Nỗi niềm ca Huế

15:43 23/09/2015

Trong khi nhiều loại hình âm nhạc truyền thống đã trở thành Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại, thì ca Huế vốn là loại hình âm nhạc bác học mang giá trị độc đáo, có sức lan tỏa và ảnh hưởng lớn, lại chỉ mới được Bộ VH-TT-DL công nhận là Di sản phi vật thể quốc gia.

Chương trình biểu diễn ca Huế thính phòng hằng tuần tại Bảo tàng Văn hóa Huế của CLB ca Huế Phú Xuân được đánh giá là hướng đi tích cực - Ảnh: B.N.L

Định vị ca Huế

Ngày 22.9, Sở VH-TT-DL tỉnh Thừa Thiên-Huế tổ chức hội thảo khoa học ca Huế, định hướng bảo tồn và phát huy nhân sự kiện ca Huế vừa được Bộ VH-TT-DL công nhận là di sản văn hóa phi vật thể của quốc gia.

Ông Phan Tiến Dũng, Giám đốc Sở VH-TT-DL tỉnh, cho biết đây là hội thảo quy mô quốc gia đầu tiên về chủ đề này nhằm tìm giải pháp bảo tồn và phát huy giá trị di sản nghệ thuật ca Huế, đồng thời xây dựng luận cứ để lập hồ sơ đề nghị UNESCO công nhận ca Huế là Kiệt tác văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. Theo đó, ca Huế được xác định là loại hình âm nhạc thính phòng bác học mang giá trị độc đáo, có hệ thống bài bản chặt chẽ, có xuất xứ từ âm nhạc cung đình nên mang phong cách sang trọng, tao nhã, có sự kết hợp nhuần nhuyễn với các làn điệu dân ca của âm nhạc dân gian.
 
 
Nỗi niềm ca Huế - ảnh 2
Khi nghe có hội thảo về ca Huế, xin thú thật, tự nhiên tôi chững người lại... Giai do (nguyên nhân là vì - PV) đã từng có những cuộc gặp gỡ, nói chuyện, phát biểu về ca Huế được tổ chức. Nhưng rồi ngày tháng qua đi, bao nhiêu phát biểu rốt lại cũng chỉ như gió thoảng làm lăn tăn mặt hồ ca Huế...
Nỗi niềm ca Huế - ảnh 3
 
Nhà văn Bửu Ý
 

Theo nhà nghiên cứu Phan Thuận An, ca Huế đã hình thành và phát triển song hành với những sinh hoạt âm nhạc cung đình từ thời các chúa Nguyễn cho đến các vua Nguyễn, trải dài suốt mấy thế kỷ. Trích dẫn tác phẩm của cụ Ưng Bình Thúc Giạ Thị (1877-1961), nhà nghiên cứu cho biết ca Huế đã từng được ghi chép có từ thời Đức Hiếu Minh (tức chúa Nguyễn Phúc Chu - 1675-1725). GS-TSKH Tô Ngọc Thanh, Chủ tịch Hội Văn nghệ dân gian VN, nhận xét: “Ca Huế đã theo chân các vị quan nhạc thâm nhập các cộng đồng dân cư VN, lan tỏa để phát triển thành những dòng nhạc thính phòng mới như đờn ca tài tử Nam bộ, nhạc bát âm miền Bắc”.

Nhạc sĩ Nguyễn Đình Sáng (nguyên Phó giám đốc Sở VH-TT-DL tỉnh Thừa Thiên-Huế) dẫn ý kiến của cố GS Trần Văn Khê, PGS-TS Thụy Loan, trong giáo trình Lược sử âm nhạc Việt Nam và cố nhạc sĩ Lưu Hữu Phước, nguyên Viện trưởng Viện Âm nhạc, đều đánh giá ca Huế là loại hình âm nhạc thính phòng bác học mang giá trị độc đáo, có sức lan tỏa, ảnh hưởng lớn đối với các vùng âm nhạc trong cả nước.

“Trong ba dòng nhạc thính phòng của VN, ca trù (miền Bắc) và người “đàn em” đờn ca tài tử (Nam bộ)... đều đã được UNESCO vinh danh là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại thì ca Huế chỉ mới được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Mà di sản quốc gia cũng có hai loại, loại đặc biệt và loại bình thường, thì ca Huế mới chỉ là loại bình thường”, nhạc sĩ Nguyễn Đình Sáng ngậm ngùi.

Nhà văn Bửu Ý chua xót: “Khi nghe có hội thảo về ca Huế, xin thú thật, tự nhiên tôi chững người lại... Giai do (nguyên nhân là vì - PV) đã từng có những cuộc gặp gỡ, nói chuyện, phát biểu về ca Huế được tổ chức. Nhưng rồi ngày tháng qua đi, bao nhiêu phát biểu rốt lại cũng chỉ như gió thoảng làm lăn tăn mặt hồ ca Huế...”.

Du lịch dễ làm méo mó chất lượng

Nhạc sĩ Nguyễn Đình Sáng cho rằng hiện ca Huế có 3 hình thức bảo lưu, phát huy gồm: Bảo lưu hàn lâm, cổ điển qua hình thức tổ chức biểu diễn ca Huế thính phòng như sinh hoạt tại nhà của nhà văn, dịch giả Bửu Ý và Câu lạc bộ ca Huế Phú Xuân tại Bảo tàng Văn hóa Huế; Bảo lưu đại chúng phổ biến là hoạt động ca Huế trên sông Hương và Bảo lưu nhà nước và xã hội hóa qua việc đào tạo, giảng dạy của các trường văn hóa nghệ thuật và biểu diễn của Đoàn nghệ thuật cung đình Huế, Nhà hát Nghệ thuật truyền thống Huế. Trong đó, hình thức bảo lưu đại chúng đang phát triển mạnh nhưng do trình độ của khán giả không đồng đều, thời lượng biểu diễn hạn chế và hầu hết du khách đi xem nghệ sĩ, diễn viên chứ ít người nghe ca nhạc... đã khiến ca Huế có nguy cơ phát triển méo mó, lệch lạc chất lượng, nên cần hết sức quan tâm quản lý. Bà Nguyễn Thị Thu Trang (Cục Di sản văn hóa) cũng đồng tình với nhận xét trên và cho rằng ảnh hưởng du lịch cùng với những nhu cầu của nó cũng sẽ rất dễ làm cho ca Huế phát triển lệch hướng. Theo bà Trang, hình thức bảo lưu cha truyền con nối là hình thức phổ biến và có tính bền vững cao.

Các tham luận đã đi sâu vào phân tích đặc trưng âm nhạc, giá trị nổi bật của ca Huế, những thuận lợi và khó khăn trong việc bảo tồn và phát huy cũng như đề xuất nhiều giải pháp đưa ca Huế trở lại vị trí xứng tầm vốn có trong nền âm nhạc dân tộc VN và sớm lập hồ sơ trình Bộ VH-TT-DL trình Thủ tướng để đệ trình UNESCO công nhận ca Huế là Kiệt tác văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.

Theo Bùi Ngọc Long - TN
 
 
Đánh giá của bạn về bài viết:
0 đã tặng
0
0
0
Bình luận (0)
Tin nổi bật
  • Theo nhạc sỹ-nhà nghiên cứu âm nhạc Đặng Hoành Loan, sau 5 năm được Tổ chức Khoa học, Giáo dục và Văn hóa của Liên hợp quốc (UNESCO) ghi danh vào “Danh sách Di sản văn hóa phi vật thể cần được bảo vệ khẩn cấp của nhân loại,” từ việc thiếu vắng đội ngũ kế thừa, ca trù đã hình thành được một đội ngũ nghệ sỹ kế cận khá đông đảo. Đây là một trong cơ sở quan trọng để loại hình nghệ thuật này trở thành “Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.”

  • Khác với những kỳ liên hoan trước thường tập trung vinh danh các nghệ nhân lão thành, Liên hoan ca trù toàn quốc 2014 sẽ tập trung giới thiệu đội ngũ nghệ sỹ kế cận của loại hình nghệ thuật này.

  • Đó là nhận định của TS. Nguyễn Bình Định, Viện trưởng Viện Âm nhạc, về Ca trù – di sản văn hóa phi vật thể cần được bảo vệ khẩn cấp – trước khi Liên hoa Ca trù toàn quốc diễn ra tại Hà Nội vào 26.8 tới.

  • Quảng Ngãi có 6 huyện miền núi, tập trung chủ yếu là người đồng bào các dân tộc Cor, H’rê và Cadong cùng chung sống.

  • Cây bồ 3 thân độc đáo có tuổi thọ gần 200 năm trong một đền thờ tại tỉnh Phú Yên vừa vinh dự được công nhận là Cây di sản Việt Nam.

  • Thông tin hai tập đoàn tư nhân trình đề án được “nhượng quyền” quản lý, khai thác Vịnh Hạ Long làm nóng dư luận suốt hai tuần qua. Bởi Vịnh Hạ Long không phải một danh thắng du lịch bình thường, mà đó còn là một di sản thiên nhiên thế giới được UNESCO công nhận và có thể xem là một di sản nổi tiếng nhất của Việt Nam đối với thế giới.

  • Ủy ban Nhân dân tỉnh Hải Dương đã quyết định dành 18,7 tỷ đồng để tu bổ, tôn tạo Khu di tích Văn Miếu Mao Điền, huyện Cẩm Giàng (Hải Dương).

  • Trả lời phỏng vấn của Tia Sáng, TS Nguyễn Hồng Kiên (Viện Khảo cổ học Việt Nam) cho rằng, từ trước đến nay, di tích/di sản luôn luôn bị xây dựng/phát triển lấn át, mà trường hợp Hoàng thành Thăng Long bị xâm phạm bởi công trường Nhà Quốc hội là bằng chứng mới nhất.

  • Hoàng thành Thăng Long (Hà Nội) được biết đến là một di sản văn hóa có giá trị đặc biệt quan trọng, mang ý nghĩa tiêu biểu cho dòng chảy lịch sử văn hóa liên tục của trung tâm quyền lực, chính trị, văn hóa cao nhất Việt Nam.

  • Khu nghỉ dưỡng Villa Tolomei Hotel & Resort từng là một tu viện cổ hoang tàn đổ nát, nhưng nay lại là điểm đón khách nghỉ dưỡng sang trọng bậc nhất ở ngoại ô Florence, Italy. Công trình là bằng chứng rõ ràng cho thấy sự hợp tác tốt giữa nhà nước và tư nhân trong việc quản lý di sản văn hóa có thể giúp mang lại trái ngọt.

  • Gần một năm sau khi ngựa sắt đi kèm bộ áo giáp, roi sắt được cung tiến và tự ý đưa vào đền Phù Đổng, đến nay số hiện vật này vẫn ngự tại đền Phù Đổng (Gia Lâm).

  • Sau khi UNESCO công nhận di sản thế giới, trang Bluewin của Thụy Sĩ giới thiệu Tràng An là một trong 10 điểm đến mới. Ông Bùi Văn Mạnh, Phó Giám đốc BQL Quần thể danh thắng Tràng An chia sẻ thêm về hành trình thành di sản thế giới, và hứa hẹn điểm đến hấp dẫn trong thời gian tới.

  • Nhằm gìn giữ và phát huy giá trị văn hóa tranh dân gian Đông Hồ, Ủy ban Nhân dân tỉnh Bắc Ninh đã phê duyệt Đề án “Bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa tranh dân gian Đông Hồ, huyện Thuận Thành, giai đoạn 2014-2020 và định hướng đến 2030” với tổng kinh phí gần 60 tỷ đồng từ nguồn vốn ngân sách và các nguồn vốn khác.

  • Chiếc long sàng của vua Thành Thái, một “báu vật” cùng với chiếc xe kéo mà nhà vua dành tặng mẹ sau khi phía Việt Nam đấu giá không thành công tại Pháp - hiện có cơ hội trở về Huế rất lớn.

  • Ngày 16-6, Trung tâm Bảo tồn di tích cố đô Huế đã gửi văn bản khẩn đến UBND tỉnh Thừa Thiên - Huế và Bộ VH-TT&DL đề nghị sớm có ý kiến với Chính phủ và Bộ Ngoại giao tìm giải pháp đưa hiện vật của vua Thành Thái vừa mua được về nước.

     

  • Năm 1945, sau khi nhà Nguyễn cáo chung, một số giá trị văn hóa phi vật thể của Huế không còn giữ được môi trường diễn xướng nguyên thủy, nhưng những gì nó vốn có vẫn là minh chứng độc đáo về sự sáng tạo văn hóa của dân tộc Việt Nam. 

  • NGUYỄN VĂN DẬT

    Du khách các nước về tham dự Festival Huế, chắc chắn không thể không tham quan các sản phẩm đúc đồng ở Cố đô Huế và các sản phẩm hiện đang trưng bày tại các gian hàng ở phố chợ, nhất là tại Trung tâm làng nghề ở Phường Đúc - đường Bùi Thị Xuân và các cơ sở đúc đồng quanh Phường Đúc.

  • TAKESHI NAKAGAWA

    LTS: Takeshi Nakagawa là GS. TS. Giám đốc Viện Di sản Waseda (Nhật Bản). Bài viết dưới đây, được ông trình bày tại dịp Kỷ niệm 20 năm Quần thể di tích Cố đô Huế được UNESCO tôn vinh là Di sản Văn hóa Thế giới. Sông Hương trân trọng giới thiệu cùng bạn đọc.

  • (SHO). Hôm 18.2, Dự án bảo tồn làng cổ Đường Lâm đã chính thức nhận Giải thưởng của UNESCO Khu vực châu Á - Thái Bình Dương. Đây là câu chuyện mà các di tích làng cổ của Huế và các nơi khác phải học hỏi. Cả nước hiện có 9.000 làng được nhà nước công nhận là di tích kiến trúc nghệ thuật quốc gia.

  • (SHO) - Sáng 21/9 tại thành phố Huế đã diễn ra hội nghị “Bảo tồn và phát triển bền vững di sản thế giới ở Việt Nam, nhìn lại chặng đường 20 năm qua và hướng đến tương lai của di sản Huế”.