Những bức ảnh đời thường

09:52 17/03/2017

Với lịch sử gần 200 năm, nhiếp ảnh đã trở thành hoạt động có tác động lớn đối với đời sống, trong đó có những bức ảnh nổi tiếng, có tầm ảnh hưởng vượt thời đại. Tuy nhiên, có những bức ảnh đời thường, thầm lặng nhưng vẫn đầy “quyền lực”.

Bức ảnh ghi lại cảnh chăng dây trong đám cưới ở Hà Nội những năm 1950, tục lệ này hiện không còn

Chưa nhận thức hết giá trị

Những bức ảnh đời thường không được công bố trên mặt báo, không do nhiếp ảnh gia, người nổi tiếng chụp hay chụp người nổi tiếng; không liên quan đến sự kiện của một cộng đồng lớn, một dân tộc hay quốc gia, quốc tế. Những bức ảnh này ban đầu chỉ có ý nghĩa với cá nhân, gia đình của chủ nhân bức ảnh, nhưng qua thời gian đã có “quyền lực” riêng. Như bức ảnh của Anne Frank, một cô gái Do Thái, ban đầu không ai biết tới, sau này được coi như biểu tượng khi nói về nạn phân biệt chủng tộc...

Theo nhà nghiên cứu dân tộc học - PGS.TS. Nguyễn Văn Huy: Giá trị của những bức ảnh gia đình thể hiện ở khoảnh khắc chân thực, đời thường; ở những mối quan hệ xã hội, lịch sử toát lên từ tấm ảnh; ở thông tin, các câu chuyện, ký ức đằng sau bức ảnh... qua đó, bộc lộ các khía cạnh đa dạng của cuộc sống, nét văn hóa, ứng xử xã hội một thời, cũng như đổi thay qua từng thời kỳ. Mỗi tấm ảnh thể hiện một câu chuyện mang tính cá nhân, nhưng khi liên kết các bức ảnh của một giai đoạn lại với nhau thành hệ thống, chúng có giá trị đặc biệt về thông tin. Ví dụ, bức ảnh chụp tục chăng dây trước cửa nhà gái trong một đám cưới, lúc chụp chỉ mang ý nghĩa ghi lại kỷ niệm của đám cưới tại Hà Nội những năm 1950, nhưng nay trở thành tư liệu, thể hiện phong tục của một thời”.

Nhiếp ảnh đến Việt Nam từ cuối thế kỷ XIX, gần như đồng hành với thế giới và góp phần làm phong phú đời sống văn hóa. Nhiều bức ảnh đã được lưu giữ và nằm im hàng chục năm trong các album gia đình, chưa được công bố rộng rãi. Gần đây, một số bảo tàng, nghệ sĩ bắt đầu khai thác các bức ảnh này trong nhiều triển lãm như 100 năm đám cưới Việt Nam, Hà Nội thời bao cấp... thu hút sự chú ý của công chúng. Điều đó cho thấy, ảnh gia đình, đời thường bước đầu được quan tâm. Tuy nhiên, bản thân chủ nhân của những bức ảnh này cũng chưa hẳn đã nhận thức hết giá trị của chúng. Không còn nhiều người giữ được những bức ảnh đời thường, nhiều bức bị hỏng, rách; thậm chí có người giữ được ảnh nhưng không nắm được thông tin về nó... Với những bức ảnh còn lưu giữ thì lại chưa được khai thác một cách hệ thống như nguồn tư liệu trong nghiên cứu khoa học xã hội.

Xây dựng ngân hàng dữ liệu

Hiện nay, nhiều người mới chú ý đến những bức ảnh được chụp bởi người nổi tiếng, hoặc chụp người nổi tiếng, nhưng ảnh gia đình là câu chuyện rất khác. Những bức ảnh mộc mạc trong cuộc sống thường ngày thực sự phong phú, lưu giữ bối cảnh, suy nghĩ và những thời điểm quan trọng trong cuộc đời của những con người bình dị. Vì thế, cần nhận thức đúng vai trò của ảnh gia đình như nguồn tư liệu nghiên cứu quý giá, mà không cẩn thận, sẽ mất dần một cách đáng tiếc qua thời gian, dẫn tới “rơi rụng” ký ức, các câu chuyện, bối cảnh, cách suy nghĩ của con người qua mỗi thời kỳ.

Hàng chục năm trước, ảnh chụp phim rất quý, nên được nhiều gia đình trân trọng, lưu giữ trong thời gian dài. Trong khi đó, thời kỳ kỹ thuật số, ảnh đời thường được chụp nhiều, nhưng ít được chú ý giữ gìn trong thời gian dài. PGS.TS. Nguyễn Văn Huy góp ý: “Để có thể khai thác ảnh đời thường rộng rãi hơn, đóng góp cho xã hội hiện nay cũng như tương lai, cần sớm có kế hoạch thu thập, số hóa, xây dựng ngân hàng dữ liệu hay trung tâm nghiên cứu và lưu giữ dữ liệu ảnh gia đình theo các cấp độ khác nhau: Thôn, làng, huyện, tỉnh, thành phố... trước hết có thể làm dữ liệu ảnh gia đình Hà Nội”.

Thế giới đã có Trung tâm Lưu giữ tư liệu về phụ nữ Bắc Mỹ ở Đại học Harvard khi năm 1942, lần đầu tiên một phụ nữ hoạt động xã hội tặng bộ hồ sơ, gồm ảnh, tư liệu, vật kỷ niệm của mình. Cho đến nay, Trung tâm đó có nhiều tòa nhà cao tầng và trở thành nơi lưu giữ lịch sử phụ nữ Bắc Mỹ lớn nhất thế giới. Lúc đầu họ phải đi vận động từng phụ nữ hiến tặng hiện vật, nhưng sau hơn 70 năm, với uy tín của mình, họ chỉ duyệt danh sách tài liệu, hiện vật của những cá nhân có nhu cầu hiến tặng và tiếp nhận, lưu giữ. Hoặc Trung tâm Việt Nam tại Texas, lưu giữ tất cả những gì liên quan đến Việt Nam của người Mỹ từng tham gia chiến tranh Việt Nam, hoặc từng ở Việt Nam trong thời gian chiến tranh. Những bức ảnh, hiện vật được tiếp nhận, thậm chí, những nhân chứng kể chuyện đều được ghi âm, ghi hình... “Làm dữ liệu về ảnh gia đình ban đầu có thể khó khăn, là câu chuyện lâu dài, nhưng không bắt đầu thì không bao giờ có được. Ngân hàng dữ liệu này khi hình thành sẽ đóng góp lớn cho việc nghiên cứu lịch sử, văn hóa, nhân học... và là nguồn tư liệu quý giá cho các bảo tàng” - PGS.TS. Nguyễn Văn Huy khẳng định.

Nguồn: Thảo Nguyên - ĐBND

 

 

Đánh giá của bạn về bài viết:
0 đã tặng
0
0
0
Bình luận (0)
Tin nổi bật
  • Người đi tìm hình của nước, tìm đường đi cho dân tộc theo đi. Người đặt nền móng cho biết bao sự bắt đầu, cho biết bao sự hồi sinh, đã vực dậy biết bao đau thương, đã truyền cảm hứng đến biết bao lĩnh vực... “Vì một lẽ thường tình, Bác là Hồ Chí Minh”.

  • Nhiếp ảnh gia Đinh Quang Thành đã bám sát những bước chân thần tốc của các chiến sĩ, ghi lại hàng ngàn bức ảnh tư liệu lịch sử quý giá về chiến dịch, trải dài từ Bắc vào Nam, đến tận sào huyệt cuối cùng của địch là Dinh Độc Lập.

  • Để tưởng nhớ cố danh họa – họa sư Lê Bá Đảng và những bức tranh giá trị của ông, hãy cùng PV Dân trí dạo quanh Trung tâm nghệ thuật mang tên ông ở số 15 đường Lê Lợi, TP Huế.

  • Ba trong số các tác phẩm đầu tiên của người phôi thai cho nghệ thuật nhiếp ảnh thế giới, Joseph Nicéphore Niépce, sẽ được trưng bày tại thành phố Bradford (Anh) từ ngày 20.3 tới, theo The Independent.

  • Chiều qua 22/12, tại Hội Nhiếp ảnh TP.HCM, CLB Nhiếp ảnh Chiến sĩ đã khai mạc triển lãm ảnh kỷ niệm 70 năm thành lập Quân đội Nhân dân Việt Nam và 22 năm thành lập CLB.

  • Với 300 bức ảnh thể hiện chủ đề "Quân đội Việt Nam, anh hùng, truyền thống vẻ vang" được trưng bày tại Bảo tàng Lịch sử quân sự Việt Nam đã thu hút nhiều du khách đến thăm quan, trong đó có cả những cựu binh từng trải qua cuộc chiến tranh chống Mỹ.

  • Những bức ảnh phản ánh chân thực về cuộc sống hàng ngày, tình yêu quê hương, đất nước, tình yêu đối với di sản, do chính những người dân sống trong lòng Di sản văn hóa thế giới Thành nhà Hồ chụp lại được trưng bày tại triển lãm.

  • Ngày 2/11 vừa qua, nhiếp ảnh gia người Mỹ gốc Việt Nick Ut đã nhận được giải Achievement in Photojournalism (Thành tựu trong Nhiếp ảnh Báo chí) tại giải thưởng nhiếp ảnh quốc tế Lucie Awards.

  • Hơn 7.000 ảnh dự thi trong 1 năm phát động là một con số đáng mừng, nhưng niềm vui lớn hơn là chất lượng các tác phẩm vào chung khảo đã đáp ứng mong đợi của Ban tổ chức và Ban giám khảo. Bám sát chủ đề cuộc thi “Đất và người”, nhiều bức ảnh báo chí giàu thông tin, mang tính phát hiện và tạo hình ấn tượng đã được vinh danh và sẽ trao giải vào cuối tháng 10.2014.

  • Theo phóng viên TTXVN tại Cộng hòa Séc, tại thủ đô Prague vừa diễn ra triển lãm ảnh của nghệ sỹ nhiếp ảnh lão thành Cộng hòa Séc Jovan Dezort, cựu phóng viên ảnh của hãng thông tấn Tiệp Khắc CTK.

  • Tư liệu ảnh đen trắng là điều đáng kể nhất của triển lãm Hà Nội 60 năm xây dựng và phát triển tại Bảo tàng Hà Nội, khai mạc ngày 4.10, kéo dài đến ngày 12.10.

  • Nhà Xuất bản Thế Giới thực hiện một cuốn sách ảnh về Đại tướng Võ Nguyên Giáp bằng tiếng Việt, Anh, Pháp, Nga, Trung Quốc và Tây Ban Nha. Những phiên bản đầu tiên bằng tiếng Việt, Anh và Pháp của cuốn Đại tướng Võ Nguyên Giáp - Những khoảnh khắc bình dị vừa được phát hành.

  • Cuộc triển lãm "Hà Nội sắc màu" tập hợp 60 bức ảnh màu được nhiếp ảnh gia người Pháp Léon Busy chụp trong giai đoạn 1914-1917, vừa được khai trương tối 15/9 tại Ngôi nhà sinh viên Đông Nam Á nằm trong Ký túc xá quốc tế Paris.

  • 200 bức ảnh được nhiếp ảnh gia Jean-Marie Duchange (người Pháp) chụp vào những năm 1952-53 đang trưng bày tại Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam đã tái hiện Tây Nguyên với văn hóa và con người ở vùng đất này thật sống động.

  • Dự án nghệ thuật “Cuốn theo dòng nước” là những hình ảnh đẹp ấn tượng, dung dị mà đầy ắp cảm xúc về cuộc sống và những thân phận người ở hồ Trị An của nghệ sỹ trẻ Lê Nguyễn Duy Phương, sẽ được giới thiệu tại Trung tâm Văn hóa Pháp, 24 Tràng Tiền, Hà Nội từ ngày 4-27/9.

  • "14 tháng biên soạn và bình chú cho những bức ảnh cổ của Leon Busy cũng là quãng thời gian mà chúng tôi tìm về một Hà Nội trong ký ức của mình" – nhà nghiên cứu Đinh Trọng Hiếu chia sẻ.

  • Mặc cho cơn mưa lớn sầm sập đổ xuống Hà Nội như trút nước, sáng 24-8, đông đảo người dân ngay từ sáng sớm đã có mặt tại trung tâm triển lãm 93 Đinh Tiên Hoàng, Hà Nội để cùng tham dự triển lãm “Võ Nguyên Giáp - Đại tướng của nhân dân”, kỷ niệm 104 năm ngày sinh của ông.

  • Những bức ảnh màu đầu tiên được thực hiện từ thập niên 1860 đã cho thấy một sự phát triển vượt bậc của nền nhiếp ảnh thế giới. Từ những bức ảnh màu vụng về thuở ban đầu ấy, giờ đây, con người đã có được những bức ảnh sắc nét y như thật.

  • Ken Heyman, một nhiếp ảnh gia kỳ cựu người Mỹ, gần đây đã bất ngờ tìm thấy lại một “kho tàng” bị bỏ quên, đó là một thùng ảnh được dán nhãn “Mothers” (Những người mẹ) mà ông đã chụp từ cách đây… 50 năm.

  • Sầm sập mưa sáng tiễn cụ Tô Hoài. Vậy mà dòng người xếp hàng viếng cứ dài mãi ra. Dài, đông vẫn là cánh văn nghệ sĩ. Quây tụ lại bên sảnh nhà tang, họ đợi giờ truy điệu. Khói thuốc mịt mù trong hơi mưa cùng những câu chuyện không đầu cuối khiến nhà tang mưa bớt u ám.