Đi trong mưa ngâu cùng nhà văn Hồng Nhu

15:03 30/10/2008
BÙI VIỆT THẮNGVịt trời lông tía bay về (*) là sự lựa chọn có thể nói rất khắt khe của chính nhà văn Hồng Nhu, rút từ cả chục tập và chưng cất ba mươi truyện ngắn tiêu biểu của gần trọn một đời văn. Con số 33 là ít những không là ít vì nhà văn ý thức được sâu sắc quy luật nghiệt ngã của nghệ thuật ngôn từ “quý hồ tinh bất quý hồ đa”. 33 truyện được chọn lọc trong tập sách này có thể gọi là “tinh tuyển truyện ngắn Hồng Nhu”.

Tôi thích Đi trong mưa ngâu, trên sông nước cùng nhà văn Hồng Nhu bởi bây giờ vì công việc giảng dạy và nghiên cứu văn chương đương đại Việt Nam buộc phải đọc để biết, quá nhiều những tình dục, bạo lực và những hang cùng ngõ hẻm đầy rác rưởi trong văn của thế hệ 7X và 8X. Đi trong mưa ngâu cùng nhà văn Hồng Nhu để cùng ông chiêm nghiệm cuộc đời và rất có thể được di dưỡng tâm hồn mình bởi cái đẹp thanh cao, trong sáng. Đi trong mưa ngâu, tên một truyện mở đầu tuyển tập thể hiện lối viết của một nhà văn trải nghiệm, lịch lãm và bặt thiệp. Tôi thấy, ánh lên trong truyện ngắn Hồng Nhu sự từng trải và sự tinh tế. Cũng phải nói thêm rằng sự trải nghiệm, lịch lãm trong cuộc đời thì rất có thể anh và tôi hoặc ai đó bước qua “ngũ tuần” là kha khá lưng vốn nhưng tinh tế trong văn chương thì không phải là sẵn, là nhiều. Nhà văn Hồng Nhu thuộc số ít nếu so sánh với thế hệ mình và đương nhiên là không cần so sánh với các thế hệ 7X, 8X. Chỉ cần cái tiếng cười cất lên trong bóng đêm của nhân vật nữ Thuỳ Dương, đã thấy Hồng Nhu biết nghe, biết nhìn và cảm đến chừng nào cuộc sống quanh mình: “Người đàn bà đến sát bên chúng tôi một cách tin cẩn, gật đầu chào tôi. Hơi thở của chị nọng hổi bên tai, cả mấy sợi tóc loà xoà cọ vào gáy bên trái tôi buồn buồn, mê mê. Chắc chắn không phải chị xức nước hoa, nhưng một làn hương khó tả phả ra từ dáng vẻ và giọng nói của chị (...). Chắc là trong đêm tối, một nụ cười tuyệt đẹp của chị đã nở. Không biết vì sao mà xưa nay tôi vẫn cho người phụ nữ đẹp nhất ở vào hai trường hợp: Lúc quài tay ra sau gáy trễ tràng búi tóc và lúc giễu cợt mỉm cười” (Thuyền đi trong mưa ngâu).

Truyện ngắn Hồng Nhu, tôi nghĩ khi đọc, cứ như làn gió mát dù thoảng qua nhưng mà mơn man, quấn quýt. Có một mạch truyện ngắn giàu chất thơ kiểu như Thuyền đi trong mưa ngâu trong tuyển tập này.
Dường như nhà văn Hồng Nhu rất thông thạo thung thổ miền sông nước cũng như thông thạo đo mưa đo gió (rất có thể đấy là vốn liếng nghề nghiệp mà ông đã sống đã làm những năm trong vai một cán bộ kĩ thuật thuỷ lợi ở Nghệ An). Một không gian- nghệ thuật đặc thù tái xuất trong nhiều truyện như :Thuyền đi trong mưa ngâu, Gió thổi chéo mặt hồ, Vịt trời lông tía bay về, Những giọt mưa, Lễ hội ăn mày, Bến Bội Đình. Chỉ cần chấm phá, phác vẽ là nhà văn đã cho ta cảm nhận được rõ ràng cái cảnh vừa có gì lãng đãng lại vừa hiện hữu: “Sợi dây trong tay cô gái rút về đến đâu, những trúm tre nho nhỏ, xinh xinh buộc vào dây, khoảng cách đều nhau lần lượt nổi lên mặt nước thu về đến đấy. Tiếng tôm búng bong bóc nghe đã rõ. Còn tiếng rì rào của gió bắt đầu loang trên mặt hồ thì nghe xa lắm, xa vời...” (Gió thổi chéo mặt hồ).

Trong một bài viết cách đây chưa lâu: Truyện ngắn hiện đại - Các khuynh hướng phong cách (in trên tạp chí Nhà văn) tôi đã mạo muội xếp Hồng Nhu vào số các Nhà văn thuộc “khuynh hướng phong cách cổ điển” (cùng ngang hàng với Anh Đức, Nguyễn Quang Sáng, Nguyễn Khải, Ma Văn Kháng, Nguyễn Bản, Nguyễn Quang Thân.... nghĩa là những nhà văn đến nay thuộc hàng “xưa nay hiếm”). Tuy nhiên tuổi tác không hề ngăn cản bầu nhiệt huyết và cái nhìn trời xanh của họ đối với đời sống, nói như Nguyễn Khải “gừng càng già càng cay”. Nói “khuynh hướng phong cách cổ điển” là bởi nhà văn quan tâm đến các yếu tố ổn định và truyền thống của thể loại truyện ngắn (cốt truyện tiêu biểu, tính cách sắc nét, chi tiết điển hình...)

Hồng Nhu là nhà văn Kì Kha khi viết truyện ngắn. Tôi có cảm giác khi đọc ông, dường như là chậm rãi và nghiền ngẫm, dường như là ấp ủ ý tứ, thai nghén dự định, rồi làm cho nó lắng đọng kĩ càng sau đó mới chưng cất như một nghệ sĩ nấu rượu ngon để dâng tặng bạn bè (mà đến lúc nên coi rượu như một văn hoá, loại trừ những ai mượn nó để giải thoát một cách tiêu cực). Trên phụ san Văn nghệ quân đội số 40 năm 1999, tôi đọc thấy những bộc bạch của nhà văn Hồng Nhu trong bài: Tôi viết “Vịt trời lông tía bay về”. Không trình bày về kĩ thuật viết truyện ngắn, nhà văn Hồng Nhu chỉ muốn chia sẻ với văn giới những suy tư về nghề văn, hẳn là thế: “Tôi viết Vịt trời lông tía bay về trong sự nuối tiếc, bâng khuâng, khắc khoải... như vậy. Sự đậm đặc chất phôncơlo của cảnh và người trong truyện (như nhiều bạn đã nhìn nhận) sở dĩ có được là nhờ nó đã từng có. Nói về bếp núc “ kĩ thuật của nghề viết truyện ngắn thì nhiều chuyện, nhưng không có vốn sống, chất sống, cùng lòng yêu da diết mà người viết từng trải qua, thì không thể nào bày ra được văn chương cựa quậy, có hồn trên trang giấy. Như vậy là ôm ấp trong gần hai mươi năm, tôi mới viết thành công cái truyện ngắn Vịt trời lông tía... Nghĩ cái nghề viết của chúng ta thật đã ghê gớm”.

Đọc tuyển tập truyện ngắn của nhà văn Hồng Nhu tôi tâm đắc cái lối hành xử trong sáng tác của ông: “Viết năm, ba nên chọn lấy một”. Nhà văn đã tự chọn 33 truyện đưa vào tuyển tập này nhưng tôi lại muốn tự mình làm một tuyển chọn khác sau khi đọc kĩ, lật đi lật lại và nhất quyết cho rằng có 7 truyện hay nhất (mong được nhà văn và bạn đọc lượng thứ): Thuyền đi trong mưa ngâu, Gió thổi chéo mặt hồ, Vịt trời lông tía bay về, Những giọt mưa, Lễ hội ăn mày, Trà thiếu phụ Bến Bội Đình.

Lối viết của nhà văn Hồng Nhu vừa là sự trầm tĩnh đến mức kiềm chế vừa là sự tung phá theo ngẫu hứng, vừa “ròng ròng sự sống” vừa như thoát tục, vừa tỉ mỉ chi tiết vừa chỉ là phác vẽ, khơi gợi. Tất cả đặc điểm trái ngược mà thống nhất này trong cách viết của nhà văn Hồng Nhu, bạn đọc dễ nhận ra, trong 7 truyện hay nhất theo cách bình chọn riêng của tôi như vừa viết ở trên.
Tôi cũng muốn đứng về phía nhà văn Hồng Nhu để “phản kích” lại cái quan niệm văn chương chỉ là “một trò chơi vô tăm tích”, viết chỉ để thoả mãn cái tôi như hũ nút của tác giả. Đọc truyện ngắn Hồng Nhu, tự nhiên tôi liên hệ tâm đắc  tới ý kiến của nhà văn Pháp J.P.Sartre: “Cho nên cần khuyên các tác giả đương đại hãy thoát ra khỏi các thông điệp đi, nghĩa là cố tình giới hạn tác phẩm của mình trong việc biểu hiện một cách không chủ ý tâm hồn mình (...). Nhưng hành động viết bao hàm hành động đọc như tương liên biện chứng của nó và hai hành vi có liên quan chặt chẽ với nhau đó cần có hai tác nhân khác nhau. Chính sự hợp lực của tác giả và độc giả sẽ làm nảy sinh ra vật cụ thể và tưởng tượng, là cái công trình trí tuệ. Chỉ có giới nghệ thuật cho người khác và bởi người khác”. (J.P. Sartre: Văn học là gì? Nxb Hội Nhà văn. H. 1999. Trang 41 và 58)
Đã từng muốn đi trong mưa ngâu cùng nhà văn Hồng Nhu, tôi và độc giả lại muốn được đi tiếp với những trang văn đẹp của ông trong tương lai.
Hà Nội, 10/2006
    B.V.T

(nguồn: TCSH số 217 - 03 - 2007)

 


---------
(*) Hồng Nhu: Tuyển tập truyện ngắn. Nxb Hội Nhà văn. H. 2006

Đánh giá của bạn về bài viết:
0 đã tặng
0
0
0
Bình luận (0)
Tin nổi bật
  • NGUYỄN KHẮC PHÊNâng hợp tuyển “Hải Bằng” (HTHB) sang trọng và trĩu nặng trên tay, thật nhiều cảm xúc tràn đến với tôi. Cuốn sách được gia đình nhà thơ Hải Bằng tặng cho tất cả những người đến dự ngày giỗ lần thứ 11 của nhà thơ được tổ chức tại một ngôi nhà mới xây ở cuối đường Thanh Hải - lại là tên nhà thơ quen thuộc của xứ Huế.

  • TÔN PHƯƠNG LANCũng như những nhà văn mặc áo lính thuộc thế hệ đầu và tờ tạp chí Văn nghệ quân đội của họ, Trần Dần là một tên tuổi quen thuộc mà gắn với tên tuổi ông là cuốn tiểu thuyết Người người lớp lớp. Là một học sinh thành phố, khi Cách mạng tháng Tám thành công, 19 tuổi, ông bắt đầu hoạt động cách mạng rồi đầu quân tham gia kháng chiến chống Pháp và hoạt động văn nghệ.

  • Hồ Thế Hà sinh năm 1955, quê ở thị trấn Ngô Mây, huyện Phù Cát, tỉnh Bình Định. Anh tham gia quân đội từ 1978 đến 1982, chiến đấu tại Campuchia. Hồ Thế Hà tốt nghiệp khoa Ngữ văn, Đại học Tổng hợp Huế năm 1985 và được giữ lại trường. Hiện anh là Phó Giáo sư, Tiến sĩ đang giảng dạy tại khoa Ngữ văn, trường Đại học Khoa học - Đại học Huế. Hội viên Hội Nhà văn Việt Nam, Hội viên Hội Nhà báo Việt Nam. Anh đồng thời là Ủy viên Ban chấp hành Hội LHVHNT Thừa Thiên Huế, Ủy viên Ban chấp hành Hội Nhà văn Huế nhiệm kì: 2000 - 2005; 2005 - 2010. Chủ tịch Hội đồng Nghệ thuật Hội LHVHNT Thừa Thiên Huế, nhiệm kì 2000 - 2005; 2005 - 2010.

  • PHẠM PHÚ PHONGĐúng vào dịp Huế chuẩn bị cho Festival lần thứ III năm 2004, Vĩnh Quyền cho tái bản tập ký và truyện Huế mình, tập sách mới in trước đó chưa tròn một năm, năm 2003. Trước khi có Huế mình, Vĩnh Quyền đã có nhiều tác phẩm được bạn đọc chú ý như các tiểu thuyết lịch sử Vầng trăng ban ngày, Mạch nước trong, Trước rạng động, các tập truyện Người tử tù không chết, Người vẽ chân dung thế gian, Màu da thượng đế, tập bút ký Ngày và đêm Panduranga và tập tạp văn Vàng mai.

  • ...Không có sự lựa chọn nào cả, tôi đến với thơ như một nghiệp dĩ. Tôi nghĩ thơ là một thứ tôn giáo không có giáo chủ. Ở đây, các tín đồ của nó đều được mặc khải về sự bi hoan trần thế và năng lực sẻ chia những nỗi niềm thân phận. Cuộc đời vốn có cái cười và cái khóc. Người ta, ai cũng có thể cười theo kiểu cười của kẻ khác, còn khóc thì phải khóc bằng nước mắt của chính mình. Với tôi, thơ là âm bản của nước mắt...

  • …Có thể thấy gần đây có những xu hướng văn học gây “hot” trong độc giả, ví như xu hướng khai thác truyện đồng tính. Truyện của tôi xin khước từ những “cơn nóng lạnh” có tính nhất thời ấy của thị trường. Tôi bắt đầu bằng chính những câu chuyện giản đơn của cuộc sống hàng ngày, những điều giản đơn mà có thể vô tình bạn bước qua…

  • NGÔ KHAKỷ niệm 40 năm ngày Bác Hồ ra đi, chúng ta đều nhớ lại di chúc thiêng liêng của Bác để lại cho nhân dân ta. Đó là tình cảm và niềm tin của Bác đối với chúng ta ngày nay và các thế hệ mai sau.

  • NGUYỄN ĐỨC TÙNG(Tiếp theo Sông Hương số 245 tháng 7-2009 và hết)

  • Nguyễn Khắc Phê quê ở Hương Sơn, Hà Tĩnh. Anh xuất thân trong một gia đình trí thức. Bố anh từng đậu Hoàng Giáp năm 19 tuổi. Các anh trai đều là bác sĩ, giáo sư, tiến sĩ nổi tiếng như Nguyễn Khắc Viện, Nguyễn Khắc Dương, Nguyễn Khắc Phi... Có người nói vui “Nguyễn Khắc Phê con nhà quan tính nhà lính”.

  • VĂN CẦM HẢI(Đọc “Ngôi nhà vắng giữa bến sông”, Tập truyện ngắn của Nguyễn Kiên - Nxb Hội Nhà văn, 2004)

  • NGUYỄN QUANG SÁNGMấy năm gần đây, dân ta đi nước ngoài càng ngày càng nhiều, đi hội nghị quốc tế, đi học, đi làm ăn, đi chơi, việc xuất ngoại đã trở nên bình thường. Đi đâu? Đi Mỹ, đi Pháp, đi Trung Quốc, Đài Loan, Singapore, Hàn Quốc... Nhà văn Văn Cầm Hải cũng đi, chuyến đi này của anh, anh không đi những nơi tôi kể trên, anh đi Tây Tạng, rất lạ đối với tôi.

  • HÀ KHÁNH LINHDân tộc ta có hơn bốn ngàn năm dựng nước và giữ nước, đã xảy ra nhiều cuộc nội loạn ngoại xâm, nhiều thế hệ người Việt Nam đã cầm vũ khí ra trận giết giặc cứu nước, nhưng mãi đến cuối thế kỷ 20 những chàng trai nước Việt mới phải đi giữ nước từ xa, mới đi giữ nước mà mang trong lòng nỗi nhớ nước như tứ thơ của Phạm Sĩ Sáu.

  • LÊ VĂN THÊSau sáu năm (kể từ 2002) nhà văn Cao Hạnh được kết nạp vào Hội Nhà văn Việt Nam, (cuối năm 2008); Hội Văn học nghệ thuật Quảng Trị mới có thêm một nhà văn được kết nạp. Đó là Văn Xương.

  • NGÔ MINHTrong đợt đi Trại viết ở Khu du lịch nước nóng Thanh Tân, anh em văn nghệ chúng tôi được huyện Phong Điền cho đi dạo phá Tam Giang một ngày. Nhà nghiên cứu văn hóa dân gian Nguyễn Thế là người dẫn đường. Anh dân sở tại, thuộc lòng từng tấc đất cổ xưa của huyện.

  • PHẠM PHÚ PHONG…Làng em đây, núi rừng Trung Việt cũng là đây/Xưa kia đã hùng dũng đánh Tây/Giờ lại hiên ngang xây thành chống Mỹ/Đường Trường Sơn là đường chân lý/Đã cùng quê em kết nghĩa hẹn hò… (Quê em, 1971)

  • HOÀNG PHỦ NGỌC TƯỜNGKể từ tập thơ đầu tay (Phía nắng lên in năm 1985), Huyền thoại Cửa Tùng (*) là tập thơ thứ mười (và là tập sách thứ 17) của Ngô Minh đã ra mắt công chúng. Dù nghề làm báo có chi phối đôi chút thì giờ của anh, có thể nói chắc rằng Ngô Minh đã đi với thơ gần chẵn hai mươi năm, và thực sự đã trở thành người bạn cố tri của thơ, giữa lúc mà những đồng nghiệp khác của anh hoặc do quá nghèo đói, hoặc do đã giàu có lên, đều đã từ giã “nghề” làm thơ.

  • Võ Quê được nhiều người biết đến khi anh 19 tuổi với phong trào xuống đường của học sinh, sinh viên các đô thị miền Nam (1966). Lúc đó, anh ở trong Ban cán sự Sinh viên, học sinh Huế. Võ Quê hoạt động hết sức nhiệt tình, năng nổ bất chấp nguy hiểm với lòng yêu nước nồng nàn và niềm tin sắt đá vào chính nghĩa.

  • PHẠM PHÚ PHONGThỉnh thoảng có thấy thơ Đinh Lăng xuất hiện trên các báo và tạp chí. Một chút Hoang tưởng mùa đông, một Chút tình với Huế, một chuyến Về lại miền quê, một lần Đối diện với nỗi buồn, hoặc cảm xúc trước một Chiếc lá rụng về đêm hay một Sớm mai thức dậy... Với một giọng điệu chân thành, giản đơn đôi khi đến mức thật thà, nhưng dễ ghi lại ấn tượng trong lòng người đọc.

  • ĐẶNG TIẾNNhà xuất bản Trẻ, phối hợp với Công ty Văn hoá Phương Nam trong 2002 đã nhẩn nha ấn hành Tuyển tập Hoàng Phủ Ngọc Tường, trọn bộ bốn cuốn. Sách in đẹp, trên giấy láng, trình bày trang nhã, bìa cứng, đựng trong hộp giấy cứng.

  • NGUYỄN ĐỨC TÙNG(Tiếp theo Sông Hương số 244 tháng 6-2009)Mến tặng các nhà văn Tô Nhuận Vỹ, Khánh Phương, Trần Thị Trường, cháuDiệu Linh, và những người bạn khác,lớn lên trong những hoàn cảnh khác.