần làm sáng tỏ một vấn đề đang nổi lên trong thanh niên ngày nay. Một khi cuộc sống của nhân dân Việt ngày càng được cải thiện thì nhu cầu thẩm mỹ của con người trong xã hội chủ nghĩa cũng ngày càng nhiều. Chẳng những xã hội cần có những trai tài mà cả những chàng trai cao lớn đẹp đẽ để phát triển nòi giống. Nền văn minh Hy Lạp cổ đại đã cho thấy rằng nghệ thuật múa có thể góp phần hữu hiệu vào việc tạo ra cái đẹp ấy.
Ôn cố như tri tân, câu chuyện nghệ thuật múa của Hy Lạp cổ đại sẽ mách bảo chúng ta, chí ít, một cách tạo ra cái đẹp cho đàn ông ngày nay.

LÂM TÔ LỘC
(nguồn: TCSH số 152 - 10 - 2001)

--------------------------------------
(1) Arnold L.Haskell. La danse art éternel. London Editions R.S.T, 1960 Trang 28.
(2) Arnold L.Haskell. La danse art éternel. London Editions R.S.T, 1960 Trang 31.

Đánh giá của bạn về bài viết:

0 đã tặng

Bày tỏ cảm xúc Mã QRCode

Bình luận (0)

Xem thêm

Ngựa và nghệ thuật thăng hoa (Một số hình ảnh ngựa trong hội họa Tây phương và nghệ thuật dân gian Việt Nam)

ĐINH CƯỜNG

Thảng như con ngựa già vô dụng
Chủ bỏ ngoài trăng đứng một mình
(Tô Thùy Yên)
Nguyễn Đại Giang và Upside Downism tầm cỡ thế giới

HỒ ĐĂNG THANH NGỌC

Tôi có một vài kỷ niệm nhỏ với họa sĩ Nguyễn Đại Giang.
Năm 2009, trong những ngày làm mới thơ mình một cách đầy hứng thú, tôi viết bài thơ “Lộn ngược” ngồ ngộ:
Hoàng Đức - Chỉnh Tuệ: Cuộc hóa thân kỳ ảo của thủy mặc

LÊ HUỲNH LÂM

Chúng ta đều biết rằng nước vốn vô hình vô ảnh, tùy nhân duyên để biến hiện. Nước có quyền năng dung hòa mọi sự vật và quyền năng hóa thân biến hiện theo sự vật. Trong ý nghĩa đó, thủy mặc là loại mực mà người cầm bút phải có nội lực mới hóa thân vào ngòi bút để truyền cảm xúc tan chảy theo vết loang của mực.
Đạo Đức Kinh và cuộc tìm kiếm mỹ thuật

HUỆ VIÊN

Đạo Đức Kinh là tác phẩm do Lão Tử, khai tổ của Đạo giáo, viết ra khoảng thế kỷ VI trước CN, là một kinh điển trong triết học phương Đông, có ảnh hưởng rất lớn đến lịch sử, văn hóa, xã hội, lối sống, nghệ thuật... ở những nước Á Đông.
Năng lượng cố đô

VIỄN PHƯƠNG

Vào ngày 13 tháng 3 năm 2013, đã có một không khí lạ xuất hiện trong không gian hội họa xứ Huế. Sự gặp gỡ của 55 nghệ sỹ trẻ đến từ 17 tỉnh thành cả nước trong cuộc triển lãm mang tên Năng lượng cố đô đã báo hiệu cho một sự đột phá thực sự trong tư duy sáng tạo của lớp họa sỹ trẻ hiện nay.
Một số tác phẩm về di sản của Phan Ngọc Minh

Họa sĩ Phan Ngọc Minh, hiện đang sống và làm việc tại Đà Nẵng, đã có gần mười cuộc triển lãm cá nhân trong và ngoài nước như Pháp, Ireland...
Không gian trong tác phẩm tạo hình Bắc miền Trung

TRỊNH HOÀNG TÂN

Đến với các tác phẩm mỹ thuật khu vực IV năm 2012 được trưng bày tại thành phố Hà Tĩnh, thấy gì qua những tìm tòi khác nhau, trở lại những khuynh hướng đã qua hay xuất phát từ những điểm mới?
Huệ và Họa

MỘT DANNA

Những ý tưởng về hội họa dưới đây của tôi được khơi gợi từ sự nghiên cứu về Thiền và triết học Hủy cấu trúc (deconstruction).
Truyền thuyết về một danh họa Trung Hoa

VI KÝ

Vào đời nhà Tống ở Trung Hoa có danh họa Ngọc Phủ nổi tiếng là người vẽ tranh giỏi, khắp Trung Nguyên, ai ai cũng đều biết tiếng.
Vài dòng về tranh tượng & ảnh khỏa thân

UYÊN HUY

Họa sĩ, Nhà giáo Nhân dân;
Chủ tịch Hội Mỹ Thuật TP Hồ Chí Minh
KHÁT VỌNG - Triển lãm tranh của các họa sĩ khuyết tật

Từ ngày 28/6 đến ngày 05/7/2012, tại số 09 Phạm Hồng Thái - Huế, Chương trình Phát triển Không gian Văn hóa và Chương trình Tình Sông Hương của Tạp chí Sông Hương sẽ tổ chức triển lãm tranh của các họa sĩ khuyết tật mang tên KHÁT VỌNG.
Nhớ về một kỷ niệm

ĐINH CƯỜNG

(Nhân 100 năm ngày sinh Nguyễn Đỗ Cung 1912-2012)
Ấn tượng và kỷ niệm về một chuyến đi

BỬU CHỈ (Xê-nhét 17/5 - 26/6/1985)
Mèo trong tranh Foujita

LGT: Foujita tên đầy đủ là Tsuguharu Foujita, thời gian sau thêm tên Thánh Léonard Tsuguharu Foujita. Sinh ngày 27 tháng 11 năm 1886 tại Tokyo, trong một thành phố nhỏ tên Omagari, cạnh bờ sông Edogawa. Cha là Tsuguakira Foujita, sĩ quan cấp tướng thuộc quân đội Hoàng Gia Nhật. Mẹ là Masa, mất năm 1891 lúc Foujita mới 5 tuổi. Foujita là con trai út, còn hai người chị và người anh trai.
Tê tái và đê mê: cách lý giải của giới mỹ thuật

ĐIỀN THANH(sưu tầm và giới thiệu theo bài viết nhan đề “Agony and Ecstasy” đăng trên tạp chí The Nation, Hoa Kỳ, ngày 1. 12. 2008 của Barry Schwabsky)
Triển lãm điêu khắc Thừa Thiên Huế còn đó những nghĩ suy...

PHAN THANH BÌNH - ĐÌNH KHÁNHTriển lãm Điêu khắc Thừa Thiên Huế Lần thứ nhất đến nay đã kết thúc, những gì mà các tác giả trưng bày, thể hiện trước công chúng chắc sẽ còn đọng lại lâu dài trong tình cảm người xem, với những ấn tượng, cảm nhận toàn cảnh hoạt động sáng tạo điêu khắc của tỉnh nhà qua gần 60 tác phẩm của 29 tác giả, bao gồm tượng tròn phù điêu trang trí, tượng chân dung, phác thảo tượng đài... với các chất liệu đá, ciment, gỗ, thạch cao, đồng, chất liệu tổng hợp...
Cảm nhận Lê Huy Quang

ĐẶNG TRƯỜNG LƯUTrong giới văn hóa - văn nghệ cả nước; cũng như làng văn nghệ sĩ của riêng Hà Nội; người ta biết nhiều đến họa sĩ, nghệ sĩ Nhân dân Lê Huy Quang qua hội họa, qua thiết kế trang trí sân khấu, qua minh họa hay bìa sách; phần lớn là bạn hữu, qua thơ ca và các bài báo trong suốt mấy chục năm qua.
Tiểu luận của Ô. Pat về Êt- Va Mun: Quý bà và đại ý

Tiểu luận của Ô. Pat phong phú và đa dạng nói đến các vấn đề của văn học, nghệ thuật văn hóa, chính trị, xã hội, lịch sử và dân tộc học. Đọc tiểu luận của Pat, ta vừa thấy hào hứng lại vừa thấy mình được soi sáng về những vấn đề ít nhiều đã quan tâm. Ở đây chúng tôi xin giới thiệu với quý độc giả một tiểu luận của Pat về Êt-va Mun nhân kiệt tác Tiếng gào của ông tròn trăm tuổi.
Con gái đầu lòng của thi hào Puskin

THÚY TOÀNĐến thăm bảo tàng quốc gia Lep Nhikôlevich Tônxtôi ở Matxcơva, trong phần giới thiệu lịch sử xây dựng tiểu thuyết "Anna Karenina", người xem đã để ý sẽ thấy ở đây có treo cả chân dung của Maria Alekxenđrôpna Gartung - con gái đầu lòng của thi hào Puskin, do viện sĩ Viện nghệ thuật Nga I.K.Nakarô vẽ vào những năm 1860, thời điểm bà đang ở độ tuổi ba mươi và đã lấy chồng là tướng Gartung được ít năm rồi.
Một cái nhìn từ trên cao những tác phẩm mang đậm sắc thái tâm hồn của một họa sĩ Việt Nam - Họa sĩ Lê Bá Đảng

ANTHONY JASONLê Bá Đảng có lẽ là người họa sỹ Việt Nam danh tiếng nhất làm việc tại Tây phương. Về mặt kỹ thuật mà nói, tác phẩm của ông rất đẹp, còn về mặt mỹ thuật thì nó lại chinh phục được lòng người. Đồng thời những tác phẩm của ông không giống những tác phẩm của các họa sỹ phương Đông điển hình. Nghệ thuật của Lê Bá Đảng là sự bổ sung tuyệt vời cho nhau giữa cái diện mạo phương Tây và tính các phương Đông.