Nhà văn Nguyễn Xuân Khánh - Tiếng vọng từ ngõ nghèo
Nhà văn Nguyễn Xuân Khánh qua đời ở tuổi 89, một lần nữa dư âm “Chuyện ngõ nghèo” của ông được công chúng nhắc tới bằng sự ngưỡng mộ đầy trân trọng.
Chân dung nhà văn Nguyễn Xuân Khánh - Ảnh: Tư liệu/Internet
Trong hai ngày 12-13.6.2021, văn học nghệ thuật Việt Nam nhận hai tin buồn liên tiếp. Ở lĩnh vực điện ảnh, đạo diễn Lê Cung Bắc đã qua đời ở tuổi 75 vì bệnh ung thư phổi. Trước đó một ngày (12.6) nhà văn Nguyễn Xuân Khánh – cây bút nổi bật của văn học Việt Nam đương đại đã ra đi ở tuổi 89 do tuổi cao sức yếu.
Nhà văn Nguyễn Xuân Khánh sinh năm 1933 tại Hà Nội. Ông đỗ tú tài Toán, học Trường Đại học Y khoa Hà Nội. Cuối năm 1952 ông ra vùng tự do và tham gia quân đội. Suốt 10 năm ông công tác trong một đơn vị pháo binh rồi dạy văn hóa tại Trường Sĩ quan Lục quân. Sau thời gian này ông chuyển về làm tại Tạp chí Văn nghệ Quân đội. Năm 1966 ông làm phóng viên cho báo Tiền Phong. Năm 1973, Nguyễn Xuân Khánh nghỉ hưu về Hà Nội sống với công việc viết văn dịch sách văn học nước ngoài cho đến ngày qua đời ở tuổi 89.
Nhắc đến Nguyễn Xuân Khánh, người yêu văn chương luôn nhớ đến những tác phẩm nổi bật của ông như Hồ Quý Ly, Mẫu thượng ngàn, Miền hoang tưởng, Đội gạo lên chùa, Chuyện ngõ nghèo…
Mỗi tác phẩm của ông đều mang đến cho người đọc sự mới mẻ bất ngờ và chứa đựng nhiều giá trị nghệ thuật. Trong đó tác phẩm Chuyện ngõ nghèo đã đưa người đọc đi từ bất ngờ này sang bất ngờ khác qua câu chuyện vừa thực tế vừa lạ lùng bởi cách viết đầy sáng tạo của ông.
Cuốn tiểu thuyết độc đáo này được giới văn chương trong nước đánh giá là tác phẩm “khác thường” được ông viết trong một không gian chật hẹp của thời bao cấp, khi nhà văn cũng chính là người "ngày nuôi lợn may thuê, đêm đêm lên gác xếp suy tư với từng con chữ".
Nhìn lại quá trình sáng tác Chuyện ngõ nghèo của nhà văn Nguyễn Xuân Khánh có thể thấy đây là tác phẩm được ông viết với nhiều trăn trở nhất. Nói như nhà văn Tạ Duy Anh thì: “Tác giả viết đầy cảm xúc tố cáo, luôn bị chính nỗi oan ức của mình chi phối, nên có lúc giọng điệu mất đi sự bình tĩnh. Phần thể hiện dưới dạng nhật ký “văn chương” hơn phần sau nặng về triết lý triết luận, bày tỏ chính kiến.
Chuyện ngõ nghèo được xuất bản năm 2016 nhưng đã được nhà văn Nguyễn Xuân Khánh viết từ những năm 1980 của thế kỷ trước. Đó là thời kỳ ông cũng như nhiều người Hà Nội khác, từ bình dân đến trí thức sống trong thời kỳ bao cấp với nhiều khó khăn chồng chất. Để cải thiện cuộc sống, nhiều người đã chọn việc nuôi lợn, từ đó nuôi lợn trở thành một “phong trào” rộng khắp Hà Nội.
Tác phẩm Chuyện ngõ nghèo của nhà văn Nguyễn Xuân Khánh do NXB Hội Nhà văn ấn hành 2016 - Ảnh: T.V
Bằng những trải nghiệm đó, nhà văn Nguyễn Xuân Khánh mang đến cho người đọc một góc nhìn sâu vào lòng một đô thị lớn khi lợn lẫn lộn vào nơi ở của con người: người người nuôi lợn, nhà nhà nuôi lợn. Lợn cũng được xem như cứu tinh cho đời sống ảm đạm của một bộ phận thị dân thời bao cấp… Cách viết của nhà văn trần trụi đến mức giở từng trang sách ra người ta dường như nghe được tiếng kêu ụt ịt vang lên ở dưới gầm cầu thang, trong góc bếp, trong nhà tắm, trên tầng hai những căn hộ tập thể nào đó.
Bức tranh về xã hội đương thời vừa bi hài vừa thống thiết cứ lần lượt hiện lên trong từng trang viết của nhà văn Nguyễn Xuân Khánh khiến cho người đọc rơi vào đa tầng các cung bậc cảm xúc. Thậm chí khi gấp trang sách lại thì những cảm xúc đó vẫn còn ám ảnh.
Phía sau câu chuyện nuôi lợn của người Hà Nội sau khi chiến tranh kết thúc vài năm là những lát trần trụi phơi bày bản chất xấu xa còn ẩn nấp trong mỗi con người. Bản chất ấy sẽ trỗi dậy khi bị hoàn cảnh xô đẩy. Họ sẵn sàng cắn xé nhau, truy đuổi nhau, giành giật nhau để tồn tại. Những con người như thế cứ hiện ra trong trang viết của nhà văn Nguyễn Xuân Khánh một cách chân thực đến ngỡ ngàng.
Chuyện ngõ nghèo của nhà văn Nguyễn Xuân Khánh cũng có một số phận khá long đong. Sách viết vào khoảng năm 1980 nhưng nhà văn phải bỏ ra gần 35 năm đi tìm đầu ra cho đứa con tinh thần của mình. Mãi đến năm 2016 sách mới chính thức đến với độc giả. Hai năm sau (2018) Chuyện ngõ nghèo được vinh danh ở giải "Sách hay" của hạng mục Tác phẩm văn học.
Nhà văn Nguyễn Xuân Khánh tại buổi ra mắt sách Chuyện ngõ nghèo vào năm 2016 - Ảnh: Zing
Theo chia sẻ của nhà văn Trung Trung Đỉnh – nguyên giám đốc NXB Hội Nhà văn, ban đầu tác phẩm mang tên Trư cuồng, nhà văn Nguyễn Xuân Khánh đã gửi tác phẩm đi nhiều nơi nhưng không có NXB nào nhận in, cuối cùng bản thảo đến NXB Hội Nhà văn. Để xuất bản cuốn tiểu thuyết của Nguyễn Xuân Khánh đòi hỏi những người làm sách thời đó phải hết sức cân nhắc. Và cuối cùng nhà văn Trung Trung Đỉnh đã quyết định nhận xuất bản cuốn sách này. Bản thảo đã được gửi đến cho nhà văn Tạ Duy Anh, ông biên tập và đổi tên thành Chuyện ngõ nghèo.
Trong lời tiễn biệt nhà văn Nguyễn Xuân Khánh đăng trên trang facebook cá nhân, nhà văn Tạ Duy Anh cũng đã tiết lộ quá trình gian nan khi đưa tác phẩm Chuyện ngõ nghèo đến với bạn đọc, ông viết: “Cho đến khi tôi có bản thảo Trư cuồng trong tay, nó đã ra đời 34 năm nhưng chưa được chính quyền cấp giấy khai sinh để công nhận là đứa con có giá thú! Trong khi Nguyễn Xuân Khánh thì đã sắp sang tuổi tám mươi. Ông hoàn toàn có thể không được thấy đứa con tinh thần của mình xuất hiện danh chính ngôn thuận trên kệ sách khi còn sống, nếu chẳng ai ra tay cứu giúp.
Tôi hiểu nỗi đau đó lớn nhường nào với một nhà văn, chiêm nghiệm ngay từ chính thân phận mình. Tôi cũng có vài cuốn sách không được cấp phép đã hàng chục năm. Nhưng tôi chưa quá già, còn nhiều cơ hội…".
Nhà văn Tạ Duy Anh cho biết, khi đọc tác phẩm của Nguyễn Xuân Khánh, ông đã đọc bằng tâm thế của người thưởng thức văn chương chứ không phải bằng tư cách của một người thẩm định. Cuốn sách đã hấp dẫn ông bởi cách viết chứa đầy cảm xúc chân thực của tác giả.
“Nói gọn lại thì chỉ nguyên như những gì tôi đọc, đã xứng đáng thúc giục tôi làm mọi cách để cuốn sách ra đời. Nó ra đời không chỉ vì trả lại công bằng cho tác giả, mà chủ yếu vì độc giả và cao hơn nữa là vì quyền công dân, quyền con người”.
Nhà văn Tạ Duy Anh tiết lộ, quyết định xuất bản cuốn sách Chuyện ngõ nghèo được nhà văn Trung Trung Đỉnh ký trong ngày cuối cùng ông còn đương chức giám đốc NXB Hội Nhà văn.
“Sau 35 năm bản thảo nằm trong ngăn kéo đến mốc cả lên, tác giả cũng gần như đã tuyệt vọng, Chuyện ngõ nghèo, nguyên bản là Trư cuồng, đĩnh đạc bước ra đời bằng cái chữ ký vét như đùa của Trung Trung Đỉnh”, nhà văn Tạ Duy Anh kết luận.
Nhà văn Nguyễn Xuân Khánh từ biệt nhân gian nhẹ bước đi vào cõi vĩnh hằng nhưng chắc chắn những tác phẩm của ông sẽ còn ở lại mãi và trở thành di sản là tư liệu quý giá cho văn học sử Việt Nam.
Theo Tiểu Vũ - 1thegioi
Tải mã QRCode
.png "Địa danh học và việc nghiên cứu địa danh các tỉnh Trung Trung Bộ")
-
(Đọc Áp tai vào đất, Lê Quang Trạng, Nxb Hội Nhà văn, 2017) -
Nhà văn Nguyễn Thành Nhân (ảnh) được biết đến với tiểu thuyết Mùa xa nhà viết về những tháng năm anh làm nghĩa vụ quốc tế trên đất bạn Campuchia. Đây là tác phẩm đầu tay tạo được tiếng vang giúp anh tiến sâu hơn với nghề viết.
-
Chiều ngày 12/4, tại Bảo tàng Phụ nữ Việt Nam diễn ra tọa đàm giới thiệu hai cuốn tiểu thuyết “Phố Academy” ( tác giả Mary Costello, Hà Nguyễn dịch) và “Tuần lễ náu mình” (tác giả Maeve Binchy, Nguyễn Nhật Tuấn dịch) do Nhà xuất bản Phụ nữ cùng sự tài trợ của Đại sứ quán Ireland.
-
Tập sách 'Mỗi người một chỗ ngồi' mang phong vị văn chương "lạnh, sắc và tinh tế" của cây bút truyện ngắn tiêu biểu một thời.
-
Theo nhà nghiên cứu Trần Nhật Vy, đó là thời kỳ đầu của văn chương Sài Gòn gắn liền với thuở bình minh của báo chí chữ Quốc ngữ. Trần Nhật Vy đã tìm thấy nhiều tác phẩm có giá trị văn học sử trong quá trình nghiên cứu báo chí chữ Quốc ngữ cuối thế kỷ 19.
-
Nhà văn Vũ Hùng là tác giả của 40 đầu sách, trong đó có 2 tác phẩm được giải thường niên của Hội Nhà văn Việt Nam: truyện đồng thoại Sao Sao (1982) truyện ký Sống giữa bầy voi (1986).
-
Sau một gian nghiên cứu tìm tòi thể nghiệm, nhà văn Nguyên Hương vừa “trình làng” bộ ba “Tớ muốn đi cùng trời cuối đất” dành cho lứa tuổi học trò với cách viết mới mẻ, sử dụng yếu tố kì ảo khiến tác phẩm thêm phần cuốn hút.
-
“Bãi vàng và những chuyện tình nho nhỏ” bao gồm 15 truyện ngắn của nhà văn Ma Văn Kháng viết về tình yêu và thân phận người phụ nữ trong những cuộc tình trái ngang. Dưới ngòi bút của ông, tình yêu được miêu tả là “thuộc tính của những kẻ mang danh tính là con người,” (trích truyện ngắn “Bãi vàng”).
-
Truyện Linda Lê phản ánh thời biến động khó quên của một xứ sở, song hành hồi ức của một người đàn bà tâm thần, sống cô độc ở Paris.
-
Sáng nay (27/2), chuỗi sự kiện Ngày Thơ Việt Nam lần thứ XVI chính thức khởi động với hội thảo về thơ với chủ đề “Những vấn đề của thơ Việt Nam hiện nay” tại Hà Nội.
-
Ba cuốn sách của cố nhà văn Tô Hoài (“Giữ gìn 36 phố phường,” “Những ký ức không chịu ngủ yên” và “Người con gái xóm Cung”) chính thức ra mắt độc giả vào trong dịp đầu năm 2018.
-
“Giải thưởng sự nghiệp văn học” - một giải thưởng mới của Hội Nhà văn Việt Nam đã được trao cho nhà văn Vũ Hùng – cây viết đã bền bỉ dành cả cuộc đời mình để viết về trẻ em, muông thú, thiên nhiên.
-
Liên tiếp hai năm qua, Ma Văn Kháng trình làng 2 cuốn tiểu thuyết mới và mới đây một NXB cùng lúc phát hành 8 cuốn cả tiểu thuyết và truyện ngắn của cây bút có sức viết bền bỉ hàng hiếm ở Việt Nam. Nhưng Ma Văn Kháng liệu có còn phù hợp với đọc giả trẻ hôm nay, theo nhà phê bình Phạm Xuân Nguyên vẫn là “câu hỏi khó”. Còn nhà văn Nguyễn Khánh Tình nói “đọc Ma Văn Kháng, tâm hồn tôi dịu đi”.
-
Đầu năm 2018, nhiều tựa sách văn học nước ngoài thú vị được các nhà xuất bản trong nước giới thiệu tới độc giả Việt Nam.
-
Sáng 25/1, Hội Nhà văn Việt Nam đã chính thức công bố danh sách Giải thưởng Văn học Hội Nhà văn Việt Nam năm 2017.
-
Với 66 bài viết được chia làm 3 phần, cuốn sách “Như mây thong dong” của tác giả Lưu Đình Long do NXB Văn hóa - Văn nghệ và công ty Saigonbooks ấn hành là một trong những thông điệp đẹp và tình yêu và người trẻ hiện nay.
-
Tối 5/1, tọa đàm “Văn chương nói với ta điều gì về kẻ khác” được Bảo tàng thấu cảm và Khóa học mùa thu và phát triển (ASOD) đồng tổ chức nhằm hướng tới cái nhìn đa chiều và khoa học xung quanh vấn đề thấu cảm nói chung và vấn đề thấu cảm trong văn chương nói riêng.
-
Không hẹn mà gặp, gần như cùng một lúc NXB Kim Đồng cho ra mắt hai tập chân dung văn học “Đi tìm giấc mơ” của tác giả Trần Hoàng Thiên Kim và “Như cánh chim trong mắt của chân trời” của Văn Thành Lê.
-
Được viết từ trước năm 1975, bộ 3 tác phẩm truyện dài gồm “Áo tím qua đường”, “Mối tình như sương khói” và “Còn những bóng mưa tan” của nhà văn Từ Kế Tường về tình yêu tuổi mới lớn từng được đông đảo các thế hệ độc giả đón nhận.
-
Cảm nhận đầu tiên khi đọc “Văn nghệ Hà Nội những năm 1947 – 1954”, hồi ức - biên khảo của Lê Văn Ba (NXB Hội Nhà văn, 2017) là cuốn sách ngồn ngộn tư liệu và hấp dẫn. Lê Văn Ba có đủ điều kiện, hoàn cảnh và tư cách để làm việc này. Ông sống, sáng tác và hoạt động bí mật trong Hà Nội tạm chiếm, từng bị địch bắt và giam ở Nhà tù Hỏa Lò (hòa bình lập lại năm 1954 ông tròn 20 tuổi).
.png)
.png)
