Góc nhìn Việt Nam đầu thế kỷ 20
Những tư liệu ảnh của Viện Viễn đông bác cổ Pháp (EFEO) lần đầu công bố tại VN cho thấy nhiều cứ liệu lịch sử theo thời gian đã bị tiêu tan.
Tượng môn thần Dvarapala khi còn ở Phật viện Đồng Dương - Ảnh: Bảo tàng Lịch sử VN cung cấp
Những hình dung cụ thể về quá khứ
Theo Bảo tàng Lịch sử quốc gia, những bức ảnh tư liệu được trưng bày tại triển lãm “Góc nhìn Việt Nam - Việt Nam đầu thế kỷ 20 qua tư liệu ảnh của Viện Viễn đông bác cổ Pháp” phần lớn lần đầu công bố tại nước ta. “Nó cho thấy một hình dung cụ thể bằng hình ảnh về VN thời đó. Nhiều bức ảnh là minh chứng cho hiện trạng các di tích kiến trúc trong quá khứ mà hiện nay - do chiến tranh, thời gian - đã bị thay đổi, hủy hoại”, ông Nguyễn Văn Cường, Giám đốc Bảo tàng Lịch sử quốc gia nói.
|
||||||||||||||||
Một trong những ví dụ về hình ảnh nay đã không còn như xưa chính là Phật viện Đồng Dương, tỉnh Quảng Nam. Trong cuộc trưng bày nói trên có 2 bức ảnh chụp Phật viện này. Một bức chụp các cụm tháp ở đây. “Phật viện Đồng Dương nay đã bị phá hủy hoàn toàn, gồm 3 cụm tháp liền nhau”, ông Cường cho biết. Bức ảnh còn lại chụp tượng môn thần Dvarapala. Bức tượng thế kỷ 9 - 10 này được nhà nghiên cứu Henri Marchal ghi lại trước năm 1935. Sau đó, năm 1935, tượng được nhập vào Bảo tàng Chăm Tourane Đà Nẵng. Trong ảnh, tượng thần được chụp tại chỗ, trong một hốc cây phủ đầy cây dại ở cửa vào của Phật viện.
Việc thực hiện ghi chép tư liệu khảo cổ học được thực hiện chính xác đến mức nó là cơ sở quan trọng để phục dựng nhóm tháp tại Mỹ Sơn sau này. Một bức ảnh cho thấy ông Mercier, người phụ trách các công trình tại thực địa, đã sắp xếp một nhóm thợ rập khuôn tại Mỹ Sơn. “Nhóm thợ này đã tận dụng giàn giáo tháp A1 để lấy nhiều họa tiết trang trí trên đỉnh mái kiến trúc vốn hầu như không thể tiếp cận được những lúc thông thường. Với sự trợ giúp của giàn giáo, nét vẽ và ký hiệu chính xác của di tích cũng đã được tô nổi và sau đó được dựng lại ở Bảo tàng Louis Finot trong khu vực dành cho điêu khắc và kiến trúc so sánh”, thông tin từ EFEO cho biết.
Hình dung quá khứ cũng thật sáng rõ khi chúng ta nhìn bức ảnh chụp kiến trúc bằng gạch lộ tại ngôi mộ cổ số 8 ở Lạch Trường, tỉnh Thanh Hóa. Tác phẩm do Olov Janse chụp. Theo EFEO, ông đã khai quật một nghĩa địa lớn gồm 30 ngôi mộ được xây bằng gạch, có một phòng lễ tang ở khu trung tâm và một dãy phòng. Một số phòng có đồ dùng cho tang lễ bằng gốm hoặc bằng đồng. “Cũng phải nói thêm, tại Lạch Trường, ông Olov Janse đã tìm thấy cây đèn hình người quỳ. Đây chính là hiện vật được phong tặng Bảo vật quốc gia ngay đợt đầu tiên”, PGS-TS Vũ Quốc Hiền cho biết.
|
|
Thu nhận những cái mà nếu không làm sẽ bị tiêu tan
|
Có được những bức ảnh hiếm hoi đó là bởi ngay từ khi ra đời, Viện Viễn đông bác cổ Pháp đã sở hữu một thư viện và một kho ảnh. Từ 1933 - 1959, EFEO bổ sung nhiếp ảnh gia chuyên nghiệp Jean Manikus cùng người phụ tá Nguyễn Hữu Thọ. Họ cùng nhau có những đóng góp lớn cho việc hình thành một phòng di sản gồm 50.000 phim âm bản. Khi EFEO rời trụ sở ở Hà Nội, một bộ sao tư liệu ảnh này đã được gửi về Paris nơi trụ sở của viện được thành lập chính thức năm 1961. Hiện kho có 180.000 phim âm bản. Nhà nghiên cứu Auguste Barth nói: “Từ khi thành lập, EFEO thực hiện nhiệm vụ thành lập các bảo tàng nhằm thu nhận những cái mà nếu không làm sẽ bị tiêu tan”.
Chính vì thế, bên cạnh ảnh khảo cổ, các bức ảnh dân tộc học cũng là thế mạnh của cuộc trưng bày này. Một trong những bức ảnh như vậy là về buổi lễ tại nhà bà Trần Thị Thành, 113 phố Trúc Bạch, Hà Nội. Chú thích cho biết, trung tâm của bức ảnh là bà đồng, đã được hồn quan lớn đệ nhị nhập vào, đang sửa soạn dâng lễ vật lấy phúc. “Khi có hồn nhập vào, bà đồng vừa trả lời các câu hỏi vừa nhảy múa. Sau đó, giống như ngài ban tài ban lộc, bà đồng ban phát các lá bùa, trầu, tiền, hoa quả cho những người ngồi hầu mang về nhà”, các ghi chú từ thời 1935 đó cho biết.
Trong một bức ảnh khác, có những cô đồng tại một trong những khóa đồng ở đền Gềnh, làng Phú Viên nay thuộc Hà Nội, thờ Thánh Mẫu Thoải (1953). Cận cảnh là một cô đồng hóa thân thành một thần nữ. Những bức ảnh tư liệu này càng có giá trị hơn khi việc thờ Mẫu giờ đã khác xưa. Tín ngưỡng này cũng từng bị gián đoạn một thời gian.
|
|
Ở nhóm ảnh khác, lễ tế Nam Giao tại Huế được chụp khá kỹ lưỡng. Nhóm ảnh về lễ hội đền Gióng cũng cho thấy hình dung cụ thể hơn về di sản văn hóa phi vật thể này. Cần nhắc lại rằng, nhiều tư liệu của EFEO đã được các nhà nghiên cứu sử dụng khi lập hồ sơ UNESCO cho hội Gióng.
Nguồn: Trinh Nguyễn - TN
Tải mã QRCode
.png "Địa danh học và việc nghiên cứu địa danh các tỉnh Trung Trung Bộ")
-
PHAN THUẬN ANMối quan hệ công tác giữa UNESCO với Việt đã bắt đầu có từ hơn nửa thế kỷ trước. Nhưng, sự hợp tác chặt chẽ để mang lại những hiệu quả thiết thực và hữu ích cụ thể thì chỉ mới diễn ra trong gần 30 năm trở lại đây.
-
NGUYỄN THẾPhước Tích là một trong những ngôi làng được hình thành từ thế kỷ XV thuộc xã Phong Hoà, huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên. Ban đầu, vào thời Lê sơ làng có tên là Dõng Quyết, sau đổi thành Phước Giang, đến thời Tây Sơn làng có tên gọi là Hoàng Giang, đến triều các vua Nguyễn, làng được đặt tên là Phước Tích cho đến nay.
-
NGUYỄN ĐẮC XUÂNHuế là một trung tâm văn hóa Việt Nam, các di tích thuộc Cố đô Huế và Nhã nhạc Cung đình Huế đã được UNESCO công nhận là hai di sản văn hóa của nhân loại. Điều đó không có gì phải bàn luận nữa. Điều mà chúng ta quan tâm, ngoài cái phần vật chất đó, ngoài Nhã nhạc cung đình Huế thì cái hồn, cái phần phi vật chất của trung tâm văn hóa Huế là cái gì, hiện ở đâu, làm thế nào để có thể tiếp cận và toàn cầu có thể sử dụng phát huy được?
-
NGUYỄN HỮU THÔNG Biểu tượng khu trung tâm trong quan niệm của nhiều tộc người, phần lớn đều liên quan đến các mối thông linh với thế lực siêu nhiên. Hệ đức tin biểu thị từ sự chọn lựa địa điểm thiết lập vùng trung tâm của người xưa, cũng mang mô hình gốc của thần thánh. Sự chọn lựa này có ý nghĩa quyết định và là công việc đầu tiên trong quá trình thiết lập một vùng cư trú.
-
NGUYỄN VĂN CAOLTS: “Thành phố và phát triển địa phương” là hai chủ đề tại Đại hội đồng lần thứ 27 của Hiệp hội Quốc tế các Thị trưởng nói tiếng Pháp (AIMF) tổ chức tại Huế từ ngày 24 đến ngày 26-10-2007, hội tụ trên 200 đại biểu là thị trưởng của các thành phố thành viên thuộc 46 nước trên thế giới. Đây là đại hội đồng lần đầu tiên tổ chức tại Việt và là lần thứ 2 diễn ra tại khu vực Đông Á (năm 2003 đã tổ chức tại Pnômpênh, Campuchia).
-
THÁI DOÃN LONGVà tôi cũng muốn mượn ý châm ngôn về Sêda để nói rằng cái gì thuộc về Quang Trung hãy trả lại cho Hoàng đế Quang Trung.
-
NGUYỄN ĐẮC XUÂN Như chúng ta đã biết: Hoàng Cung, Bảo tàng cổ vật, các lăng vua Nguyễn ở Huế là những nơi lưu giữ các cổ vật quý của triều Nguyễn và Huế xưa.
-
PHAN THUẬN THẢO1. Từ quan điểm về hệ thống “Báu vật nhân văn sống” của UNESCO...
-
Những ai đã từng đi đường bộ từ Bắc vào Nam đều phải vượt đèo Hải Vân và đã chứng kiến cái di tích Hải Vân Quan đứng sừng sững trên đỉnh đèo nhìn về phía vịnh Đà Nẵng.
-
Trên thực tế, việc bảo tồn những vốn quý của cha ông để lại quả không phải là việc đơn giản, dễ dàng. Nhưng chúng ta sẽ không thể có sự chọn lựa nào khác bởi vì sẽ không có một nền văn hóa tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc nào cả nếu từ bây giờ chúng ta không biết giữ lấy những gì mình đang có.
-
Toàn cầu hóa đang là một xu thế, một hiện tượng rộng lớn bao trùm khắp thế giới, không chỉ về kinh tế mà cả trong lĩnh vực văn hóa và đời sống. Toàn cầu hóa và chống toàn cầu hóa đã trở thành vấn đề thời sự của thế giới. Trong bối cảnh đó, yêu cầu gìn giữ và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc là một đòi hỏi cấp thiết, có tính sống còn của mỗi dân tộc khi phải đối mặt với xu thế toàn cầu hóa, đặc biệt là trên lĩnh vực tư tưởng và văn hóa.
.png)
.png)
