Nhà văn Nguyễn Xuân Khánh: “Tôi viết văn được là do... học ngoại ngữ”
Ở tuổi 85, nhà văn “lão làng” Nguyễn Xuân Khánh tuyên bố dừng viết, bằng một “dấu chấm” được cho là tác phẩm xuất sắc nhất trong đời văn nghiệp của ông: “Chuyện ngõ nghèo”. Nhưng một mặt, ông lại tiếc, kể chi quỹ thời gian của mình còn nhiều, để có thể... học thêm hai ngoại ngữ nữa.
Đừng bao giờ “dán nhãn” cho một ai đấy!
Nhà văn mà tôi kính trọng vẫn sống trong căn nhà cũ thuộc một con ngõ không được nên thơ cho lắm của Hà Nội và một gia cảnh không lấy gì làm sung túc. Khác chăng, tầng 1 của ngôi nhà ống đã được con dâu ông dùng để bán hàng tạp hóa. Tầng 2, nơi ông ngồi viết những cuốn tiểu thuyết dày hàng trăm trang, trong đó có cuốn dày tới hơn 800 trang khổ lớn thì trông ra những mái nhà lố nhố và có vẻ thiếu ánh sáng trời. Tác giả “Hồ Quý Ly”, “Mẫu thượng ngàn”... gầy hơn hẳn so với hồi ông mới trở lại văn đàn một cách chính danh và nhanh chóng được ghi nhận trở lại. Ông cho biết mình vừa trải qua một ca mổ cách đây mấy tháng, sức khỏe hiện tại cũng chưa thật ổn định nhưng trí nhớ, sự mẫn tiệp và hiểu biết vẫn là tài sản đáng giá của người viết tự cho rằng may mắn lớn nhất của mình là đã được sống qua nhiều giai đoạn lịch sử, được chứng kiến những biến động của dân tộc; được tham gia, góp mặt trong những sự kiện lớn của đất nước, và cả những chuyện thế thời - thời thế khác...
- “Chuyện ngõ nghèo” - cuốn sách vừa xuất bản nhưng thực ra là đã được viết từ hơn 30 năm trước của ông được nhiều người trong giới chuyên môn đánh giá là tác phẩm xuất sắc nhất trong sự nghiệp sáng tác dày dặn của ông. Cá nhân ông có thấy thế?
- Bản thảo được viết từ 34 năm trước, nhưng tới lúc mang nó đi in, tôi cũng không sửa nhiều. Thường, tôi viết cái gì, xong là xong, ít khi xem lại lắm, kể cả khi nó đã được in thành sách. Nhưng cái chính là vì “Chuyện ngõ nghèo” vẫn mới. Lối viết của nó rất hiện đại, không theo một mô típ quen thuộc nào cả. Cốt truyện được phá dỡ, giải tán, không như những cách kể chuyện thông thường. Câu chuyện được kể mặc dù đã thuộc về một thời có lẽ không bao giờ trở lại nhưng những thông điệp của nó, xét trên nghĩa rộng, vẫn mang đậm tính thời sự. Ấy là ranh giới mong manh giữa phần “con” và phần “người” trong mỗi một con người, khi cuộc sống của họ bị thử thách, bị dồn vào bước đường cùng, đe dọa đến “bản tính người” nơi họ. Cuộc chiến để neo mình lại giữa hai bờ vực ấy, theo tôi chẳng bao giờ hết tính thời sự cả.
- Có thể còn vì cuốn sách gần như là một “tự truyện” của ông, trong một đời viết sóng gió, không phải lúc nào cũng tiện nói ra hết những ẩn ức trong lòng?
- Cũng chẳng hẳn, dù cố nhiên là ai mà chẳng thích viết về mình, nhất là sau một thời gian dài im lặng. Nhưng tôi thích “Chuyện ngõ nghèo” hơn cả, chính là vì nó giản dị. Nó cứ túc tắc kể lại một câu chuyện rất đời, rất người, có vui có buồn, có đau khổ giận dữ nhưng không có gì bị phức tạp hóa cả. Tới giờ này, tôi thấy viết sao cho giản dị là khó đấy!
- Trông ông ngoài đời hiền khô, thậm chí còn hơi liêu xiêu yếu ớt, vậy mà nhiều trang viết của ông lại rất khốc liệt và “dấn ga” tới cùng vào “hang ổ của sự thật”. Cái câu “văn là người” vẻ như không đúng với ông?
- Thì như người ta vẫn nói, con người có thể đa nhân cách hay đa tính cách. Không có người nào hiền hẳn hay ác hẳn. Không phải thế. Nhất là cái anh viết văn, nó lại càng không thế. Chẳng nên dán nhãn cho một ai đấy bằng một tính từ nào đấy.
Tôi thì đúng là hiền thật, thường tôi chẳng mấy khi oán thán cuộc đời hay để bụng ai lâu, kể cả khi cuộc đời tôi gặp phải những khúc quanh không mong muốn, những dòng chảy xiết chẳng thể ngờ... Nhiều thứ tôi cho rằng, đó là do sự ngẫu nhiên của lịch sử, chỉ là nó rơi vào ai mà thôi. Có thể tôi không may mắn bằng người này, nhưng biết đâu lại may mắn hơn người khác. Mọi trải nghiệm, một khi đã đi qua, đều có giá trị cho nghề viết. Nhưng cũng nhiều lúc tôi quyết liệt đấy, quyết liệt theo kiểu của tôi, chẳng hạn như quyết định bỏ trường y để đi bộ đội, hay lúc dừng viết đi... học nghề may, nuôi lợn... để giữ cho được phẩm giá của mình. Một khi đã xác định rõ phải trái, thường thì tôi rất dứt khoát.
Dừng lại, khi không góp thêm được cái mới
- Vẫn biết ở độ tuổi này, và nhất là sau khi đã cống hiến cho văn đàn Việt nhiều tác phẩm giàu sức nặng, ông hoàn toàn có thể tự cho mình quyền được nghỉ ngơi. Nhưng một mặt, tôi vẫn thấy hơi tiếc khi nghe ông tuyên bố “Chuyện ngõ nghèo” sẽ là tác phẩm cuối cùng của ông. Đó là do ông cao hứng lỡ lời, hay là một ý định nghiêm túc?
|
“Sở dĩ tôi viết văn được là do... học ngoại ngữ. Phải học ngoại ngữ mới biết tiếng Việt của mình hay ở chỗ nào” Nhà văn, dịch giả Nguyễn Xuân Khánh |
- Tôi nghiêm túc chứ! Đã đến lúc phải tự cảm thấy sức lực trong mình còn lại bao nhiêu, tốt nhất là nên ưu tiên cho việc gì. Và cái chính là tôi không tin là mình còn đủ sức sáng tạo ra cái mới. Từ lâu tôi đã tự nhủ: Tới một lúc nào đó không còn đóng góp được thêm cái gì mới thì tốt nhất là nên “buông” - như chữ “xả” trong lời răn “từ bi hỷ xả” của nhà Phật.
- Một cây tiểu thuyết sung sức của văn đàn Việt, cả khi đã tuổi cao sức yếu, và không chỉ thế, còn là một danh sách khá dài những đầu sách dịch. Ngoái đầu nhìn lại, ông có tự thấy... phục mình?
- Tôi thấy... tiếc. Kể mà tôi được trẻ lại độ mười tuổi, chắc tôi sẽ học thêm hai ngoại ngữ nữa, để sở hữu ít nhất 4 ngoại ngữ. Sở dĩ tôi viết văn được là do... học ngoại ngữ. Phải học ngoại ngữ mới biết tiếng Việt của mình hay ở chỗ nào.
Trí thức Việt Nam theo tôi nên cần tự học nhiều hơn. Con người nói chung là phải học, không được học thầy thì có thể tự học, nhất là học ngoại ngữ. Có điều kiện thì nên học, không có điều kiện cũng lại... càng nên học. Cái sự tự học ấy ít nhất nó sẽ làm cho con người mình trở nên sâu sắc hơn, sống động hơn. Có ngoại ngữ, cái đầu của mình nó khác lắm đấy, nhất là khi anh làm nghề viết...
- Không còn nặng nợ viết, thời gian biểu của ông có thay đổi nhiều?
- Tôi vẫn giữ thói quen đọc sách hàng ngày, thường là đến 12 giờ đêm. Đọc nhiều thứ: Văn chương, triết học...; có cái đọc mới, có cái đọc lại, cho sướng. Đọc lúc này không phải để viết, để được gợi ý nữa mà là để hưởng thụ. Tôi chỉ dùng mạng để tra cứu và theo dõi thời sự quốc tế chứ cơ bản là không đọc báo mạng, cũng không dùng facebook vì nó mất thời gian lắm. Tôi thậm chí còn không dùng email. Chả cần. Tốt nhất là gặp trực tiếp.
- Thế giới lúc này, ông thấy rộng hơn hay bé đi?
- Tôi thấy lắm lúc nó cũng điên rồ nhỉ? Nhưng đời mình kể ra cũng có cái may là đã được sống qua nhiều giai đoạn lịch sử, được chứng kiến những biến động của dân tộc, được tham gia, góp mặt trong những sự kiện lớn của đất nước, và cả những chuyện thế thời - thời thế khác... Cũng sướng (cười)!
- Xin cảm ơn ông!
Theo Thư Quỳnh - ĐBND
Tải mã QRCode
.png "Địa danh học và việc nghiên cứu địa danh các tỉnh Trung Trung Bộ")
-
Liên tục những tin vui đến với văn chương Việt Nam: nhà văn Nguyễn Ngọc Tư nhận Giải thưởng LiBeraturpreis 2018 do Hiệp hội Litprom (Hiệp hội quảng bá văn học châu Á, châu Phi, Mỹ Latin ở Đức) trao tặng cho tác phẩm Cánh đồng bất tận.
-
Những bài viết ngắn trong cuốn sách Đủ nắng thì hoa nở (Phương Nam Book và NXB Văn hóa - Văn nghệ ấn hành) cũng chính là những trải nghiệm cả về đời lẫn đạo của tác giả Ba Gàn. Nhờ đó, cuốn sách mang đến những giá trị hữu ích cho độc giả, nhất là những người đang đi tìm mục tiêu để sống.
-
Hướng tới kỷ niệm 10 năm ra số đầu tiên (2010 - 2020), ngày 28/11, tại Hà Nội, tờ Thời Nay (Báo Nhân dân) phối hợp Ban Nhà văn trẻ (Hội Nhà văn Việt Nam) tổ chức buổi ra mắt 2 cuốn sách “Giấc mơ trên những cánh rừng”, và “Nơi ta đã qua, người ta đã gặp”.
-
Dự án Nhóm 4. 0 của Nền tảng Xuất bản Điện tử Waka, là dự án sáng tác theo mô hình nhóm đầu tiên tại Việt Nam được xây dựng và triển khai với kỳ vọng tạo ra một sân chơi hỗ trợ các tác giả trẻ yên tâm phát triển sự nghiệp sáng tác của mình.
-
Đối thoại với hoa (NXB Văn hóa - Văn nghệ TPHCM, tháng 11-2018), tập tiểu luận phê bình thứ 7 của Nguyễn Thị Minh Thái, là cuốn sách kỷ niệm 45 năm bước vào nghề văn của tác giả.
-
Cảm hứng viết văn ở chính trong cuộc sống của mỗi chúng ta, việc viết văn phải tải chứa một điều gì đó chứ không viết chung chung. Trong tác phẩm văn học cũng phải truyền tải những giá trị nhân văn, định hướng tích cực để người đọc biết trân quý những gì mình đang có.
-
Là vùng đất quen thuộc trong miền sáng tạo, vẻ đẹp Hà Nội không chỉ được diễn tả bằng hình ảnh mà còn hiển hiện vô cùng tinh tế, sống động trong nghệ thuật ngôn từ. Với vô số tác phẩm văn học viết về Thủ đô từ xưa tới nay, để khai phá, phát lộ những điều mới mẻ về thành phố này là thử thách không nhỏ với mỗi nhà văn.
-
Nhân kỷ niệm 100 năm ngày sinh của nhà văn Nguyên Hồng (5/11/1918 - 5/11/2018), lần đầu tiên, “Nhật ký Nguyên Hồng” ra mắt bạn đọc. Hơn 600 trang nhật ký Nguyên Hồng viết từ năm 1941 đến trước khi ông mất (1982) đã được công bố. Những trang viết hiển hiện cả một thời kỳ, sống động và chân thực. Đặc biệt là đời sống văn nghệ của đất nước trong suốt hơn nửa đầu thế kỷ XX. Được sự đồng ý của NXB Trẻ và đại diện gia đình nhà văn Nguyên Hồng, chúng tôi trích giới thiệu một số trang nhật ký của ông.
-
Rời "cõi tạm" khi tuổi đời còn rất trẻ (24 tuổi) song cha đẻ của bài thơ Hôm qua em đi chùa Hương - tác giả Nguyễn Nhược Pháp đã để lại khối lượng những sáng tác đáng kinh ngạc và thán phục, một tài năng đã chớm nở từ rất sớm và đạt được nhiều thành tựu đáng kể.
-
Sáng 5/11 tại Trụ sở Hội Nhà văn Việt Nam, Hội Nhà văn Việt Nam phối hợp hợp với gia đình nhà văn Nguyên Hồng tổ chức Lễ kỷ niệm 100 năm sinh nhà văn Nguyên Hồng (5/11/1918 - 5/11/2018). Ông được đánh giá là một trong những nhà văn ưu tú nhất của nền văn học Việt Nam hiện đại với các tác phẩm như: Bỉ vỏ, Những ngày thơ ấu, Cửa biển...
-
Có nhiều cuốn sách lọt vào danh mục “bestsellers” của các NXB, hàng chục năm nay nhà văn Nguyễn Nhật Ánh luôn giành vị trí tác giả “ăn khách” trong làng văn chương. Đa tài trong nhiều lĩnh vực, và thể loại sáng tác nhưng ông có biệt tài xuất sắc trong mảng sáng tác dành cho tuổi teen.
-
NXB Phụ nữ vừa ra mắt cuốn sách "Những nhân chứng cuối cùng" - một trong những tác phẩm góp phần làm nên giải Nobel văn học của nữ nhà văn Belarus Svetlana Alexievich - người được biết đến nhiều với các tác phẩm đã in và phát hành ở Việt Nam như “Chiến tranh không mang gương mặt phụ nữ”, “Lời nguyện cầu từ Chernobyl”.
-
Ngày 25/10, tại TP HCM, cuốn sách “Kiến Phật” của tác giả người Anh - Rose Elliot đã chính thức ra mắt độc giả Việt Nam.
-
Sáng 24-10, nhà văn Nguyễn Ngọc Tư vừa có buổi gặp gỡ và ký tặng sách cho độc giả tại Đường sách TPHCM nhân dịp chị vừa trở về từ Hội sách Frankfurt với giải thưởng LiBeraturpreis 2018, và ra mắt tập truyện ngắn Cố định một đám mây.
-
Ba cây bút trẻ Kai Hoàng, Thái Cường và Hoàng Khánh Duy vừa có cuộc chuyện trò về sáng tác văn chương gắn với cuộc sống đương đại tại Đường sách sáng 20/10 nhân khai mạc Tuần lễ sách hay.
-
Bên cạnh những tác phẩm mang hơi thở thời đại, đời sống văn chương trong nước gần đây còn xuất hiện những tác phẩm từng được xuất bản từ trước. Dù ra mắt cách đây hàng chục năm, nhưng nhiều tác phẩm vẫn giữ nguyên giá trị và với không ít bạn đọc ngày nay, đó vẫn là những tác phẩm mới.
-
Tiểu thuyết về một chàng trai nổi loạn, dính vào ma túy được viết bằng tình cảm của nhà văn với con trai thứ hai.
-
Sau các tác phẩm Nguyễn Trãi (2 tập), Đàm đạo về Điều Ngự Giác Hoàng, Bí mật hậu cung, mới đây nhà văn Bùi Anh Tấn tiếp tục trở lại với đề tài lịch sử bằng tiểu thuyết Bảo kiếm và giai nhân, do NXB Tổng hợp TPHCM ấn hành.
-
Kế thừa và sáng tạo là vấn đề xưa nay đã từng được nhiều người quan tâm bàn luận. Tôi chỉ xin nói thêm đôi điều về mối quan hệ giữa kế thừa và sáng tạo trong sáng tác thi ca.
-
PGS-TS Nguyễn Thế Kỷ - Chủ tịch Hội đồng lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật Trung ương, cho rằng, hoạt động lý luận văn học, nghệ thuật còn xa rời thực tiễn sáng tác, có biểu hiện xơ cứng, kém năng động, giảm sút tác dụng tích cực đối với sáng tác. Chỉ riêng trong lĩnh vực văn học, tiếng nói của các nhà phê bình được nhìn nhận là rất quan trọng đối với tác giả lẫn bạn đọc.
.png)
.png)
