Nguyễn Đình Thi với Huế

16:02 12/05/2009
... Với giới văn nghệ sĩ thừa Thiên Huế, nhà văn Nguyễn Đình Thi là người anh lớn, rất thân thiết và gần gũi qua nhiều năm tháng. Anh là tấm gương sáng trên nhiều lĩnh vực sáng tác, quản lý, hoạt động phong trào... Đã có nhiều tác động tích cực, ảnh hưởng tốt đẹp cho một số cây bút ở Thừa Thiên Huế; đồng thời đã để lại nhiều kỷ niệm đẹp trong đời sống văn học Thừa Thiên Huế.Sự ra đi của nhà văn Nguyễn Đình Thi là một tổn thất lớn đối với nền văn học nghệ thuật nước nhà, để lại cho chúng ta niềm tiếc thương vô hạn.... Sự nghiệp sáng tạo văn học nghệ thuật của nhà văn Nguyễn Đình Thi vẫn sống mãi với chúng ta!                                 (Trích điếu văn của nhà thơ Võ Quê)


DUY TỪ

Thế là thêm một gương mặt lớn của nền văn nghệ cách mạng đã ra đi. Mới đây không lâu, chúng ta đã ngậm ngùi đưa tiễn nhà thơ Tố Hữu, nhạc sĩ Nguyễn Văn Thương... Còn giờ đây là Nguyễn Đình Thi. Vẫn biết rằng so với nhiều nghệ sĩ ưu tú khác, ông đã được sống một cách bền bỉ, trẻ trung, khóang đạt và dồi dào sáng tạo trong 80 năm trời (nếu tính theo tuổi “mụ”), song vẫn cứ thấy thật tiếc.

Những ngày đầu đến với văn học của tôi có âm vang của những dòng chữ chứa chan nhiệt huyết với dân tộc của ông trong bài viết “Sức sống của dân Việt Nam trong ca dao và cổ tích”. Dù vốn hiểu biết văn chương của tôi là rất hạn chế, nhưng tôi đã nghe thấy ở đấy một phong cách tài hoa, một tâm hồn biết yêu thương con người, nhân dân. Bấy giờ, Nguyễn Đình Thi vừa độ 18 tuổi. Rồi những chuyến thi cử huyện, tỉnh, toàn quốc, không ít lần người ta lấy thơ ông làm đề thi cho học trò cảm thụ, phân tích. Những vần thơ ấy in sâu trong tâm thức tôi cách đây gần 25 năm:
                  Trời xanh đây là của chúng ta
                  Núi rừng đây là của chúng ta
                  Những cánh đồng thơm mát
                  Những ngả đường bát ngát
                  Những dòng sông đỏ nặng phù sa
                  Nước chúng ta
                  Nước những người chưa bao giờ khuất
                  Đêm đêm rì rầm trong tiếng đất
                  Những buổi ngày xưa vọng nói về


Những câu thơ lấp lánh khát khao tự do, khát khao danh dự một thời:
                  - Ôi những cánh đồng quê chảy máu
                   Dây thép gai đâm nát trời chiều
                   Những đêm dài hành quân nung nấu
                   Bỗng bồn chồn nhớ mắt người yêu
                 - Ôm đất nước những người áo vải
                  Đã đứng lên thành những anh hùng
                 - Trán cháy rực nghĩ trời đất mới


Cảm hứng về đất nước, về dân tộc là hồn vía làm nên máu thịt trong mọi thành quả sáng tạo của ông. Diệt phát xít, rồi Người Hà Nội cao vút hồn thiêng núi sông trong từng câu, từng chữ, từng thanh âm: “Đây Hồ Gươm, Hồng Hà, Hồ Tây. Đây lắng hồn núi sông ngàn năm. Đây Thăng Long, đây Đông Đô, đây Hà Nội, Hà Nội mến yêu”. Có người nói rằng, Nguyễn Đình Thi làm nhạc bằng “tay ngang”; điều ấy không sai, vì ông chưa từng kinh qua một trường lớp âm nhạc chuyên nghiệp nào; nhưng “tay ngang” mà làm nên những Diệt phát xít, Người Hà Nội từ hồi còn tuổi đôi mươi thì thật đáng nể phục biết bao nhiêu. Đó là chưa nói, trên lĩnh vực lý luận phê bình ông còn có Công việc của người viết tiểu thuyết... trong kịch: Rừng trúc, Nguyễn Trãi ở Đông Quan...; còn ở sân chơi tiểu thuyết là những Xung kích, Mặt trận trên cao, Vỡ bờ... Và bấy nhiêu vừa kể cũng chỉ mới là một phần trong cơ ngơi văn nghệ mà ông đã để lại cho đời.

Có lần ông tâm sự: ông cũng như nhiều anh chị em văn nghệ cùng thời đã hàng chục năm “bước đi trên những con đường lửa” và đã trải qua những cơn “cát bụi sóng gió” cả ở ngoài đời và cả bên trong suy nghĩ, tình cảm của mình giữa một sự thật cuộc sống mà “ánh sáng và bóng tối vẫn đang không ngừng vật lộn”. Song, ông nói: “Tình yêu quê hương đã đưa dắt chúng ta suốt trên con đường dài, cách mạng đã đem đến cho chúng ta ý nghĩa lớn để sống và làm việc, góp phần nhỏ của mỗi chúng ta vào cuộc chiến đấu để giành và giữ chắc nền độc lập và thống nhất của Tổ quốc, giải phóng cho con người, xây dựng cho con người có lẽ sống và bản lĩnh làm người, xây dựng một cuộc sống có sự công bằng xã hội, cho mỗi người lao động có thể sống lương thiện bằng lao động của mình, cho có no ấm, ánh sáng hiểu biết và quyền làm chủ của nhân dân... Những lẽ phải lớn đó vẫn sáng rõ trong chúng ta, không gì che lấp hoặc xóa nhòa được”. Tôi được nghe, rồi lại được đọc những dòng ấy từ Nguyễn Đình Thi, bằng ánh mắt và giọng nói của ông, trên diễn đàn của Đại hội lần thứ 8 Hội Văn học nghệ thuật Thừa Thiên Huế, tháng 6 – 1997, và không thể nào quên được.

Trong đời văn của mình, Nguyễn Đình Thi ít có điều kiện sống và tiếp xúc với Huế so với nhiều nhà văn cùng thời, nhưng xứ Huế trong hiểu biết và tấm lòng của ông vẫn giữ một chỗ sâu nặng. Hãy nghe ông kể những lời rất súc tích về các nhà văn, nhà thơ, nhạc sĩ đã từng gắn bó với Huế: “Tôi bỗng nhiên bồi hồi nhớ anh Thanh Tịnh, nhớ anh chị Lưu Trọng Lư, bao năm sống xa sông Hương mà tấm lòng vẫn luôn ở cùng với sông Hương. Nhớ những câu chuyện anh Nguyễn Tuân kể về những ngày vừa long đong vừa phóng khoáng anh đã sống ở Huế, vào những năm 40. Nhớ giọng anh Xuân Diệu hò mái nhì những buổi tối vui bên bếp lửa ở trong rừng. Nhớ buổi anh Nguyễn Hữu Ba gặp anh Nguyễn Xuân Khoát, anh Đỗ Nhuận, anh Văn Cao ở Hà Nội trong Đại hội Văn hóa Cứu quốc năm 1946, các anh nói về nền âm nhạc dân tộc của chúng ta, say sưa không sao dứt được”.

Những lời ấy ông nói với một chất giọng đặc biệt lắng đọng như tâm tình, khiến ta quên đi rằng ông đang thay mặt Đoàn Chủ tịch Ủy ban toàn quốc Liên hiệp các Hội Văn học Nghệ thuật Việt Nam phát biểu tại Đại hội lần thứ 8 Hội Văn học nghệ thuật Thừa Thiên Huế. Rồi ông chốt lại như còn để nói với chính mình: “Vâng, thưa các bạn, Thừa Thiên Huế và sông Hương thân yêu của các bạn còn là Thừa Thiên Huế và sông Hương thân yêu của những nhà văn, nghệ sĩ lớn trong cả nước, suốt từ bao năm” (xem Sông Hương số 101 tháng 7-1997).
Xin được nhắc lại những dòng này để nhớ mãi một tấm lòng với Huế, một tài hoa đã lao động hết mình vì văn hóa dân tộc.

Huế, 21 tháng 4 năm 2003
D.T
(171/05-03)

Đánh giá của bạn về bài viết:
0 đã tặng
0
0
0
Bình luận (0)
Tin nổi bật
  • Vậy là tròn một năm kể từ sớm đông ấy Nguyễn Xuân Hoàng giã biệt cõi trần khi Huế còn chìm trong sương giá. Chỉ vỏn vẹn 99 ngày gắn bó, nhưng anh là nỗi ray rứt giữa lúc Sông Hương đang ẩn hình những ngọn sóng... Lật giở hơn ngàn trang bản thảo của anh, mấy ai không giật mình trước sự cay cực đến xót xa để có được một đời văn bình dị?Giỗ đầu, bạn bè và đồng nghiệp Xuân Hoàng đã cùng với Sông Hương thắp lên nén nhang tri ngộ...(Nguyễn Khắc Thạch - Lê Văn Chương - Hoàng Diệp Lạc - T. E - Nguyễn Trương Khánh Thi - Đinh Thu - Ngàn Thương - Trần Hạ Tháp - Nhất Lâm)

  • NGÔ MINHTrong những bài viết trước, chúng tôi đã hé lộ đôi chút về những mối tình sau này của Phùng Quán. Lần này lại một mối tình nữa, mà hình như là mối tình đầu ly kỳ hơn đã được Phùng Quán tự kể và chị Bội Trâm phát hiện ra.

  • HOÀNG VŨ THUẬT           Chưa ai để ý đến đâu           Cây đứng khép mình lặng lẽ...                                        (Cây lặng im)

  • NGUYỄN KHẮC PHÊMột chiều Xuân bên sông Hương. Mặt trời suốt ngày ẩn sau lớp mây xám nhạt nay đã khuất hẳn dưới dãy Kim Phụng xanh thẫm nhấp nhô đằng xa ở bên kia bờ. Một chiếc thuyền từ phía Ngã Ba Tuần hối hả xuôi dòng, tiếng máy nổ khuấy động giây lát mặt sông phẳng lặng trong màn sương chiều mờ ảo bắt đầu buông xuống.

  • NGÔ MINHMỗi nhà văn có một “gu” ẩm thực riêng, không lẫn. Vũ Bằng, Nguyễn Tuân sinh ra và lớn lên ở Hà Nội, nên rất sành ăn và viết rất hay về các món ăn tinh tế và đài các của Thủ Đô. Nhà văn Phùng Quán cũng có một cá tính ẩm thực rất đặc biệt.

  • TRỊNH THANH SƠN  A. Anh là hoạ sĩ, Nghệ sĩ ưu tú của ngành sân khấu, lại còn là một nhà thơ, nhà viết kịch, nhà báo xông xáo... Ngần ấy công việc anh sắp xếp bố trí theo thời gian như thế nào và anh dành quyết tâm cho việc nào hơn cả?

  • XUÂN ĐÀI(Trích ký sự)Trong gần mấy trăm vòng hoa viếng Phùng Quán, có một vòng hoa rất đặc biệt. Đó là vòng hoa của "những người câu cá trộm" cư ngụ ở những làng dọc đê Yên Phụ, chủ yếu là làng Nghi Tàm, xã Quảng An, Hà Nội. Kèm theo vòng hoa là một phong bì phúng điếu mà số tiền gấp đôi tiền phúng điếu của cơ quan Hội Nhà văn Việt .

  • NGUYỄN TRỌNG HUẤN(Mười năm Kỷ niệm... Một cuộc rong chơi)Trong quan hệ bè bạn lâu năm, có lẽ chưa lần nào chúng tôi có với nhau một cuộc rong chơi đã đời và thú vị như lần ấy. Mà hình như đấy là cuộc đi cuối cùng của Quán trong cõi đời này. Còn những cuộc du hí tiếp theo ở thế giới bên kia với những ai thì cho đến bây giờ tôi cũng không được rõ lắm.

  • NGUYỄN KHẮC PHÊTrong câu chuyện vui của giới văn nghệ sĩ trước những công việc có tính chất tổng kết, phân loại đội ngũ, một số người được anh em phong tặng danh hiệu “nhà-thơ-một-bài”, “nhạc-sĩ-một-bài”...

  • LTS: Do đặc trưng nghề nghiệp nên mỗi nhà văn đều có thiên chức một nhà giáo. Bởi vậy, những người vừa là nhà giáo vừa là nhà văn thì đều có thể gọi họ là những nhà giáo kép.Nhân ngày nhà giáo Việt Nam, Sông Hương trân trọng giới thiệu một số ý kiến của các nhà giáo "kép" ở Huế nói về cái nghiệp dĩ riêng mang tính xã hội cao của họ.

  • HỒ THẾ HÀTrại sáng tác Văn học nghệ thuật năm 2002 do Hội Liên hiệp Văn học Nghệ thuật Thừa Thiên Huế và Hội Nhà văn Thừa Thiên Huế tổ chức từ ngày 27 - 8 - 2002 đến ngày 6 - 9 - 2002 đã thành công và để lại những trang viết giàu ấn tượng về cuộc sống và con người, đặc biệt là cuộc sống và con người Phú Thuận, Phú Vang - vùng quê có nhiều truyền thống và tiềm năng văn hoá vật chất và phi vật chất vừa trải qua một nỗi đau lớn do thiên tai gây ra.

  • ĐẶNG NHẬT MINHNhững ngày đầu tiên khi bước chân vào con đường sáng tác điện ảnh tôi đã may mắn có nhà văn Hoàng phủ Ngọc Tường ở bên cạnh.

  • TRẦN HUY THANHTừ ngày 1 đến 15/7/2002, được sự giúp đỡ của Bộ Văn hoá Thông tin, Hội Liên hiệp Văn học Nghệ thuật tỉnh Thừa Thiên Huế đã cử đoàn văn nghệ sĩ đi dự trại sáng tác văn học nghệ thuật tại Nhà sáng tác Vũng Tàu.

  • NGUYỄN KHẮC PHÊBạn đọc cả nước - nhất là những ai quan tâm đến lịch sử và tiểu thuyết lịch sử - hẳn đã biết Nguyễn Mộng Giác là tác giả bộ tiểu thuyết trường thiên “Sông Côn mùa lũ” (SCML) 4 tập, 2000 trang viết về thời Tây Sơn-Nguyễn Huệ (NXB Văn học-Trung tâm Nghiên cứu Quốc học xuất bản năm 1998).

  • "Những bức tranh sơn thủy đầu tiên đã chiêu đãi chúng tôi quýt cam và bánh mỳTrưa no nê nhìn phố xá trăm màu.Tối tìm chỗ ngủ lang thang nhớ mẹ".

  • Sau ngày thất thủ Kinh đô (Huế), vua Hàm Nghi xuất bôn hạ chiếu Cần Vương kêu gọi toàn dân đứng lên chống Pháp. Sau ba năm chiến đấu ở rừng sâu, vua Hàm Nghi bị Trương Quang Ngọc làm phản bắt vua nộp cho Pháp. Để cách ly ngọn cờ yêu nước với quốc dân Việt Nam, cuối năm 1888, thực dân Pháp đã lưu đày vua Hàm Nghi qua Algérie thuộc Pháp. Không hy vọng có ngày được trở lại Việt Nam, nên vua Hàm Nghi đã lập gia đình tại Algérie rồi 40 năm sau ông mất ở đó.

  • NGUYỄN XUÂN HOÀNGPhương mất đột ngột ở Quảng Trị. Nghe tin anh ra đi, bạn bè văn nghệ Huế không bàng hoàng, cũng không cảm thấy sửng sốt. Chỉ thấy lòng bùi ngùi, như khi ta nhìn thấy một ngôi sao chưa bao giờ sáng bỗng một ngày tắt lịm trong lặng lẽ.

  • LTS: Phan Đăng Lưu là một nhà cách mạng tiền bối, tiêu biểu của Đảng từng hoạt động ở Huế và có ảnh hưởng lớn đến trí thức văn nghệ sĩ yêu nước thời bấy giờ. Chính nhà thơ Tố Hữu cũng đã thổ lộ điều đó trong bài thơ Quê me (Anh Lưu anh Diểu dạy con đi).Nhân 100 năm ngày sinh Phan Đăng Lưu (5.5.1902 – 5.5.2002), Sông Hương xin trân trọng giới thiệu một số tư liệu về đồng chí, đặc biệt là bức Thư viết từ khám tử hình – bức thư mang đặc trưng "đa nghĩa" của một tác phẩm văn học nên nó đã vượt qua được sự kiểm duyệt khắt khe của kẻ thù.

  • PHÙNG QUÁN... Vì vậy mà có sự rung động bí mật của ý nghĩ, khiến nhà bác học trở thành người thần bí, và thi sĩ thành đấng tiên tri.                                                    (Victor Hugo - Lao động biển cả).

  • NGUYỄN QUANG HÀRa Hà Nội mùa thu này tôi muốn đến thăm anh Lê Khả Phiêu. Những ngày anh đương chức, đến, người ta nghĩ mình cơ hội. Nhưng nay anh đã nghỉ, đến thăm là nghĩa tình đời. Lòng mong muốn ấy của tôi, được anh chấp nhận và hẹn giờ gặp.