39 năm trước, Chiến dịch Huế- Đà Nẵng với mốc son đáng nhớ là ngày 26-3 toàn tỉnh Thừa Thiên- Huế được giải phóng hoàn toàn.
Đây là bước nhảy vọt trong cuộc tổng tiến công và nổi dậy mùa xuân năm 1975, giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước. 39 năm sau kể từ mốc son ấy, thành phố Huế chiến lược năm xưa, giờ đây đang nỗ lực không ngừng để trở thành đô thị loại I, thành phố trực thuộc trung ương.
1. Theo lịch sử 708 năm vùng đất Thuận Hóa- Phú Xuân- Thừa Thiên Huế thì nơi đây đã từng là thủ phủ của xứ đàng trong, từng là kinh đô của triều đại Tây Sơn, và nơi ghi dấu 143 năm của triều đại nhà Nguyễn. Một vùng đất đã là kinh đô luôn hội tụ những gì tinh hoa nhất, tinh tế nhất, tốt đẹp nhất cả về vật chất lẫn tinh thần; cả những giá trị di sản vật thể, phi vật thể. Không chỉ hội tụ mà những giá trị ấy còn lan tỏa từ cuộc sống trong cung đình ra bên ngoài xã hội. Đó cũng chính là lý do Festival Huế năm 2014 lấy chủ đề Di sản văn hóa với hội nhập và phát triển. Và trong đêm khai mạc Festival năm nay, chủ đề hướng tới là Cố đô- hội tụ và tỏa sáng.
Trong suốt cả chiều dài lịch sử chiến đấu chống giặc ngoại xâm, giành độc lập dân tộc thống nhất đất nước, Huế luôn là vùng đất giữ vị trí chiến lược quan trọng. Và trong suốt những năm chống Pháp, chống Mỹ, Huế là một địa bàn đầu tầu luôn nêu cao tinh thần và truyền thống yêu nước, đấu tranh cách mạng của vùng đất này. Hơn thế, với những khẳng định về mối liên kết Hà Nội- Huế- Sài Gòn (từ năm 1960), thì 3 địa danh này thêm một lần nữa được coi là cây một cội là con một nhà. Điều đó đã thể hiện sự thống nhất, sự liên kết Bắc- Trung- Nam trong cả một tiến trình lịch sử của đất nước- non sông ta liền một dải. Từ chỗ giữ một vị trí chiến lược quan trọng trong đấu tranh cách mạng thì nay trong chiến lược phát triển của quốc gia, theo tinh thần Quyết định 48 của Bộ Chính trị (năm 2009), Thừa Thiên - Huế sẽ trở thành phố trực thuộc Trung ương.
2. 5 năm qua, triển khai thực hiện Kết luận 48, tỉnh Thừa Thiên - Huế đang nỗ lực phấn đấu không ngừng với những đổi thay đáng kể về diện mạo, về kết cấu hạ tầng, về những mô hình đô thị. Đặc biệt trong đó là về mặt nội hàm của đô thị. Trong tương lai, thành phố Huế sẽ là một đô thị hạt nhân nằm trong chuỗi đô thị của miền Trung; một thành phố di sản văn hóa, có cảnh quan sinh thái thân thiện với môi trường. Huế còn là xứ sở của chùa chiền, một miền văn hóa tâm linh.
Trong tiến trình khảo sát của các nhà tư vấn nước ngoài, người ta đã lấy Slogan cho du lịch Huế: "Huế - quê hương của hạnh phúc”. Vậy hạnh phúc khi đặt chân tới Huế là gì? Có lẽ đó chính là cảm giác rất thoải mái, vui sướng khi những mục đích- những yêu cầu của cuộc sống trong phát triển mà thành phố này đạt được. Còn nhớ năm 1992, khi cố Thủ tướng Phạm Văn Đồng đến thăm thành phố Huế, ông đã căn dặn phải xây dựng Thừa Thiên - Huế thành một nơi có thiên nhiên đẹp, xã hội đẹp và con người đẹp…
3. Để Huế trở thành một thành phố trực thuộc trung ương với qui hoạch hành chính và danh xưng xứng tầm, việc trưng cầu dân ý sẽ được thực hiện một cách công khai và dân chủ, tới tận cấp xã, phường. Cũng sẽ có ít nhất 3 hội nghị cấp tỉnh bàn về nội dung trên. Cùng với đó, việc bàn thảo để đi đến thống nhất danh xưng, cũng như qui hoạch địa giới hành chính đang trong quá trình triển khai cũng sẽ được thông tin rộng rãi trên các phương tiện thông tin đại chúng.
Tất nhiên, trong quá trình phát triển ở một thành phố di sản như Huế thì giải quyết hài hòa giữa bảo tồn và phát huy giá trị di sản luôn được coi trọng. Nhìn rộng ra, đây cũng chính là thách thức chung với tất cả các khu di sản trên đất nước này và trên toàn cầu.
Riêng với Huế, bảo tồn sẽ là gắn với phát triển du lịch, bảo tồn để phát triển và phát triển để tăng nhận thức, ý thức, trách nhiệm và nguồn lực cho sự bảo tồn.
Giờ đây, điều quan tâm nhất của lãnh đạo địa phương là trong mọi nỗ lực, cố gắng để đưa Huế trở thành thành phố trực thuộc Trung ương, trong quá trình gìn giữ và phát huy giá trị của di sản, thì lợi ích của người dân luôn được đặt lên trên hết.
Tham luận tại cuộc tọa đàm “Văn học trẻ Huế- nhìn lại và phát triển” của nhà thơ trẻ Lê Vĩnh Thái: "một lần ngồi uống cà phê tôi được một nhà thơ, người anh trong Hội thống kê về đội ngũ sáng tác trẻ nữ của cố đô Huế chỉ có vỏn vẹn chưa đầy 5 người mà tuổi đã ngoài 30, còn tuổi từ 20, 25 đến 30 thì không thấy!?... "
Từ cuối tháng 6. 2008, trên mạng Internet, cùng lúc có những bài viết về nhiều nhà văn, nhà thơ ở Huế như Hoàng Phủ Ngọc Tường, Nguyễn Đắc Xuân, Nguyễn Khoa Điềm, Trần Vàng Sao, Tô Nhuận Vỹ và ở Quảng Trị, Quảng Bình. Các bài viết được đăng tải trên các báo điện tử nước ngoài (hoặc sách in ra được các tờ báo đó đưa lên mạng), cả trên tờ báo của một tổ chức chống nhà nước Việt Nam cực đoan nhất, và trên blogs của một số nhà văn trong nước (được một số báo điện tử nước ngoài nối mạng sau đó). Mục đích khác nhau nhưng các bài đó, tạm xếp vào hai loại, có một điểm giống nhau: DỰNG ĐỨNG những sự kiện của cuộc đời và hoạt động của các nhà văn nhà thơ này.
Thư Sông Hương Vậy là năm đầu của thế kỷ XXI, của thiên niên kỷ III Công lịch đã qua. Mới ngày nào đó, khắp hành tinh này còn rộ lên niềm hoang mang và hoang tưởng về một ngày tận thế ở năm 2000 bởi sự “cứu rỗi” của Thiên Chúa hoặc bởi sự “mù loà” của máy tính. Mới một năm thôi mà thế giới loài người đã qua biết bao bất trắc, xung đột, khủng bố... và máu và nước mắt! May mà đất nước chúng ta vẫn được bình yên, ổn định, phát triển theo Đường lối Đại hội IX của Đảng. May mà dân ta vẫn còn nhu cầu Văn hoá tâm linh. Văn hoá tâm linh cũng là thuộc tính của văn học nghệ thuật. Các tờ báo văn nghệ tồn tại được chính nhờ nhu cầu đó. Qua một năm nhìn lại, Tạp chí Sông Hương chúng tôi ngày một được bạn đọc tin cậy hơn, cộng tác càng nhiều hơn, thật là điều vinh hạnh. Song, ngược lại, chúng tôi cũng lấy làm áy náy vì bài vở thì nhiều mà trang báo lại có hạn, không thể đăng tải hết được, nhất là số Tết này. Ở đây, nó mang một nghịch lý chua chát, bi hài như một nhà viết kịch đã nói: “Số ghế bao giờ cũng ít hơn số người muốn ngồi vào ghế”. Ngoài sự bất cập ấy, hẳn còn có những điều khiếm nhã khác mà chúng tôi không biết làm gì hơn ngoài lời xin lỗi, lời cảm ơn và mong được thể tất. Chúng tôi xin cố gắng chăm lo tờ Sông Hương luôn giữ được sắc thái riêng, có chất lượng để khỏi phụ lòng các bạn. Dù thế giới có biến đổi thế nào đi nữa thì Sông Hương vẫn mãi mãi muốn được thuỷ chung với bạn đọc, bạn viết của mình. Nhân dịp tết Nhâm Ngọ, Sông Hương trân trọng chúc Tết các bạn sang năm mới thêm dồi dào sức khoẻ, thành đạt và hạnh phúc. S.H
Các bạn đang cầm trên tay số kỷ niệm 25 năm thành lập Tạp chí Sông Hương. Mới ngày nào đó, một ngày hè tháng 6 năm 1983, trong niềm khao khát của không khí đổi mới trong văn học nghệ thuật, Tạp chí Sông Hương số 01 ra mắt và đón nhận sự hưởng ứng của công chúng. Đó là một sự khởi đầu được mong đợi từ hai phía: người viết và bạn đọc.
Gần đây đọc các bài của Trần Mạnh Hảo và Nguyễn Hùng Vĩ bàn về ba bài thơ Thu của Nguyễn Khuyến trên Văn nghệ (1), tôi thấy câu "Nước biếc trông như tầng khói phủ" trong bài Thu vịnh là câu thơ sáng rõ, không có gì khó hiểu mà lại được bàn nhiều. Mỗi người hiểu mỗi cách mà đều hiểu không đúng, chỉ vì không để ý rằng câu thơ này được viết theo lối "đảo trang".
(Nhân đọc: "Truyện Mã Phụng - Xuân Hương") * Truyện "Mã Phụng - Xuân Hương" trước đây còn được quen gọi dưới nhiều tên khác nhau, lúc là Vè Bà Phó, Vè Mã Phụng - Mã Long, khi là Thơ Mụ Đội, khi lại là Truyện Mã Ô - Mã Phụng v.v... là một tác phẩm văn học dân gian vốn được nhân dân Bình - Trị - Thiên rất yêu thích, phạm vi phổ biến trước Cách mạng Tháng Tám 1945 khá rộng.
Trên Tạp chí Sông Hương số tháng 3, nhân sự kiện Trần Hạ Tháp dành được giải A trong cuộc thi truyện ngắn của báo “Văn nghệ”, tôi vừa lên tiếng về sự “lặng lẽ” - một điều kiện cần thiết để làm nên tác phẩm văn học nghệ thuật có giá trị, nay lại nói điều ngược lại, vậy có “bất nhất” có mâu thuẫn không?
Trên thực tế, việc bảo tồn những vốn quý của cha ông để lại quả không phải là việc đơn giản, dễ dàng. Nhưng chúng ta sẽ không thể có sự chọn lựa nào khác bởi vì sẽ không có một nền văn hóa tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc nào cả nếu từ bây giờ chúng ta không biết giữ lấy những gì mình đang có.
Mang tên dòng sông duyên dáng thả mình bên thành phố Huế - SÔNG HƯƠNG, những trang tạp chí này là dòng chảy của những cảm xúc tươi đẹp trên “khúc ruột miền Trung” đất nước.
Từ xa xưa đến bây giờ, thường tục vẫn nói "sông có khúc người có lúc". Không biết Sông Hương bản báo năm rồi (năm tuổi 15) là sông hay là người? Có lẽ cả hai. Vậy nên cái khúc và cái lúc của nó đã chồng lên nhau - chồng lên nhau những khó khăn và tai tiếng!