Mở thêm những cách đọc hay

14:23 29/01/2021

Nỗ lực không ngừng nghỉ của các nhà nghiên cứu lý luận văn học Việt Nam trong nhiều thập niên qua là giới thiệu, nghiên cứu, tổng thuật các hệ thống lý thuyết để vận dụng vào nghiên cứu thực tiễn văn học.

Công việc đó âm thầm, mẫn cán, trách nhiệm, đòi hỏi một sự sẻ chia và  “hy sinh” từ những nhà lý luận nghiên cứu chuyên sâu.

Kế thừa và phát triển những thành tựu nghiên cứu về tự sự học, Ma thuật của truyện kể (NXB Khoa học xã hội) của TS Cao Kim Lan là chuyên luận hấp dẫn người đọc. Cuốn sách từng nhận tặng thưởng loại A cho tác phẩm lý luận, phê bình của Hội đồng Lý luận, phê bình VHNT T.Ư.

Tác giả đã dẫn người đọc tìm hiểu chiều sâu lý thuyết tự sự học qua diễn ngôn của W. Booth. Theo đó, nói một cách hình tượng “ma thuật của truyện kể” là năng lực của người cầm bút tạo nên sức hấp dẫn của tác phẩm thông qua cách thức, thủ pháp kỹ thuật  trong truyện kể. Chuyên luận gồm hai phần. Phần 1, tác giả tập trung vào “những lát cắt của tự sự học” khái quát nội dung nghiên cứu lý thuyết về tự sự học. Tác giả tìm tòi, tiếp thu nhuần nhuyễn lý thuyết tự sự học để vận dụng và nghiên cứu, diễn giải các hiện tượng văn học một cách thuyết phục, mang đến cho công chúng một cách thức đọc, phương thức đọc, “kỹ thuật kể chuyện các thủ pháp” nhằm dẫn người đọc hướng đến nhiều cách đọc, cách khám phá khác nhau về tác giả, tác phẩm văn học. Trong phần 2, Cao Kim Lan đã thực hiện trọn vẹn và khéo léo các phương thức đọc, thủ pháp kỹ thuật khi diễn giải một số tác phẩm, tác giả văn học Việt Nam, soi chiếu trên nhiều phương diện nghệ thuật, qua phương thức đọc, cách đọc khác nhau xuất phát từ góc độ người kể chuyện.

Với Ma thuật của truyện kể của Cao Kim Lan, người đọc “tình nguyện” đọc trong một tâm thế đi giải mã, tìm kiếm những vẻ đẹp khác lạ của văn chương nghệ thuật từ những điều tưởng như bình dị, xưa cũ. Tác giả buộc người đọc phải trầm tĩnh xem xét, suy ngẫm, đưa ra lựa chọn hình thức đọc; buộc người đọc phải đối sánh, tìm hiểu ngọn nguồn của một tác phẩm văn chương. Bởi lẽ, năng lực của người cầm bút làm nên nội lực cho tác phẩm văn học. Một tác giả nổi tiếng, một tác phẩm hay được soi chiếu dưới góc độ của người kể chuyện theo lý thuyết tự sự học, tự thân nó đã sản sinh ra một thứ ma lực hấp dẫn người đọc.

Trước những vấn đề lý luận vẫn được coi là khó, là khô khan - chuyên luận này vừa đủ sự sắc bén để diễn ngôn thành công các vấn đề lý thuyết, vừa đủ độ mềm mại thuyết phục, hấp dẫn người đọc/công chúng trước vấn đề thực tiễn của đời sống văn chương. Cuốn hút và say mê, độc đáo và khác lạ chính là sự tiếp nhận của những độc giả lý tưởng (giới nghiên cứu lý luận phê bình, học sinh - sinh viên), giới sáng tác, các nhà hoạt động báo chí nghệ thuật khi tiếp nhận tác phẩm văn chương. Đó là điều mà tác giả hướng tới qua cuốn sách. Cũng là điểm độc đáo của chuyên luận, ẩn chứa trong trái tim nhiệt huyết của một nhà nghiên cứu.


Theo Song Mua - Thời Nay

 

 

 

Đánh giá của bạn về bài viết:
0 đã tặng
0
0
0
Bình luận (0)
  • Khi được hỏi lý do nào thôi thúc bà hoàn thành cuốn tiểu thuyết dã sử về Hồng Hà nữ sĩ Đoàn Thị Điểm, nhà văn Lê Phương Liên tâm sự rằng: “Tôi hăng hái ngồi bên bàn phím, viết đêm viết ngày như là nhập đồng, như là có một nguồn lực siêu nhiên nào thôi thúc”.

  • Tình yêu quê hương, tình yêu gia đình, những khám phá thú vị trong cuộc sống xa xứ là điểm chung trong hai tác phẩm “Bốn mùa hoang vu xứ kiwi” và “3,1kg hạnh phúc” của hai tác giả trẻ Trần Băng Khuê và Mai Thanh Nga cho bạn đọc thấy được phong vị của những vùng đất khác nhau cũng như cuộc sống của những người Việt trẻ xa xứ.

  • Sức viết của nhà thơ ngoài lục thập Đinh Ngọc Diệp (sinh năm 1956) có dấu hiệu mạnh lên khi trước thềm xuân mới, ông ra mắt tập “Hành trình 6” (NXB Hội Nhà văn).

  • Sau giải thưởng văn xuôi của Hội Nhà văn Việt Nam, mới đây, đạo diễn Xuân Phượng tiếp tục nhận thêm giải thưởng văn xuôi của Hội Nhà văn TPHCM cho hồi ký Gánh gánh… gồng gồng… (NXB Văn hóa - Văn nghệ). Tác phẩm đã phần nào khắc họa chân dung của tầng lớp trí thức Việt Nam trong 2 giai đoạn kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ.

  • “Duyên” - tôi biết đến tác giả Nguyên Phong từ cuốn sách Đường mây qua xứ tuyết . Tôi cũng đọc qua về tiểu sử, con đường sự nghiệp của ông. Thật đáng để ngưỡng mộ!

  • Nhà thơ, nhà báo Vương Tâm vừa ra mắt tuyển “Thơ chọn Vương Tâm” (NXB Hội Nhà văn), với 180 bài thơ và một số bức tranh minh họa của nhà thơ Nguyễn Quang Thiều.

  • Nhắc tới nhà văn Nguyễn Văn Thọ, bạn văn thường nhớ tới tiểu thuyết “Quyên”; các tập truyện ngắn: “Gió lạnh”, “Vàng xưa”, “Hương mĩ nhân”, “Vườn mộng”; các tập bút ký và tản văn: “Đào ở xứ người”, “Đầu ngọn sóng”… Ông còn sáng tác thơ, vẽ và viết kịch bản phim…  Nhớ về thời hoa niên nhiều ước vọng, ánh mắt ông lấp lánh niềm vui.

  • “Sống mãi trên quê hương anh hùng” (NXB Quân đội nhân dân, 2021) là cuốn sách được viết theo thể loại truyện ký, về cuộc đời của một người anh hùng đã cống hiến tuổi thanh xuân cho sự nghiệp giải phóng dân tộc. Đó là Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân Nguyễn Kim Vang - hình ảnh đại diện cho một thế hệ thanh niên lớn lên trong hoàn cảnh đất nước có chiến tranh, sẵn sàng hy sinh không tiếc tuổi thanh xuân, xương máu của mình cho hòa bình, thống nhất của dân tộc...

  • Trong nền văn học Việt Nam hiện đại, tiểu thuyết Số đỏ của Vũ Trọng Phụng là tác phẩm quen thuộc với nhiều thế hệ bạn đọc. Đến nay, mặc dù đã được phổ biến rộng rãi, nhưng không phải mọi cắt nghĩa về nó đã thật thấu đáo, thuyết phục.

  • Với 17 truyện ngắn gọn gàng, tập truyện ngắn “Gió thổi trước hiên nhà” vừa được NXB Văn học ấn hành, mở ra một thế giới ngổn ngang, đa tạp của cuộc sống đời thường từ miền quê đến phố thị với đủ mọi cung bậc cảm xúc, những cảnh đời buồn vui, đặc biệt là những thân phận đàn bà nhọc nhằn, cay đắng.

  • Nhãn sách Văn sử tinh hoa thuộc Công ty TNHH Sách và Truyền thông Việt Nam (Tri Thức Trẻ Books) vừa phát hành cuốn "Phong vị xuân xưa - Ngày xuân xem sách biết việc cổ kim". Tác phẩm được sưu tầm, tuyển chọn từ nhiều cuốn sách, báo, tạp chí trong giai đoạn từ 1920 đến khoảng 1945.

  • Mấy năm gần đây, nhiều danh tác Việt đã được phát hành lại, mang đến cho độc giả hiện đại cơ hội tiếp cận dễ dàng hơn các ấn phẩm có tuổi đời trên dưới một thế kỷ. Không đơn thuần là “bình mới rượu cũ”, nỗ lực này còn mang tính gợi mở, góp phần định vị, thúc đẩy đa dạng chiều kích văn chương.

  • “Bốn nhà văn nhà số 4”, NXB Hội Nhà văn, của nhà phê bình Ngô Thảo dày dặn, chia làm bốn phần, tập hợp 35 bài viết của tác giả về bốn nhân vật văn chương nổi tiếng mà sự nghiệp gắn liền với ngôi nhà số 4 phố Lý Nam Đế - tạp chí Văn nghệ quân đội. Đó là Nguyễn Thi, Nguyễn Khải, Nguyễn Minh Châu và Thu Bồn.

  • Truyện ngắn đối với những tác giả trẻ, mới viết văn, nhiều người tự khám phá mình, bao giờ cũng qua một thử thách. Dương Hương - một tác giả trẻ vừa cho ra mắt tập truyện ngắn  “Giá của đàn bà” với nhiều cảm xúc mới mẻ. Chúng tôi xin giới thiệu bài viết của nhà văn Trung Trung Đỉnh về tập truyện ngắn , của tác giả Dương Hương, do Liên Việt ấn hành.

  • Cầm trên tay cuốn “Thời xuân sắc” của nhà văn Huệ Ninh (NXB Thế giới, 2020) - hồi ký của một người phụ nữ bình thường, tôi thật sự xúc động và còn thấy tiếc, tự hỏi sao sách không dày hơn nữa.

  • “Nấp” trong nhà báo Trần Nhật Minh với vẻ ngoài “đồ sộ, quánh màu nước thời gian”, là trái tim thi sĩ nhiều rung động. Cho nên, có lẽ đã lần lữa mãi, thì cũng phải đến ngày tâm hồn chật căng, buộc phải tỏa lan hương chất mà tháng năm cuộc đời mình đã trầm tích.

  • “Hừng Đông” viết về “đêm trước” của cách mạng Việt Nam, giai đoạn trước khi thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam (1930) đến cuộc khởi nghĩa Nam Kỳ. Trong bối cảnh ấy, nhà văn không chạy theo sự kiện, biến cố, mà hướng tới con người cụ thể với tư cách một nhân vật văn học - chiến sĩ Cộng sản Phan Đăng Lưu.

  • “Lắng đọng và suy nghĩ” (NXB KH&KT, 2020) cái tên sách khiêm tốn của Tạ Quang Ngọc trở nên cuốn hút tôi. Và sự chắt lọc trí tuệ, cũng như chân thành cảm xúc, chân thành tự bạch trong cuốn sách này đã không chỉ khiến tôi cảm phục tác giả, mở mang tri thức, mà còn nâng thêm cho mình bản lĩnh, bồi đắp tình yêu con người, tình yêu đối với quê hương đất nước và sự nghiệp cách mạng.

  • Giải thưởng văn học Sông Mekong lần thứ 11 sẽ diễn ra tại thủ đô Phnompenh, Campuchia vào cuối năm 2020. Hai tác giả Việt Nam đoạt Giải thưởng năm nay là tác giả Trần Nhuận Minh với tác phẩm sách thơ Qua sóng Trường Giang và tác giả Trần Ngọc Phú với tác phẩm Từ Biên giới Tây Nam đến đất Chùa Tháp.