Người viết trẻ thử sức với đề tài văn học thời chiến
Bên cạnh dòng văn học thị trường ăn khách, không ít tác giả trẻ thế hệ 9X đang chọn dấn thân vào mảng đề tài vừa nghe đã khiến người đọc ngần ngại: chiến tranh!
Tác phẩm viết về đề tài chiến tranh không chỉ khó cho người viết trẻ mà còn chưa thu hút độc giả cùng trang lứa. Ảnh: DŨNG PHƯƠNG
Nối tiếp
Lực lượng nhà văn, nhà thơ lấy chiến tranh làm đề tài được các nhà nghiên cứu tạm chia thành 3 lớp: Một là, những tác giả trực tiếp tham gia chiến tranh, xem việc viết như một sứ mệnh, như: Giang Nam, Nguyễn Huy Tưởng, Anh Đức, Phạm Sỹ Sáu...; hai là, các nhà văn thời hậu chiến từ năm 1975 - 2000, với những cái tên tiêu biểu như Nguyễn Minh Châu, Chu Lai, Bảo Ninh, Phong Điệp…; ba là, các nhà văn từ năm 2000 đến nay.
Lứa thứ ba này cũng được tạm tách thành 2 nhóm: Một nhóm gồm những cái tên thuộc thế hệ 7X, đã ghi dấu ấn và là lực lượng sung sức nhất của văn học đương đại như Nguyễn Bình Phương, Uông Triều, Nguyễn Đình Tú, Đỗ Tiến Thụy…; nhóm còn lại là nhóm tác giả 8X, 9X với đầy dấu ấn công nghệ và mạng xã hội như Đinh Phương, Nguyễn Thị Kim Hòa, Võ Thu Hương, Huỳnh Trọng Khang…
Nếu như thế hệ đầu xem việc viết là để “giữ lại tất cả những ký ức, những trải nghiệm trong cuộc chiến” thì các thế hệ sau, nhờ độ lùi của thời gian, họ xem chiến tranh như một cái cớ để viết, để “đào sâu”. Thế hệ sau viết với tâm thế đứng ngoài cuộc chiến, từ đó có cái nhìn bao quát, toàn diện hơn để viết, để lột tả chiến tranh. Nếu lớp nhà văn thứ hai và lứa đầu thứ ba đi vào khai thác đề tài hậu chiến, những vết thương tinh thần, di chứng do chiến tranh để lại thì lứa 8X, 9X mạnh dạn lấy chiến tranh làm tấm gương, phản chiếu hiện thực và tương lai.
“Tôi quan tâm tới đề tài chiến tranh nhưng đủ tỉnh táo để không viết trực diện như cách các nhà văn tiền bối đã làm. Điều đó là dại dột và liều lĩnh. Trong hầu hết các tác phẩm, tôi chỉ xem chiến tranh là một thành tố cấu thành tác phẩm, là mảnh ghép của bức tranh toàn cảnh, phản ánh nó dưới dạng tác động của quá khứ đối với hiện tại và tương lai. Tôi luôn nhắc mình phải viết khác đi. Khác ngay với chính tôi ở những tác phẩm trước đó”, nhà văn Đỗ Tiến Thụy, tác giả của Con chim Joong bay từ A đến Z, bày tỏ.
Có thể thấy, nổi bật lên trong sáng tác của các nhà văn trẻ là cảm thức hoài nghi, thậm chí phê phán chiến tranh. Đó là tâm trạng của những người chứng kiến bi kịch dai dẳng thời hậu chiến. Họ tự do hơn trong cách biểu đạt suy nghĩ, cảm nhận, góc nhìn của họ về cuộc chiến.
“Chiến tranh chỉ là nguyên cớ cho những câu chuyện khác. Ngày cả khi thể hiện chiến tranh, lớp men sử thi cũng đã được gột đi, trả hiện tượng về đời sống thế tục. Rất hiếm hoi có những khẩu hiệu, những lời tuyên thệ, ý chí sắt máu trong: Đợi đến lượt (Đinh Phương), Mộ phần tuổi trẻ (Huỳnh Trọng Khang), hay trong hy vọng mong manh, diệu kỳ gợi lên từ một bông súng đỏ: Ngụ ngôn tháng tư, Trần Thị Tú Ngọc”, nhà nghiên cứu Nguyễn Thanh Tâm nhận định.
Mạch ngầm không dứt
Cũng theo nhà nghiên cứu Nguyễn Thanh Tâm, 2 thách thức mà nhà văn trẻ phải đối mặt khi chọn đề tài chiến tranh là: thoát khỏi ám ảnh của những tác phẩm đã đóng đinh vào lịch sử văn học thời chiến, kiến tạo bản sắc của thế hệ. Và rõ ràng, xét trên phương diện này, vẫn chưa có bứt phá nào ngoạn mục. Các tác phẩm vừa liệt kê của những tác giả trẻ chỉ tạo thành dòng chảy âm thầm, chưa đủ mạnh mẽ lôi cuốn sự chú ý của đông đảo người đọc. Sự rầm rộ của Mộ phần tuổi trẻ của cây bút sinh năm 1994, đáng tiếc thay lại tập trung vào những chi tiết chưa khớp với lịch sử.
Lý do chọn đề tài vừa khó vừa thách thức, nói như Huỳnh Trọng Khang, đơn giản là “không chạy theo số đông”. Nhưng sâu xa hơn, là tâm thức của những người ở thế hệ hiện đại, muốn giải đáp những thắc mắc về lịch sử, về gia đình, về thân phận con người bằng góc nhìn của riêng mình. “Chiến tranh vẫn là vùng hiện thực hấp dẫn các cây bút”, nhà văn Sương Nguyệt Minh khẳng định.
“Đề tài chiến tranh trong văn học không bao giờ là cổ hủ khi con người hàng ngày vẫn phải đương đầu với thật giả lẫn lộn, khi hành tinh này vẫn đầy bất trắc…”, nhà văn Chu Lai chia sẻ. Viết về chiến tranh cần sự chiêm nghiệm, độ lắng cần thiết. Đó là lý do hầu hết các cây bút được đánh giá là trẻ đều đã bước qua tuổi 30.
Ở góc độ của người tiếp cận, chính tác phẩm của những cây bút trẻ xông xáo này sẽ đến gần hơn với độc giả, cũng là những người trẻ tuổi, bởi góc nhìn, suy nghĩ của họ dễ tạo được sự đồng cảm. Nhà văn Chu Lai bày tỏ niềm tin: “Độc giả sẽ không bao giờ quay lưng với mảng đề tài này, bởi nó là giọt dung dịch mạnh nhỏ xuống chiến hào. Cái tốt cái xấu, cái thiện cái ác, cao thượng - thấp hèn…, tất cả sẽ hiện lên hết màu, hết nét. Vấn đề là anh khai thác nó như thế nào để không sáo mòn, cũ kỹ”.
Theo Lê Phan - SGGP
Tải mã QRCode
.png "Địa danh học và việc nghiên cứu địa danh các tỉnh Trung Trung Bộ")
-
Ở sách mới, Phan Triều Hải nhớ về thành phố gắn chặt với ký ức tuổi thơ, còn Du Tử Lê hoài niệm những thanh âm của phòng trà xưa.
-
Những quê hương trên trái đất này đều là nhỏ bé như những dấu chấm trên bản đồ, nhưng trong tim mỗi người, chúng mãi thôi thúc họ tìm về những kỷ niệm ấu thơ, về gia đình, về tình yêu đầu đời. Đó là những câu chuyện được chia sẻ tại buổi giao lưu giới thiệu sách “Những quê hương bé nhỏ: Congo, Burundi, Thuỵ Sĩ và Việt Nam” tối ngày 18/7, tại Hà Nội.
-
Từng bùng phát mạnh mẽ vào khoảng cuối năm 2015 đến 2016, năm 2017 bắt đầu suy thoái, nhưng bất ngờ, vào những ngày giữa năm 2018, hai đề tài du ký và lịch sử bất chợt trở lại thị trường sách trong nước.
-
Chưa bao giờ văn học trẻ lại vươn mình mạnh mẽ, trong đó phần nhiều là những cây bút trẻ với những cuốn sách tản mạn, tùy bút, tản văn, truyện ngắn. Nhiều tác giả trẻ rất có ý thức xây dựng hình ảnh cá nhân, duy trì sức nóng tên tuổi của mình và những cuốn sách.
-
Năm nay, thi sĩ Phan Vũ đã bước qua tuổi 92, và là nhân vật cao niên nhất trong làng thơ còn tại thế. Thi sĩ Phan Vũ tài hoa và đào hoa, nên sự thăng trầm của cuộc đời ông gần như không tránh khỏi.
-
Đọc sách của Bùi Nguyễn Trường Kiên, bạn đọc thấy rất nhiều bi kịch cuộc đời, các nhân vật chính hoặc là trẻ mồ côi, hoặc là những đứa bé bị bỏ rơi, thậm chí ngay cả các nhân vật phụ hoàn cảnh cũng không khá hơn.
-
Nhân dịp ngày Gia đình Việt Nam 28/6, cuốn sách Cùng con đi qua tuổi teen của hai tác giả Chu Hồng Vân và Vũ Thu Hà được ra mắt. Cuốn sách Cùng con đi qua tuổi teen tập hợp những câu chuyện chân thực, những tình huống sinh động mà cha mẹ nào hẳn cũng từng thấy mình phải đối mặt.
-
"Trở về từ cõi sáng", "Mật mã sự sống", "Trải nghiệm cận tử" góp phần để độc giả khám phá ý nghĩa cuộc sống.
-
Trong những năm trở lại đây, tự truyện – một trào lưu không mới nhưng vẫn bùng lên như một “cơn lốc” và được nhiều văn nghệ sĩ nổi tiếng ưa chuộng. Cùng với những thông điệp khác nhau mà mỗi cuốn tự truyện đem lại cho bản thân người viết và các độc giả, không ít cuốn lại như “con dao hai lưỡi” kéo theo những scandal ồn ào to nhỏ, khiến những người được nhắc tên trong sách tổn thương, khiến độc giả thất vọng, bị “sốc”...
-
Lễ trao Giải thưởng Văn học sông Mekong lần thứ 9 được Hội Nhà văn Việt Nam tổ chức trang trọng ngày 15/6, tại Hà Nội.
-
Tác giả Lê Bá Thự tái hiện cuộc sống quê ông ở thế kỷ trước với cảnh bắt tôm, bắt cá, làm ruộng, chăn trâu...
-
Trong lịch sử dân tộc Việt, bên cạnh các bậc anh hùng, tráng sĩ, không thể không nhớ đến Nữ đô đốc Bùi Thị Xuân, Học sĩ Nguyễn Thị Lộ...
-
Tiểu thuyết tâm lý xã hội đầu tiên của văn đàn Việt Nam thế kỷ 20 từng một thời gây tranh cãi về giá trị thuần phong mỹ tục.
-
"Thần thoại Hy Lạp", "Một nhận thức về văn hóa Việt Nam" là hai trong ba tác phẩm sẽ ra mắt độc giả vào cuối tháng 5.
-
Người xưa có câu rất thấu lý: “Khôn văn điếu, dại văn bia”, tôi nhớ đại khái, không hiểu có sai chữ nào không.
-
12 truyện ngắn được viết từ Torino (Italy), trong niềm hoài cảm về Sài Gòn - nơi tác giả sinh ra và lớn lên.
-
Vào mùa hè năm nay, Nhà xuất bản Phụ nữ xin trân trọng giới thiệu đến quý độc giả bộ tiểu thuyết “Thiên nhạc” của nữ tác giả Trường An - một áng văn độc đáo thấm đẫm tinh thần Phật giáo của nước nhà.
-
Thời gian qua, nhiều nhà văn đã mạnh dạn “hoài cổ” với những truyện, tiểu thuyết lịch sử - đề tài thường không dễ, bởi nhìn người xưa, việc xưa qua lăng kính ngày nay, nếu không khéo sẽ có những ý kiến trái chiều.
-
Ngày 24/4, tại Hà Nội, Hội Nhà văn Việt Nam phối hợp với Tỉnh ủy, Ủy ban Nhân dân, Hội Văn học nghệ thuật tỉnh Nam Định tổ chức lễ kỷ niệm 100 năm ngày sinh nhà thơ Nguyễn Bính (1918-2018).
-
Xưa nay hiếm có những người trong làng văn mà giỏi võ, trong làng võ lại viết văn hay. Chính vì thế, khi nhà văn múa võ và võ sư viết sách thường gây nên những “cơn sốt” thu hút sự chú ý của nhiều người.
.png)
.png)
