Nhẫn thạch của Atiq Rahimi

14:30 31/07/2009

FAN ANHTrên thế gian này tồn tại biết bao nhiêu báu vật, hoặc những huyền thoại về báu vật, thì cũng gần như hiện hữu bấy nhiêu nỗi đau và bi kịch của con người vốn dành cả cuộc đời để kiếm tìm, bảo vệ, chiếm đoạt hay đơn giản hơn, đặt niềm tin vào những báu vật ấy. Nhẫn thạch (Syngué sabour - Pierre de patience) của Atiq Rahimi trước tiên là một báu vật trong đời sống văn học đương đại thế giới, với giải thưởng Goncourt năm 2008, sau đó là một câu chuyện về một huyền thoại báu vật của những người theo thánh Allad.

Bìa tiếng Việt cuốn Nhẫn Thạch - Ảnh: tuanvietnam.net

Cuốn tiểu thuyết của nhà văn Pháp từng có một thời gian dài sinh ra và lớn lên ở Apghanistan (từ 1962 đến 1984), mới được Nhà xuất bản Hội Nhà văn liên kết cùng Nhã Nam phát hành ở nước ta, thực sự là một trong những tác phẩm gây nhiều chú ý trong đời sống văn học đương đại. Với một giọng văn mang đậm mùi thuốc súng khốc liệt mà bạn đọc có thể cảm nhận ngay về một thế giới còn xa lạ với chúng ta, thậm chí với toàn thể phần còn lại của thế giới, trừ Apghanistan, Atiq Rahimi đã kể lại câu chuyện của mình với những góc nhìn điện ảnh đầy tính khách quan và trang nghiêm, nhưng cũng đầy hóa thân vào nội tâm nhân vật chính.

Không hề có một nhẫn thạch nào trong tác phẩm, như huyền thoại của người Hồi giáo về một viên đá tại thánh địa Mecca, nơi bạn có thể kể lại mọi nỗi đau khổ, muộn phiền, rồi chờ một ngày nó vỡ tung ra, để đưa bạn vào một thế giới khác, nơi không còn nước mắt. Không gian câu chuyện chỉ là một căn phòng nhỏ, đổ nát với một người phụ nữ khắc khoải bên người chồng đang sống đời sống thực vật với một viên đạn trong gáy. Thông qua không gian ấy, một thế giới Hồi giáo được dựng nên với đầy đủ những khắc nghiệt và tàn bạo của nó. Quan trọng hơn, thế giới tinh thần người phụ nữ Hồi giáo, với nhân sinh quan và những trải nghiệm về hạnh phúc, hôn nhân, tình yêu, tính dục... đã được phác họa. Chồng chị, từng là một chiến binh Hồi giáo, giờ chỉ đóng vai trò như một chiếc nhẫn thạch cho chị tâm sự mọi muộn phiền, những bí mật và những nỗi đau mà chị vốn từng buộc phải giữ yên khi anh ta “còn sống”. Thời gian chỉ kéo dài trong vài tuần, nhưng thời gian nghệ thuật trong tác phẩm chỉ được tính bằng sự tuần hoàn của chuỗi hạt trên tay người vợ, hoặc 99 tên khác nhau của thánh Allad. Tất cả sự tuần hoàn đó, được đo bằng một cái đồng hồ chính xác nhất giữa người đàn ông và chị, đó là nhịp thở của anh. Nghệ thuật kể của Atiq Rahimi là mượn lời của người vợ, vừa nhằm thâm nhập khách thể thế giới Hồi giáo với đầy đủ sự bạo tàn của nó, vừa nhằm bóc tách chủ thể tinh thần của người phụ nữ từ bên trong, với đầy đủ những bí mật “tội lỗi” nhất như: không còn trinh khi cưới chồng, đau đớn trong đêm tân hôn, yêu cha của chồng, giết con chim cút, thường xuyên thủ dâm, nhờ người đàn ông khác mới có con do chồng vô sinh... Người nghe chuyện thực tế là một cái xác không hồn, nhẫn thạch của chị, nhưng người nghe chuyện tiềm ẩn lại là tất cả chúng ta, một thế giới vốn dĩ thống ngự bởi nam quyền, nhưng chưa bao giờ bạo tàn đến như thế. Mỗi lần kể là một diễn ngôn khác nhau, mang tính tư tưởng và cảm xúc khác nhau của người phụ nữ Hồi giáo.

Mặc dù kết thúc còn mang nhiều tính khiên cưỡng, nhưng một bản nhạc vĩ đại bao giờ cũng có thể tìm ra một vài nốt nhạc sai, song chính bản thân sự khiếm khuyết ấy, đôi khi lại tạo nên một tác phẩm vĩ đại về cuộc đời, vì mọi logich, qui luật, không phải bao giờ cũng đúng với tất cả, nhất là ở một nơi nào đó như Apghanistan. Do đó, Nhẫn thạch đối với những ai muốn hiểu về thế giới này, không phải là tác phẩm nên đọc, mà là tác phẩm phải đọc. Một tác phẩm đã được Hội đồng thẩm định giải Goncourt tặng khen: “Nhẫn thạch được chọn vì chất văn học tuyệt vời, tính hiện đại, khắc nghiệt, độ chính xác và lối viết không chút cường điệu của nó”.

F.A
(245/07-09)

Đánh giá của bạn về bài viết:

0 đã tặng

Bày tỏ cảm xúc Mã QRCode

Bình luận (0)

Tin nổi bật

Thơ thiền Trần Nhân Tông

MAI VĂN HOAN

Trần Nhân Tông sinh năm 1258, lên ngôi năm 1279. Vừa mới lên ngôi, chàng trai 21 tuổi đã phải đối mặt với âm mưu thôn tính nước ta lần thứ hai của giặc Nguyên Mông.
Hình ảnh bậc hiền triết Hồ Chí Minh qua thơ Chế Lan Viên

ĐOÀN TRỌNG HUY

Trong nhiều tư cách, lãnh tụ Hồ Chí Minh còn được vinh danh là một triết gia. Hơn thế nữa, là “triết gia vĩ đại” như đánh giá của một học giả nước ngoài qua Hội thảo Di sản Hồ Chí Minh trong thời đại ngày nay vào tháng 5/2010.
Còn đó những vết nứt hỗn nham

TRÀNG DƯƠNG

(Ðọc Phù Hoa, truyện thơ Văn Cát Tiên - Nxb Văn Học, 2011)
Đôi mắt buồn đứng "dưới mái tam quan"...

NGUYÊN SA(*)

Từ những ngày còn theo học triết lý tại đại học Sorbonne tôi đã mơ hồ nghĩ mỗi dân tộc bao giờ cũng có một nền triết học riêng. Bởi vì, triết học, trên mọi bình diện nào đó, rút lại, chính là ý thức được hệ thống hóa và thuần túy hóa, là một tổng hợp nhân sinh quan và vũ trụ quan.
100 NĂM NGÀY SINH HÀN MẠC TỬ VÀ 7 THẬP KỶ BÀI THƠ “ĐÂY THÔN VỸ GIẠ”

Có lẽ nếu không có bài thơ "Đây thôn Vỹ Giạ" thì vùng đất xinh xắn kia cũng không nhiều tao nhân mặc khách ghé thăm đến vậy. Nhắc đến bài thơ này người ta sẽ nhớ ngay đến một mối tình điển hình cho sự nuối tiếc bâng khuâng và dường như nó là phông nền của cái đẹp. Bây giờ người thiếu nữ áo trắng xưa vẫn được sương khói của thôn Vỹ giăng phủ khiến bài thơ bản mệnh của Hàn thi sĩ vẫn miên man trong tâm thức của nhiều thế hệ yêu thơ.
Người đi tìm... một thoáng trần gian

LÊ THÍ

Trong một bài trả lời phỏng vấn, Đặng Tiến cho biết: “Tôi sinh 1940 tại xã Hòa Tiến, thành phố Đà Nẵng. Năm 1960, vào Sài Gòn học Đại học Văn Khoa, 1963 ra trường, đi dạy tại trường cấp 3 A.Yersin. Từ 1968, tôi về Pháp, học thêm ở Đại học Paris và bắt đầu công việc dạy Pháp văn cho một trường cấp 3 ở Orléans (cách Paris 100km). Cùng với Giáo sư Tạ Trọng Hiệp, tôi lập ra Ban Việt học tại ĐH Paris 7, giảng dạy ở đây từ 1969 - 2005”.
Bản in đầu tiên của bài thơ "Huế tháng Tám"

LẠI NGUYÊN ÂN

Bạn đọc ngày nay đều biết bài thơ Huế tháng Tám nổi tiếng của nhà thơ Tố Hữu, bài thơ được in trong tập Từ ấy và cho đến nay đã có mặt ở hầu hết các tuyển tập thơ Tố Hữu, đã đi vào sách giáo khoa của nhà trường phổ thông.
Hòa bình, thống nhất - nguyện ước một thời

NGÔ THẢO
(Từ kỷ niệm của một nhà văn)

Trong đời mỗi người, thường vẫn có một nhà văn, mà ta thường tìm tới đọc lại vào những lúc cuộc sống chung hoặc riêng gặp những chuyện cần suy nghĩ.
Đọc "Ai đã đặt tên cho dòng sông" nghĩ về chặng đường sáng tác của Hoàng Phủ Ngọc Tường

PHẠM PHÚ PHONG

Mỗi tác phẩm đều là một sự thể nghiệm của nhà văn. Tất cả những tư tưởng, tình cảm và con người đều in dấu vào trang sách, hắt sáng lên những trang đời mới mẻ.
Thơ cần thiết cho ai

NGUYỄN ĐỨC TÙNG
Phùng Quán viết “Trăng hoàng cung” như thế nào?

MAI VĂN HOAN

Tháng 6 năm 1995, khi gửi tập “Thơ Phùng Quán” vào Huế tặng nữ nhà văn Hà Khánh Linh, chị Bội Trâm - vợ nhà thơ Phùng Quán, ghi: “Thân tặng Hà Khánh Linh, người đã một thời khơi nguồn cảm hứng cho anh Quán làm thơ”.
Nhìn lại một năm văn học, 2011: Cần có chỗ đứng thực chất cho tri thức văn chương

Trong khi một số người viết mới xuất hiện hoặc không thuộc dòng “chủ lưu” cần được có những diễn đàn để có thể công bố tác phẩm, đối thoại, trao đổi một cách bình đẳng những vấn đề trực diện về nội dung và sáng tạo, thì điều này gần như là chuyện quá xa vời. Những gì được phổ cập trên mặt báo, sách xuất bản hiện thời quá thiếu tinh thần cống hiến, thiếu những tìm tòi nghiêm túc về nghề nghiệp và tri thức.
Đọc tiểu thuyết lịch sử “Huế 1885” bàn thêm về nhân vật Tôn Thất Thuyết

TRƯƠNG THỊ CÚC - NGUYỄN XUÂN HOA Năm 1885 được đánh dấu bằng một sự kiện lịch sử quan trọng: đêm mồng 4, rạng ngày mồng 5-7-1885 Tôn Thất Thuyết và nhóm chủ chiến trong triều đình nhà Nguyễn đã tiến công vào sào huyệt của thực dân Pháp tại kinh thành Huế, dẫn đến sự bùng nổ của phong trào Cần Vương, một giai đoạn quan trọng trong lịch sử chống thực dân Pháp.
Lê Minh Phong: Sự tồn tại có ý nghĩa gì?

TRẦN THỊ NGỌC LAN Nhà xuất bản Văn học(Đọc tập truyện ngắn Chưa đủ để gọi là khoảnh khắc của Lê Minh Phong - NXB Văn học, 12 - 2011)
R. M. Rilke và thơ hài cú

LGT: Lần đầu tiên khi tiếp cận với thể thơ Hài cú (Haiku) của Nhật Bản, R. M. Rilke (1875 - 1926) đã lập tức bị lôi cuốn vì vẻ đẹp dung dị và thuần khiết của thể thơ nhỏ bé, ngắn ngủi, ít lời nhất trên trường văn chương quốc tế.
Bay mãi những câu thơ tin tưởng

BÙI VĂN KHA (Đọc Máy bay đang bay và những bài thơ khác - Thơ Nguyễn Hoa - Nxb Hội Nhà văn, 2011)
Những trang sách chân thực và trào lộng

NGUYỄN KHẮC PHÊ (Đọc Rễ bèo chân sóng, hồi ký của Vũ Bão, Nxb Hà Nội, 2011)
“Tôi đi học” trong ký ức học trò xưa

Nhân 100 năm ngày sinh nhà văn Thanh Tịnh (12/12/1911-2011) và 70 năm ra đời “tôi đi học”
Thái Vũ với nghệ thuật viết tiểu thuyết lịch sử "Biến động"

TÔN THẤT BÌNH "Biến động" là tập đầu trong bốn tập kể lại "một giai đoạn đấu tranh của nhân dân ta trước biến động của lịch sử khi giặc Pháp sang xâm lược nước ta, khi vua quan nhà Nguyễn đầu hàng giặc Pháp, chăm lo cuộc sống riêng mình" (Lời Nhà xuất bản. tr.5).
"Khối vuông Ru-Bích" một hướng tìm tòi mới của thơ Thanh Thảo

BỬU NAM Tên nhà thơ không còn xa lạ gì với bạn đọc Sông Hương. Có thể nói hình như Tạp chí Sông Hương là mảnh đất thích hợp gieo trồng những tìm tòi nghệ thuật mới của anh.