Người viết trẻ thử sức với đề tài văn học thời chiến
Bên cạnh dòng văn học thị trường ăn khách, không ít tác giả trẻ thế hệ 9X đang chọn dấn thân vào mảng đề tài vừa nghe đã khiến người đọc ngần ngại: chiến tranh!
Tác phẩm viết về đề tài chiến tranh không chỉ khó cho người viết trẻ mà còn chưa thu hút độc giả cùng trang lứa. Ảnh: DŨNG PHƯƠNG
Nối tiếp
Lực lượng nhà văn, nhà thơ lấy chiến tranh làm đề tài được các nhà nghiên cứu tạm chia thành 3 lớp: Một là, những tác giả trực tiếp tham gia chiến tranh, xem việc viết như một sứ mệnh, như: Giang Nam, Nguyễn Huy Tưởng, Anh Đức, Phạm Sỹ Sáu...; hai là, các nhà văn thời hậu chiến từ năm 1975 - 2000, với những cái tên tiêu biểu như Nguyễn Minh Châu, Chu Lai, Bảo Ninh, Phong Điệp…; ba là, các nhà văn từ năm 2000 đến nay.
Lứa thứ ba này cũng được tạm tách thành 2 nhóm: Một nhóm gồm những cái tên thuộc thế hệ 7X, đã ghi dấu ấn và là lực lượng sung sức nhất của văn học đương đại như Nguyễn Bình Phương, Uông Triều, Nguyễn Đình Tú, Đỗ Tiến Thụy…; nhóm còn lại là nhóm tác giả 8X, 9X với đầy dấu ấn công nghệ và mạng xã hội như Đinh Phương, Nguyễn Thị Kim Hòa, Võ Thu Hương, Huỳnh Trọng Khang…
Nếu như thế hệ đầu xem việc viết là để “giữ lại tất cả những ký ức, những trải nghiệm trong cuộc chiến” thì các thế hệ sau, nhờ độ lùi của thời gian, họ xem chiến tranh như một cái cớ để viết, để “đào sâu”. Thế hệ sau viết với tâm thế đứng ngoài cuộc chiến, từ đó có cái nhìn bao quát, toàn diện hơn để viết, để lột tả chiến tranh. Nếu lớp nhà văn thứ hai và lứa đầu thứ ba đi vào khai thác đề tài hậu chiến, những vết thương tinh thần, di chứng do chiến tranh để lại thì lứa 8X, 9X mạnh dạn lấy chiến tranh làm tấm gương, phản chiếu hiện thực và tương lai.
“Tôi quan tâm tới đề tài chiến tranh nhưng đủ tỉnh táo để không viết trực diện như cách các nhà văn tiền bối đã làm. Điều đó là dại dột và liều lĩnh. Trong hầu hết các tác phẩm, tôi chỉ xem chiến tranh là một thành tố cấu thành tác phẩm, là mảnh ghép của bức tranh toàn cảnh, phản ánh nó dưới dạng tác động của quá khứ đối với hiện tại và tương lai. Tôi luôn nhắc mình phải viết khác đi. Khác ngay với chính tôi ở những tác phẩm trước đó”, nhà văn Đỗ Tiến Thụy, tác giả của Con chim Joong bay từ A đến Z, bày tỏ.
Có thể thấy, nổi bật lên trong sáng tác của các nhà văn trẻ là cảm thức hoài nghi, thậm chí phê phán chiến tranh. Đó là tâm trạng của những người chứng kiến bi kịch dai dẳng thời hậu chiến. Họ tự do hơn trong cách biểu đạt suy nghĩ, cảm nhận, góc nhìn của họ về cuộc chiến.
“Chiến tranh chỉ là nguyên cớ cho những câu chuyện khác. Ngày cả khi thể hiện chiến tranh, lớp men sử thi cũng đã được gột đi, trả hiện tượng về đời sống thế tục. Rất hiếm hoi có những khẩu hiệu, những lời tuyên thệ, ý chí sắt máu trong: Đợi đến lượt (Đinh Phương), Mộ phần tuổi trẻ (Huỳnh Trọng Khang), hay trong hy vọng mong manh, diệu kỳ gợi lên từ một bông súng đỏ: Ngụ ngôn tháng tư, Trần Thị Tú Ngọc”, nhà nghiên cứu Nguyễn Thanh Tâm nhận định.
Mạch ngầm không dứt
Cũng theo nhà nghiên cứu Nguyễn Thanh Tâm, 2 thách thức mà nhà văn trẻ phải đối mặt khi chọn đề tài chiến tranh là: thoát khỏi ám ảnh của những tác phẩm đã đóng đinh vào lịch sử văn học thời chiến, kiến tạo bản sắc của thế hệ. Và rõ ràng, xét trên phương diện này, vẫn chưa có bứt phá nào ngoạn mục. Các tác phẩm vừa liệt kê của những tác giả trẻ chỉ tạo thành dòng chảy âm thầm, chưa đủ mạnh mẽ lôi cuốn sự chú ý của đông đảo người đọc. Sự rầm rộ của Mộ phần tuổi trẻ của cây bút sinh năm 1994, đáng tiếc thay lại tập trung vào những chi tiết chưa khớp với lịch sử.
Lý do chọn đề tài vừa khó vừa thách thức, nói như Huỳnh Trọng Khang, đơn giản là “không chạy theo số đông”. Nhưng sâu xa hơn, là tâm thức của những người ở thế hệ hiện đại, muốn giải đáp những thắc mắc về lịch sử, về gia đình, về thân phận con người bằng góc nhìn của riêng mình. “Chiến tranh vẫn là vùng hiện thực hấp dẫn các cây bút”, nhà văn Sương Nguyệt Minh khẳng định.
“Đề tài chiến tranh trong văn học không bao giờ là cổ hủ khi con người hàng ngày vẫn phải đương đầu với thật giả lẫn lộn, khi hành tinh này vẫn đầy bất trắc…”, nhà văn Chu Lai chia sẻ. Viết về chiến tranh cần sự chiêm nghiệm, độ lắng cần thiết. Đó là lý do hầu hết các cây bút được đánh giá là trẻ đều đã bước qua tuổi 30.
Ở góc độ của người tiếp cận, chính tác phẩm của những cây bút trẻ xông xáo này sẽ đến gần hơn với độc giả, cũng là những người trẻ tuổi, bởi góc nhìn, suy nghĩ của họ dễ tạo được sự đồng cảm. Nhà văn Chu Lai bày tỏ niềm tin: “Độc giả sẽ không bao giờ quay lưng với mảng đề tài này, bởi nó là giọt dung dịch mạnh nhỏ xuống chiến hào. Cái tốt cái xấu, cái thiện cái ác, cao thượng - thấp hèn…, tất cả sẽ hiện lên hết màu, hết nét. Vấn đề là anh khai thác nó như thế nào để không sáo mòn, cũ kỹ”.
Theo Lê Phan - SGGP
Tải mã QRCode
.png "Địa danh học và việc nghiên cứu địa danh các tỉnh Trung Trung Bộ")
-
Khi được hỏi lý do nào thôi thúc bà hoàn thành cuốn tiểu thuyết dã sử về Hồng Hà nữ sĩ Đoàn Thị Điểm, nhà văn Lê Phương Liên tâm sự rằng: “Tôi hăng hái ngồi bên bàn phím, viết đêm viết ngày như là nhập đồng, như là có một nguồn lực siêu nhiên nào thôi thúc”.
-
HỒ ANH THÁI -
Tình yêu quê hương, tình yêu gia đình, những khám phá thú vị trong cuộc sống xa xứ là điểm chung trong hai tác phẩm “Bốn mùa hoang vu xứ kiwi” và “3,1kg hạnh phúc” của hai tác giả trẻ Trần Băng Khuê và Mai Thanh Nga cho bạn đọc thấy được phong vị của những vùng đất khác nhau cũng như cuộc sống của những người Việt trẻ xa xứ.
-
Sức viết của nhà thơ ngoài lục thập Đinh Ngọc Diệp (sinh năm 1956) có dấu hiệu mạnh lên khi trước thềm xuân mới, ông ra mắt tập “Hành trình 6” (NXB Hội Nhà văn).
-
Sau giải thưởng văn xuôi của Hội Nhà văn Việt Nam, mới đây, đạo diễn Xuân Phượng tiếp tục nhận thêm giải thưởng văn xuôi của Hội Nhà văn TPHCM cho hồi ký Gánh gánh… gồng gồng… (NXB Văn hóa - Văn nghệ). Tác phẩm đã phần nào khắc họa chân dung của tầng lớp trí thức Việt Nam trong 2 giai đoạn kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ.
-
“Duyên” - tôi biết đến tác giả Nguyên Phong từ cuốn sách Đường mây qua xứ tuyết . Tôi cũng đọc qua về tiểu sử, con đường sự nghiệp của ông. Thật đáng để ngưỡng mộ!
-
Nhà thơ, nhà báo Vương Tâm vừa ra mắt tuyển “Thơ chọn Vương Tâm” (NXB Hội Nhà văn), với 180 bài thơ và một số bức tranh minh họa của nhà thơ Nguyễn Quang Thiều.
-
Nhắc tới nhà văn Nguyễn Văn Thọ, bạn văn thường nhớ tới tiểu thuyết “Quyên”; các tập truyện ngắn: “Gió lạnh”, “Vàng xưa”, “Hương mĩ nhân”, “Vườn mộng”; các tập bút ký và tản văn: “Đào ở xứ người”, “Đầu ngọn sóng”… Ông còn sáng tác thơ, vẽ và viết kịch bản phim… Nhớ về thời hoa niên nhiều ước vọng, ánh mắt ông lấp lánh niềm vui.
-
“Sống mãi trên quê hương anh hùng” (NXB Quân đội nhân dân, 2021) là cuốn sách được viết theo thể loại truyện ký, về cuộc đời của một người anh hùng đã cống hiến tuổi thanh xuân cho sự nghiệp giải phóng dân tộc. Đó là Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân Nguyễn Kim Vang - hình ảnh đại diện cho một thế hệ thanh niên lớn lên trong hoàn cảnh đất nước có chiến tranh, sẵn sàng hy sinh không tiếc tuổi thanh xuân, xương máu của mình cho hòa bình, thống nhất của dân tộc...
-
Trong nền văn học Việt Nam hiện đại, tiểu thuyết Số đỏ của Vũ Trọng Phụng là tác phẩm quen thuộc với nhiều thế hệ bạn đọc. Đến nay, mặc dù đã được phổ biến rộng rãi, nhưng không phải mọi cắt nghĩa về nó đã thật thấu đáo, thuyết phục.
-
Nỗ lực không ngừng nghỉ của các nhà nghiên cứu lý luận văn học Việt Nam trong nhiều thập niên qua là giới thiệu, nghiên cứu, tổng thuật các hệ thống lý thuyết để vận dụng vào nghiên cứu thực tiễn văn học.
-
Với 17 truyện ngắn gọn gàng, tập truyện ngắn “Gió thổi trước hiên nhà” vừa được NXB Văn học ấn hành, mở ra một thế giới ngổn ngang, đa tạp của cuộc sống đời thường từ miền quê đến phố thị với đủ mọi cung bậc cảm xúc, những cảnh đời buồn vui, đặc biệt là những thân phận đàn bà nhọc nhằn, cay đắng.
-
Nhãn sách Văn sử tinh hoa thuộc Công ty TNHH Sách và Truyền thông Việt Nam (Tri Thức Trẻ Books) vừa phát hành cuốn "Phong vị xuân xưa - Ngày xuân xem sách biết việc cổ kim". Tác phẩm được sưu tầm, tuyển chọn từ nhiều cuốn sách, báo, tạp chí trong giai đoạn từ 1920 đến khoảng 1945.
-
Mấy năm gần đây, nhiều danh tác Việt đã được phát hành lại, mang đến cho độc giả hiện đại cơ hội tiếp cận dễ dàng hơn các ấn phẩm có tuổi đời trên dưới một thế kỷ. Không đơn thuần là “bình mới rượu cũ”, nỗ lực này còn mang tính gợi mở, góp phần định vị, thúc đẩy đa dạng chiều kích văn chương.
-
“Bốn nhà văn nhà số 4”, NXB Hội Nhà văn, của nhà phê bình Ngô Thảo dày dặn, chia làm bốn phần, tập hợp 35 bài viết của tác giả về bốn nhân vật văn chương nổi tiếng mà sự nghiệp gắn liền với ngôi nhà số 4 phố Lý Nam Đế - tạp chí Văn nghệ quân đội. Đó là Nguyễn Thi, Nguyễn Khải, Nguyễn Minh Châu và Thu Bồn.
-
Truyện ngắn đối với những tác giả trẻ, mới viết văn, nhiều người tự khám phá mình, bao giờ cũng qua một thử thách. Dương Hương - một tác giả trẻ vừa cho ra mắt tập truyện ngắn “Giá của đàn bà” với nhiều cảm xúc mới mẻ. Chúng tôi xin giới thiệu bài viết của nhà văn Trung Trung Đỉnh về tập truyện ngắn , của tác giả Dương Hương, do Liên Việt ấn hành.
-
Cầm trên tay cuốn “Thời xuân sắc” của nhà văn Huệ Ninh (NXB Thế giới, 2020) - hồi ký của một người phụ nữ bình thường, tôi thật sự xúc động và còn thấy tiếc, tự hỏi sao sách không dày hơn nữa.
-
“Nấp” trong nhà báo Trần Nhật Minh với vẻ ngoài “đồ sộ, quánh màu nước thời gian”, là trái tim thi sĩ nhiều rung động. Cho nên, có lẽ đã lần lữa mãi, thì cũng phải đến ngày tâm hồn chật căng, buộc phải tỏa lan hương chất mà tháng năm cuộc đời mình đã trầm tích.
-
“Hừng Đông” viết về “đêm trước” của cách mạng Việt Nam, giai đoạn trước khi thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam (1930) đến cuộc khởi nghĩa Nam Kỳ. Trong bối cảnh ấy, nhà văn không chạy theo sự kiện, biến cố, mà hướng tới con người cụ thể với tư cách một nhân vật văn học - chiến sĩ Cộng sản Phan Đăng Lưu.
-
“Lắng đọng và suy nghĩ” (NXB KH&KT, 2020) cái tên sách khiêm tốn của Tạ Quang Ngọc trở nên cuốn hút tôi. Và sự chắt lọc trí tuệ, cũng như chân thành cảm xúc, chân thành tự bạch trong cuốn sách này đã không chỉ khiến tôi cảm phục tác giả, mở mang tri thức, mà còn nâng thêm cho mình bản lĩnh, bồi đắp tình yêu con người, tình yêu đối với quê hương đất nước và sự nghiệp cách mạng.
.png)
.png)
