Tượng, dòng sông và những tấm lòng...

10:39 10/08/2009
HẠNH NHITrắng và xanh. Xám và nâu. Xù xì hay trơn nhẵn. Cao lớn hay xinh xắn. Dễ gần và khó hiểu... Ngoại trừ những cảm nhận bề mặt, không phải ai cũng có thể hiểu được sự biểu đạt ngôn từ của đá mà các nhà điêu khắc gửi gắm. Nhưng kể từ khi Huế có sự xuất hiện những ký hiệu và ẩn ngữ của đá, sông Hương cũng thao thiết và dùng dằng hơn cái dùng dằng, thao thiết đã có trước khi xuôi chảy...

Thú vị quá, sông Hương. Đó là điều mà hầu như các nhà điêu khắc đã nói khi có mặt tại Huế mùa đông năm 1998. Thoạt tiên đó là sự thân thiết dịu dàng và vẻ lặng lẽ nhu mì cũng như màu nắng diệu vợi giữa những mênh mang xanh. Rồi những cơn mưa bất chợt và rả rích. Rồi sông Hương gồng mình chở lũ. Công việc liên tục bị gián đoạn. Những nhà điêu khắc nói bằng nhiều thứ tiếng khác nhau ngồi trong mái quán cà phê đã bắt đầu trở nên dã chiến trước công viên Trường Quốc Học. Những bộ trang phục xanh công nhân trên người họ liên tục sũng ướt. Nhưng câu chuyện chẳng vì thế mà kém phần rôm rả. Tiếng Anh và tiếng Pháp. Những đôi tay chuyển động khi chuyện trò. Điêu khắc và Huế đã trở thành ngôn ngữ chung nối họ bên nhau.

Đó là lần đầu tiên, 16 nhà điêu khắc đến từ 5 châu lục cùng 13 nhà điêu khắc Việt Nam có mặt tại Huế để tham dự một trại điêu khắc đầu tiên được mở bên bờ sông Hương. Nếu như họ bị thu hút và rất nhiều ý tưởng đã được định hình bởi dòng sông, không gian và con người xứ Huế thì người dân Cố đô lại quan tâm đến công việc của họ với không ít lạ lẫm. Trên đá, trên đồng, nhôm, sắt, và cả tre, vải bạt...những bức tượng dần tượng hình. Không phải ai cũng hiểu được những ẩn ngữ của đá và cách mà các nhà điêu khắc chuyện trò cũng như để lại dấu ấn. Nhưng với những Dòng chảy của trời đất và sinh mệnh (Hori Yashuchi- Nhật Bản), Sự xói mòn (Her Benard - Thụy Sĩ), Bí ẩn và trầm cảm (Glen Clarke - Australia) hay Cuộc sống (Bakos Ildiko), OPUS V - 1998 (Vĩnh Phương - Hà Lan), Vẽ trên đá của Sue Pedley (Australia), Hướng thiện (Phan Đình Tiến) và Tuổi của sông Hương (Trần Luân Tín)... Huế đã có thêm điểm nhấn từ mối giao hoà giữa quá khứ và hiện đại. Giữa thâm trầm cổ kính với những cách nhìn và nhịp điệu cuộc sống trên những gam màu của đá, của đồng...

 Vườn tượng bên bờ sông Hương - Ảnh: Lê Vĩnh Thái

Thật ra, ý tưởng của những người đứng ra tổ chức Trại sáng tác điêu khắc quốc tế tại Huế cũng không có gì khác hơn là bắc một nhịp cầu văn hoá nối Cố đô với thế giới hiện đại rộng lớn bên ngoài. Điều ấy ban đầu cũng được nhìn nhận như một sự mạo hiểm và không kém phần táo bạo. Nhưng với sự mong muốn và quyết tâm để Huế có một vườn tượng cộng với sự hỗ trợ của quỹ Ford Foundation, táo bạo và mạo hiểm đã trở thành hiện thực...

Mùa hè năm 2002. Vẫn là ấn tượng Huế - Việt Nam nhưng Trại sáng tác điêu khắc quốc tế không còn là một hoạt động đơn lẻ nữa mà đã nằm trong chương trình của Festival Huế. 1 tháng trước khi khai mạc Trại, UBND tỉnh đã có quyết định dành 6 ha đất ở Ngự Bình để làm vườn tượng. Sự có mặt của 25 nhà điêu khắc quốc tế và 9 nhà điêu khắc Việt Nam (trong số 222 tác giả đăng ký) đã làm cho ấn tượng Huế - Việt Nam lần thứ hai có quy mô lớn nhất so với khoảng thời gian trước đó. Công viên 3-2. Lại là mái nhà tạm mang tính dã chiến của Ban điều hành. Những ánh mắt cởi mở. Những ánh nhìn thân thiện. Nắng và gió sông Hương hào phóng... Đó cũng là điều đã tạo nên nguồn cảm hứng thật sự cho các nhà điêu khắc sáng tạo. Mimoza, Thời gian và phương hướng, Đá cuội và nhôm, Chờ đợi, Huế thương, Tình yêu và hữu nghị... là sự tri lòng và thể hiện mình với Huế, với Việt Nam của các nhà điêu khắc Phinlippin, Malaixia, Australia, Việt Nam, Lào...

Không duyệt phác thảo. Chấp nhận mọi khuynh hướng sáng tác. Khuyến khích mọi sự tìm tòi sáng tạo trên chất liệu bền vững. Điều ấy được xem như cánh cửa mở để điêu khắc bước vào Huế. Ân tượng Huế - Việt Nam lần thứ 2 và lần thứ 3 này, Quỹ Rokefeller tham gia tài trợ cùng với sự tiếp tục của Quỹ Ford. Nhưng rất nhiều nhà điêu khắc quốc tế đã phải làm việc cật lực và tổ chức các cuộc triển lãm, trưng bày... để có tiền đến Huế. Điều gì đã thu hút họ đến vậy?

"Huế không có xe điện ngầm. Không có cầu vượt. Không có bê tông. Chỉ có dòng sông và tấm lòng..." Đó là điều mà nhà điêu khắc Nguyễn Hiền - Trưởng khoa Điêu khắc Trường đại học Nghệ thuật Huế, Phó ban điều hành và cũng là "mắt xích" nối kết quan trọng nhất ở cả ba trại điêu khắc quốc tế tại Huế - đã nói với đồng nghiệp của mình khi đặt mối liên hệ. Tôi đã nhìn thấy điều ấy trong mắt Gerard Howeler một chiều tháng 5 khi ông ngồi bên sông Hương cùng với chiếc áo màu xanh nhạt lấm bụi, chiếc mũ Tiger bạc phếch mà ông có được từ ấn tượng Huế - Việt Nam lần thứ hai. Đó là lần thứ hai Gerard Howeler trở lại Huế bằng sự tài trợ của chính mình. Tôi cũng nhìn thấy điều ấy trong mắt của Marianne Reim - người phụ nữ Australia nhỏ nhẹ làm tượng và tác phẩm của chị gần như cũng thầm thì "Hearing the song" - lắng nghe những bài hát. Trong cái nhìn điềm đạm của Paiyan Banjongklieng - chàng trai đến từ đất nước Chùa Tháp. Ngay cả Laury Dizengremel - người phụ nữ Pháp nói như không lúc nào ngưng nghỉ cũng có một khoảng lặng khi bảo rằng, chị đã thật không hiểu vì sao một doanh nghiệp người Việt Nam tại Anh đã tài trợ để chị có thể có mặt ở Huế lần thứ hai. Cùng với câu khẳng định "ông ấy là một người tốt", điều mà Laury muốn nói nữa là, tôi sẽ làm việc bằng hai tình yêu. Một của chính tôi và một được gửi gắm.

Da đen xạm. Di chuyển liên tục và có cảm giác người lúc nào cũng sôi sùng sục. Thoạt nhìn, Nguyễn Hiền dễ đem đến cho người đối diện cảm giác về một người đàn ông "ăn sóng nói gió". Nhưng tôi đã chứng kiến những giờ phút lo nghĩ của anh khi cầm một xấp văn bản trên tay trong căn phòng mà Trường đại học Nghệ thuật dành cho Ban điều hành. Lúc ấy, danh sách các nhà điêu khắc vẫn chưa thể chốt lại. Lúc ấy, đá vẫn chưa được tập kết về bởi nhiều quy định ràng buộc. Lúc ấy, ngày khai mạc trại cũng chưa được ấn định. Văn phòng dã chiến chưa có. Dụng cụ và phương tiện chưa được sửa sang... Người đàn ông này thực sự đã bị công việc cuốn đi hay công việc đã được cuốn đi bởi chính anh. Hôm ấy, trong bữa cơm chiều với các nhà điêu khắc và cuộc gặp gỡ vồi vội giữa một núi công việc cần phải điều hành, ông Lê Viết Xê - Giám đốc Festival Huế 2004 đã nhìn Nguyễn Hiền và bảo rằng, trại điêu khắc sẽ khó lòng mà thực hiện được nếu không có những người như anh. Người đàn ông ấy trưa hôm qua đã nói với tôi về ước mơ và nỗi niềm của một thời trai trẻ, về những năm tháng khó khăn nhưng tuyệt vời đã kéo anh đến với đá như cuộc gặp gỡ tình cờ rồi sắp đặt cho số phận. Trên trang giấy trắng rút vội, những ngón tay to và rám nắng của anh kể cho tôi nghe câu chuyện của dòng sông, chiếc nón, con đò và mảnh trăng... Mạnh về đá nhưng lần này, Nguyễn Hiền lại chọn i - nốc để thực hiện tác phẩm của mình. Câu chuyện của anh chưa có tựa đề nhưng tôi cảm nhận một điều gì đó đang dịu lại...

Nắng vàng. Mái bạt xanh. Những mái tóc vàng. Tóc đen. Những mái tóc nâu. Bụi đá. Tiếng đục đá, tiếng cưa...Những âm thanh ấy đã trở nên thân thuộc với người dân Huế. Rồi sẽ có một nơi nghỉ ngơi thư giãn ở chân núi Ngự Bình với tác phẩm của các nhà điêu khắp nơi trao lại cho Huế. Nhưng vườn tượng đẹp nhất vẫn là hai bờ sông Hương. Và nếu như Marianne Reim thì thầm "Lắng nghe những bài hát", sông Hương lại thao thiết khi lắng nghe câu chuyện của những tấm lòng...

H.N
(184/06-04)

 

 

Đánh giá của bạn về bài viết:
0 đã tặng
0
0
0
Bình luận (0)
  • TRẦN PHƯỢNG TRÚC LINH

    Nếu như nói bi kịch là một trong những suối nguồn không bao giờ vơi cạn, thì trường hợp Francis Bacon là một minh chứng thuyết phục. Hội họa của Francis Bacon đã khai thác tận cùng nỗi đau của con người.

  • VŨ HIỆP

    Nền mỹ thuật hiện đại Việt Nam có thể được tính bắt đầu từ khi Trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương được thành lập năm 1925, vào thời điểm mà các trào lưu nghệ thuật hiện đại đang trăm hoa đua nở ở Pháp.

  • VŨ LINH

    Thông thường, khi người phụ nữ làm nghệ thuật, họ có thiên hướng lựa chọn những kiểu dạng ngôn ngữ bình dị, gần gũi, mang tâm thức lãng mạn gắn liền với bản mệnh của thiên tính nữ.

  • HUỲNH HỮU ỦY  

    Trong quá trình hình thành nền văn hóa dân tộc, giấy dó đã góp phần trong việc phát triển học thuật và nghệ thuật. 

  • VŨ LÂM

    Thực hành nghệ thuật theo tư duy nghệ thuật hiện đại, hậu hiện đại đang là bức tranh chung của các nghệ sĩ thị giác trẻ tuổi trong những thập niên qua như: Hà Mạnh Thắng, Phạm Huy Thông, Nguyễn Huy An, Vũ Đức Toàn, Bàng Nhất Linh, Thái Nhật Minh... Nghệ thuật của họ là sự pha trộn giữa tư duy nghệ thuật phương Tây và những cảm thức văn hóa của người Việt.

  • KHẢ HÂN

    Alexander Bolotov là một họa sĩ người Ukraine, sinh ra và lớn lên tại thành phố Donetsk, Ukraine.

  • KHẢ HÂN

    Vào ngày 26/03/2018, ArtQuench Magazine (Tạp chí làm thỏa mãn cơn khát nghệ thuật, viết tắt là AQM) đã công bố Hợp tuyển nghệ thuật và nhiếp ảnh ấn bản số II, qua đó nhằm giới thiệu đến đông đảo công chúng yêu nghệ thuật một số các tác phẩm nhiếp ảnh và nghệ thuật đặc sắc nhất trên thế giới, những tác phẩm mà AQM xem như là đặc biệt độc đáo và đem lại một nguồn cảm hứng đầy ấn tượng.

  • KHẢ HÂN

    Trong khoảng những năm 1990, càng ngày hướng tiếp cận liên ngành với mục đích tiến hành diễn giải về các khía cạnh văn hóa trong sự đăng đối với sinh thái và môi trường theo một viễn tượng phê phán bắt nguồn từ bên ngoài lịch sử nghệ thuật truyền thống đã dần dần tạo được tiếng nói ngày một hoàn chỉnh hơn, đó chính là nhánh nghệ thuật phê bình sinh thái.

  • KHẢ HÂN

    Nghệ thuật quân sự là loại hình nghệ thuật quan tâm đến các vấn đề về quân sự, ngoài điều này ra phong cách và phương tiện chuyển tải chúng đều ít được quan tâm hơn so với đề tài của nó.

  • TRIỀU SƠN  

    Lần đầu tiên, một triển lãm mỹ thuật sáng tác chuyên sâu về Chủ tịch Hồ Chí Minh được trưng bày tại Huế, mang một góc nhìn đầy ắp tình cảm về Bác Hồ kính yêu.

  • BẠCH DIỆP

    Nàng vừa lạ vừa quen như bước ra từ khu vườn hoa hồng đầy ánh sáng.

  • KHẢ HÂN

    Mùa thu không chỉ là đề tài gợi hứng cho những bức tranh phong cảnh mà còn là đề tài vẫy gọi hội họa thăng hoa trên những vùng miền của tưởng tượng. Một trong số những trào lưu thể hiện được chiều hướng này là hội họa siêu thực.

  • KHẢ HÂN

    Nghệ thuật động lực là một trào lưu nghệ thuật hướng đến việc khai thác những hiệu ứng của sự chuyển động gây ra ở trong không gian.

  • NGUYỄN HÀNG TÌNH

    “Mơ mộng” cũng là một đặc tính của giống loài này, người.
    Có người quên, có người từ bỏ, có người lao vào.

  • KHẢ HÂN

    Glenn Brown, họa sĩ người Anh, sinh năm 1966, hiện đang được xem là một trong số những họa sĩ nổi tiếng của hội họa thế giới đầu thế kỷ XXI.

  • Mới đây, tại Hội Mỹ thuật TPHCM, họa sĩ Bùi Quang Lâm đã triển lãm 55 bức tranh sơn dầu với chủ đề Miền đất lạ. Những tác phẩm được vẽ trong 30 năm về những miền đất lần đầu họa sĩ đặt chân đến, nhưng đã tạo nên những cảm xúc buộc họa sĩ… phải cầm cọ. Miền đất lạ được vẽ từ miền Tây Nam bộ đến Bắc bộ và Tây Bắc.

  • Trên những con phố nhộn nhịp ở phố cổ Hà Nội, tuy chỉ có một vài cửa hàng bán tranh cổ động, nhưng lại hấp dẫn khiến không ít du khách nước ngoài ghé thăm.

  • Cuối thế kỉ XIX, khi máy ảnh phương Tây bắt đầu du nhập sang các nước châu Á, ở Nhật Bản có trào lưu chụp ảnh chân dung. Đáng chú ý, bonsai là một trong những nghệ phẩm được các tầng lớp người Nhật chọn lựa để chụp cùng nhiều nhất.

  • Sinh ra trong gia đình “Danh gia vọng tộc” về nghệ thuật, có bố là NSND Doãn Hoàng Giang lừng lẫy của sân khấu, mẹ là nữ diễn viên Nguyệt Ánh được xếp vào hàng mỹ nhân nghiêng nước, nghiêng thành của thập niên 70 nhưng Doãn Hoàng Lâm không núp dưới bóng cả.