Thời 13 vua Nguyễn (1802-1845) trị vì triều đại phong kiến cuối cùng Việt Nam đóng kinh đô tại Huế đã ghi nhận một số hoạt động khá phong phú của ngựa, dù thời này ngựa ít được dùng vào hoạt động quân sự.
Nghi mã trong chốn trường thi thời Nguyễn.
Theo TS. Phan Thanh Hải, Giám đốc Trung tâm Bảo tồn Di tích cố đô Huế, năm 1826 triều Nguyễn đã đặt ra Viện Thượng Tứ ở trong Kinh thành để làm nơi nuôi dưỡng và huấn luyện ngựa. Triều đình đã quy định rất cụ thể về các hạng ngựa, chăn nuôi ngựa, mua ngựa, diễn tập ngựa, thậm chí cả những thứ lặt vặt nhưng không kém phần quan trọng trong nghi thức đó là trang sức cho ngựa.
Tuy nhiên, trong hoạt động quân sự, ngựa thời Nguyễn không để lại dấu ấn gì đậm nét. Phần lớn việc sử dụng ngựa và mã binh chỉ tập trung vào công việc vận tải, phát chuyển thư tín, công văn, giấy tờ; dùng vào các dịp tế lễ như lễ tế Xã tắc, tế Giao… và trở thành đội nghi thức của triều đình cùng một số hoạt động khác.
Vào thời Nguyễn, ngựa là một biên chế quan trọng đối với nhiều hoạt động, nhất là phục vụ trực tiếp cho đội nghi thức của triều đình. Do vậy, năm dưới triều vua Minh Mạng, hình ảnh con ngựa đã được chọn đúc trên Huyền Đỉnh và Anh Đỉnh của bộ Cửu Đỉnh (9 Đỉnh đồng trong Đại Nội, ở khu vực Thế Miếu hiện nay) - nay là Bảo vật quốc gia Việt Nam.
Dưới đây là một số ảnh tư liệu Trung tâm Bảo tồn di tích cố đô Huế lần đầu tiên giới thiệu đến công chúng về ngựa dưới thời vua Nguyễn. Đa số ảnh được chụp bởi người Pháp sau khi đặt chế độ đô hộ lên đất nước ta dưới thời vua Tự Đức.
Xe ngựa trong lễ tế đàn Nam Giao.
Đội ngựa nghi lễ đứng ở cửa Điện Thái Hòa.
Mã binh thời Nguyễn.
Con ngựa đã được khắc lên Cửu Đỉnh Huế từ thời vua Nguyễn thứ 2 - vua Minh Mạng (trị vì 1820-1840).
Cỗ xe ngựa hoàng gia thời vua Nguyễn trên Cửu Đỉnh.
Đoàn xe ngựa hoàng gia đi qua cầu Trung đạo ra cửa Ngọ Môn.
Tại Đại Nội bây giờ, ngựa đã xuất hiện trở lại vài năm nay với 2 loại là: xe ngựa hoặc ngựa riêng lẻ, có nhiệm vụ cho du khách cưỡi du lịch và chụp ảnh lưu niệm.
Theo Đại Dương (Dân trí)
SHO - Chào mừng Xuân mới 2012 và Tết Nhâm Thìn, chiều ngày 16/1 (23 tháng Chạp), Liên hiệp các Hội Văn học Nghệ thuật Thừa Thiên Huế, Tạp chí Sông Hương, Hội Mỹ thuật Thừa Thiên Huế phối hợp tổ chức phòng Triển lãm tranh Xuân về trên Phá Tam Giang của họa sĩ Đặng Mậu Triết.
Chào mừng năm mới 2012, chiều ngày 16/1, Liên hiệp Các hội VHNT, Hội Mỹ thuật Thừa Thiên Huế phối hợp tổ chức triển lãm mỹ thuật Xuân Nhâm Thìn 2012 tại 26 Lê Lợi, Huế.
SHO - Sáng ngày 16/1, Hội Nhà báo, Sở Thông tin Truyền thông, Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch tỉnh Thừa Thiên Huế phối hợp tổ chức khai mạc Hội báo xuân Nhâm Thìn 2012 tại Bảo tàng Hồ Chí Minh, số 7 Lê Lợi, Huế.
SHO - Sáng ngày 11/01, Tạp chí Sông Hương và Tạp chí Văn nghệ Quân đội đã trao giải Cuộc thi Thơ Lục bát 2010 - 2011, buổi trao giải diễn ra trong dịp Tạp chí Văn nghệ Quân đội tổ chức lễ kỷ niệm 55 năm ngày ra số tạp chí đầu tiên, tại hội trường Bảo tàng Hồ Chí Minh, Hà Nội.
Sáng ngày 5/1, Liên đoàn Lao động tỉnh và Hội Nhà vănThừa Thiên Huế tổ chức buổi gặp mặt và phát động cuộc vận động sáng tác về đề tài “Công nhân và Công đoàn” giai đoạn 2010 - 2014.
SHO - Chào mừng năm mới 2012, tối ngày 01/01, Liên hiệp các Hội Văn học Nghệ thuật tỉnh đã tổ chức chương trình “Văn học nghệ thuật Thừa Thiên Huế đồng hành cùng di sản” nhằm tôn vinh văn học nghệ thuật của vùng đất Cố đô, diễn ra tại tại Nhà Văn hóa thành phố Huế.
Sáng ngày 30/12, Tạp chí Sông Hương đã tổ chức gặp mặt cộng tác viên và trao tặng thưởng Sông Hương năm 2011, diễn ra tại tòa soạn Tạp chí, số 9 Phạm Hồng Thái, Huế.
Chiều 21/12, Liên hiệp các Hội VHNT, Hội Mỹ thuật Thừa Thiên Huế và trường Đại học Nghệ thuật Huế phối hợp tổ chức khai mạc triển lãm ảnh “Câu chuyện của dòng sông”.
Chiều ngày 17/12, Hội nhà văn Thừa Thiên Huế phối hợp với New Space Arts Foundation tổ chức buổi ra mắt tập sách“Cổ tích tàu không số” của nhà thơ Ngô Minh tại Trung tâm Văn hóa Phương Nam – Làng nghề Huế (15 Lê Lợi, Tp. Huế).
“Đào tạo chuyên ngành âm nhạc dân tộc học tại Học viện âm nhạc Huế” là chủ đề Hội thảo do Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch - Học viện Âm nhạc Huế tổ chức, diễn ra trong hai ngày 15 và 16/12, tại số 1, Lê Lợi, Huế.
Nằm trong chuỗi hoạt động kỷ niệm 60 năm ngày truyền thống Mỹ thuật Việt Nam (10/12/1951 - 10/12/2011), chiều 11/12, Liên hiệp các Hội Văn học Nghệ thuật phối hợp với Hội Mỹ thuật Thừa Thiên Huế tổ chức khai mạc phòng triển lãm tranh “Mười Mười Hai” diễn ra tại 26, Lê Lợi, Huế.
Nhân kỷ niệm 60 năm ngày truyền thống Mỹ thuật Việt Nam (10/12/1951 - 10/12/2011), chiều ngày 10/12, tại Trung tâm Văn hóa Phật giáo Liễu Quán - Huế, Liên hiệp các Hội Văn học Nghệ thuật tỉnh, Chi hội Mỹ thuật Việt Nam tại Huế, Hội Mỹ thuật Thừa Thiên Huế đã phối hợp tổ chức khai mạc triển lãm Mỹ thuật Thừa Thiên Huế năm 2011.
SHO - Nhân kỷ niệm 9 năm ngày mất của Nhà thơ Tố Hữu, tối ngày 9/12, tại hội trường trung tâm huyện Quảng Điền, Liên hiệp các Hội VHNT, Hội Nhà văn Thừa Thiên Huế phối hợp với Ủy ban Nhân dân, Phòng Văn hóa và Thông tin huyện Quảng Điền tổ chức đêm thơ “Quê mẹ của ta ơi”.
Sông Hương kỳ này dành một số lượng khá nhiều trang cho các bài viết trong chuyên đề Nhân kỷ niệm 100 năm ngày sinh nhà văn Thanh Tịnh (12/12/1911 – 12/12/2011) và 70 năm ra đời tác phẩm Tôi đi học. Bạn đọc sẽ trôi vào miền hoài tưởng về những kỷ niệm của thời thơ ấu, những cảm nhận tinh tế của những người học trò xưa về “Tôi đi học” thông qua các bài viết của Thái Kim Lan, Đông Hương, Võ Quang Yến, Nguyễn Đặng Mừng, Đặng Tiến.
Tối ngày 27/1, ba họa sĩ Cố đô Huế là Đặng Mậu Tựu, Phan Thanh Bình, Lê Văn Nhường phối hợp với Gallery Phương Mai khai mạc phòng triển lãm tranh với chủ đề "Màu mưa Huế", diễn ra tại số 129B Lê Thánh Tôn, Quận 1, thành phố Hồ Chí Minh.
SHO - Chiều ngày 26/11, Tạp chí Sông Hương và nhóm bạn bè thân hữu đã tổ chức buổi giới thiệu tuyển tập thơ văn "Người trẻ dáng nâu" của cố nhà thơ Nguyễn trung Bình nhân 2 năm ngày anh đi xa (2009-2011).
SHO - Sau cuộc hành trình thành công vang dội xuyên suốt Đông Nam Á, Liên hoan phim khoa học dành cho trẻ em và thanh thiếu niên lần này đã đến với Việt Nam.
SHO - Trong hai ngày 18 và 19/11, các hoạt động hội thảo, triển lãm và trình diễn nghệ thuật của ba nghệ sĩ đến từ châu Âu và các nghệ sĩ Việt Nam đã diễn ra sôi nổi tại Đại học Nghệ Thuật Huế (Số 10 Tô Ngọc Vân – Tp. Huế).
SHO - Sáng ngày 18/11, tại trụ sở Liên Hiệp Các Hội VHNT Thừa Thiên Huế (16 Lê Lợi) đã diễn ra lễ trao tặng thưởng văn chương của Hội Hữu nghị San Francisco – Tp. Hồ Chí Minh cho nhà văn Trần Thùy Mai.
SHO - Từ ngày 14-19/11, Ba nghệ sĩ Paul Schwer, Barney Steel và Thomas Feuerstein đến từ châu Âu sẽ có những hoạt động nghệ thuật tại Huế thông qua sự trình diễn và hội thảo về những ý tưởng mới, cũng như khuyến khích đối thoại về các lĩnh vực sắp đặt, nhiếp ảnh, thiết kế đồ họa và nghệ thuật video.