Đọc "Mozart" qua Bằng Việt

17:00 09/09/2008
NGUYỄN THỤY KHANói đến Bằng Việt, bạn đọc thường hình dung tới một "Bằng Việt nhà thơ", "Bằng Việt dịch thuật". Và có một thời kỳ còn thêm một" Bằng Việt phó chủ tịch Hội đồng Nhân dân thành phố Hà Nội". Nhưng để hình dung ra một "Bằng Việt văn xuôi" thì chắc ít người biết đến. Nhưng đã có một "Bằng Việt văn xuôi" với một tác phẩm viết về "Thần đồng âm nhạc thế giới" W.A. Mozart. Vậy là "Bằng Việt văn xuôi" này trước hết phải là một người nghe nhạc giao hưởng sành điệu. Đọc "Mozart" qua Bằng Việt, ta hoàn toàn thấy rõ lợi thế ấy.

Cuốn sách viết về một "Thần đồng âm nhạc thế giới" nhưng lại rất giản dị, hồn nhiên như chính cuộc đời W.A.Mozart chứ không có vẻ gì siêu hình, thần bí và cũng không căng cứng chính trị như một thời người ta khiêm cưỡng khoác lên "thần đồng thơ Trần Đăng Khoa".
Đọc "Mozart" qua Bằng Việt, ta thấy luôn nghẹn ngào về "nhân tình thế thái" thời nào cũng thế. Đó là tính đố kỵ của những người ít tài năng nhưng quá nhiều tham vọng như nhạc sĩ tầm thường Salieri. Nhưng ghê tởm hơn còn là tính háo danh tới mức có thể dùng tiền để biến tác phẩm của người khác thành của mình như Bá tước Franz Von Walsegg với bản "Requien" (Cầu hồn) của W.A. Mozart. Sự ăn cắp bản quyền đã có ngay từ thời đó. Nhưng bù lại, ta vẫn được chiêm ngưỡng tình bạn vong niên cao cả giữa nhạc sĩ bậc thầy Haydn với W.A.Mozart. Ta lại thấy vẫn tình cảm ấy từ W.A.Mozart trao cho chàng trai trẻ L.V.Betthoven. Ta thấy sự đồng điệu của những tài năng lớn qua các Opera mà W.A.Mozart viết từ kịch của Molière để khiến cho W.A.Mozart trở thành một "Shakespeare trong âm nhạc Opera". Nếu ta đau xót về thái độ khắc kỷ của Tổng giám mục Colorédo đối với W.A.Mozart thì ta lại thấy ấm áp bởi tình cảm của tuyển hầu Charles Théodor đã dành cho W.A.Mozart và âm nhạc của chàng. Cũng tình cảm như thế là của hoàng đế Josehp II, ngược lại hẳn với thói "trưởng giả học làm sang" của các quý ông, quý bà mà W.A.Mozart đã từng phải dằn lòng chơi đàn trước sự lơ đễnh của họ.
Đọc "Mozart" qua Bằng Việt, ta còn thấy sự trớ trêu trong tình cảm của chàng nhạc sĩ bất hạnh này với công chúa Tony sau trở thành Hoàng hậu Masic Antoinette thâm hiểm bị xử tử cùng chồng là Vua Louis thứ 16 năm 1793, với cô gái Aloysia sính thời thượng, vô hồn và với người vợ tốt lành nhưng vô tình Constance (em gái của Aloysia). Và vượt lên tất cả những nỗi đau cay cực mà W.A.Mozart đã trải nghiệm là một tài năng lớn của âm nhạc thế giới luôn hướng về sự thánh thiện, trong trẻo của cuộc sống.
Điều khiến ta ngạc nhiên hơn là Bằng Việt đã viết "Mozart" ngay từ năm 1976, năm anh 35 tuổi bằng tuổi thọ của W.A.Mozart (1756-1791). Bây giờ "Mozart" của Bằng Việt đã được tái bản lần thứ ba, bên cạnh những bổ sung và sửa chữa thì có thêm hẳn phần vĩ thanh "Mozart qua các thời đại".
Để có một "Bằng Việt văn xuôi" trong "Mozart" thì không thể không kể đến vai trò của "Bằng Việt nhà thơ" và "Bằng Việt dịch thuật" được. Nhờ vốn ngoại ngữ phong phú của mình, Bằng Việt đã tiếp cận với gần 10 cuốn sách viết về W.A.Mozart trong đó có cuốn "Mozart" được người chồng kế của vợ Mozart viết từ năm 1828. Nhờ chất thi sĩ mà Bằng Việt đã thực hịên được "Mozart" với một giọng văn xuôi đầy chất thơ.
Sau một thời gian tham gia công việc trong ban lãnh đạo thủ đô Hà Nội, Bằng Việt đã trở về với văn nghệ như "nghiệp đời" mà số phận đã mách bảo. Dù ở cương vị chủ tịch Hội Văn học Nghệ thuật Hà Nội, Bằng Việt rất trăn trở trong sáng tác để quyết không "lưu ban thế kỷ XX", quyết làm mới mình ở chặng đường cuối cùng. Cùng tập thơ dịch Onga Bergol, tập thơ "Ném câu thơ vào gió" với nhiều cách tân đáng được ghi nhận, tập Mozart" tái bản lần thứ ba cho ta thêm lần hy vọng ở "nhà luật gia bỏ luật đến với thơ" này.
N.T.K

(nguồn: TCSH số 166 - 12 - 2002)

 

Đánh giá của bạn về bài viết:
0 đã tặng
0
0
0
Bình luận (0)
  • Từ anh bộ đội trở thành nhạc sĩ

    Tên khai sinh của nhạc sĩ Xuân Giao (ảnh) là Trương Xuân Giao, sinh ngày 2-1-1932, tuy quê hương ở Hưng Yên, nhưng ra đời ở Tiên Lãng, TP Hải Phòng, lớn lên học Trường chuyên khoa Phan Thanh ở tỉnh Thái Bình.

  • Giáo dục âm nhạc trở nên rất quan trọng và cần thiết cho sự phát triển không chỉ mỗi cá nhân mà còn của một quốc gia

  • Đã hơn nửa thế kỷ kể từ ngày tình khúc Dư âm ra đời, ít ai biết ban đầu nó chỉ là một sáng tác “tính làm chơi bỏ túi” của anh bộ đội kháng chiến Nguyễn Văn Tý nhưng cuối cùng lọt ra ngoài rồi như gió bay đi “không còn cách nào chặn lại”.

  • Trong cuốn sách vừa phát hành mang tên Vang vọng một thời (NXB Hồng Đức và Công ty Sách Phương Nam ấn hành), cố nhạc sĩ Phạm Duy lần đầu tâm sự về hoàn cảnh ra đời những ca khúc nổi tiếng của ông như Bà mẹ Gio Linh, Đà Lạt trăng mờ, Nắng chiều rực rỡ, Ngậm ngùi, Kiếp nào có yêu nhau...

  • NGUYỄN TRỌNG TẠO

    Đã có một thời chúng ta coi "Thơ Mới" (1930 - 1945) là thơ lãng mạn tiểu tư sản bi quan tiêu cực, coi những tác phẩm văn xuôi xuất sắc của Vũ Trọng Phụng là văn tự nhiên chủ nghĩa, là văn đồi trụy, dâm ô, sa đọa, coi những tác phẩm văn học viết về bi kịch, đau thương, mất mát của con người mới là bôi đen chế độ, là không lành mạnh.

  • Giữa chợ chiều, tiếng hát ru ngọt lịm làm người ta dừng lại. Câu chuyện hát ru giữa chợ chạm đến nhiều điều về văn hóa Việt - về người Việt và nét đẹp Việt hôm nay.

  • Tháng 10 tới, ca khúc Tiến quân ca của nhạc sĩ Văn Cao sẽ tròn 70 tuổi (10/1944 -10/2014). Ca khúc đã gắn liền với sự kiện lịch sử của dân tộc: Ngày 19/8 và 2/9/1945.

  • Giữa những xu hướng cách tân của các trường phái Ấn tượng, Biểu hiện, và sự nổi loạn của âm nhạc phi điệu thức trong khoảng thời kỳ năm 1900-1950, chủ nghĩa dân tộc nảy nở từ thế kỷ 19 vẫn bám trụ và tự làm mới mình theo hơi thở hiện đại.

  • Âm nhạc phi điệu thức bắt đầu nhen nhóm từ đầu thế kỷ 20 với những cách tân táo bạo trong hòa âm của trường phái Biểu hiện. Sự rũ bỏ dần dần những quy luật về điệu thức kế thừa từ hàng thế kỷ trước của âm nhạc phi điệu thức đã gây sốc lớn cho thính giả thời bấy giờ.
    Họ coi đây là một sự nổi loạn trong lịch sử âm nhạc, nhưng không ngờ rằng nó lại dẫn đến một trật tự chưa từng có trong lịch sử sáng tác âm nhạc.

  • Cũng như trong hội họa, Ấn tượng (Impressionism) và Biểu hiện (Expressionism) là hai trường phái âm nhạc có tính lịch sử quan trọng, bởi chúng đánh dấu bước chuyển biến tâm lý của xã hội phương Tây khi giã từ thế kỷ 19 lãng mạn và kỷ luật để bước vào thế kỷ 20 đầy bạo lực và biến động.

  • BIỂN BẮC

    Dẫn nhập
    Chúng tôi nhớ trước đây - khi luận bàn về thơ, ở trên những vuông chiếu, hay bàn tròn hoặc ở sân diễn đàn thông tin giấy và điện tử - người ta thường hay đóng ấn cho những sáng tác “không ưa” rằng: đây là một bài viết có vần, là một bài vè chứ đâu phải thơ?!

  • Bạn có nhớ khi còn là một đứa trẻ, cách bạn nghe, nhận biết và cảm thụ âm nhạc khác với hiện tại như thế nào không?

  • Tháng 7 năm nay, nhạc sĩ Phó Đức Phương vừa tròn 70 tuổi. Bước vào lứa tuổi cổ lai hy, anh đang là một tay cự phách trong làng nhạc, có nhiều sáng tác mang âm hưởng dân ca rất thành công. Khá bận rộn với vai trò Giám đốc Trung tâm Bảo vệ quyền tác giả âm nhạc Việt Nam, Phó Đức Phương vẫn không quên hoạt động sáng tạo âm nhạc. Anh là một trong số các nhạc sĩ Việt Nam được giải thưởng Nhà nước.

  • Cho đến nay, một câu hỏi lớn của khoa học về âm nhạc vẫn là: liệu âm nhạc thuần túy có khả năng khơi gợi những cảm xúc trong con người như cách mà các sự vật, hiện tượng, diễn biến trong cuộc sống hằng ngày tác động lên chúng ta hay không, và nếu có thì cơ chế tác động đó như thế nào?

  • Ngày 15/5/2014, tại TP Vinh đã diễn ra hội thảo “Bảo tồn và phát huy giá trị dân ca trong xã hội đương đại (Trường hợp dân ca Ví, Giặm Nghệ Tĩnh)” do Viện VHNT Việt Nam phối hợp với hai tỉnh Nghệ An – Hà Tĩnh tổ chức.

  • DƯƠNG BÍCH HÀ

    Để chào mừng kỷ niệm 60 năm chiến thắng Điện Biên Phủ (7/5/1954 - 7/5/2014), sáng 7/5/2014, tại Học viện Âm nhạc Huế, khoa Sáng tác - Lý luận - Chỉ huy đã tổ chức vòng chung khảo, lễ tổng kết, báo cáo và trao giải thưởng cho cuộc thi sáng tác ca khúc về Điện Biên.

  • Trong thế giới âm nhạc, không ít nghệ sỹ thành công trên cả hai lĩnh vực, độc tấu và chỉ huy, nhưng ít có trường hợp nào lên tột đỉnh vinh quang như Daniel Barenboim.

  • HOÀNG DIỆP LẠC

    Mỗi con người thấy sự vật theo góc nhìn riêng của mình, như trong câu chuyện ngụ ngôn “Những người mù sờ voi”.

  • Nhân kỷ niệm 90 năm ngày sinh nhạc sĩ Văn Cao (15/11/1923-15/11/2013), đêm nhạc đặc biệt giới thiệu những tác phẩm âm nhạc tiêu biểu nhất của nhạc sĩ Văn Cao sẽ diễn ra vào tối 22/11 tới tại Cung văn hóa hữu nghị Việt Xô, Hà Nội. 


  • Nhạc và lời: NGUYỄN VIỆT