Xây dựng nhà lưu niệm, thiết kế lăng mộ, đúc tượng đồng…, nhiều nghệ sĩ muốn lưu lại dấu tích của mình cho hậu thế
NSƯT Minh Vương giới thiệu phòng trưng bày cá nhân của ông tại nhà riêng trên đường Trần Quốc Toản, quận 3, TP HCM
Xuất phát từ mục đích để lại cho đời những gì là dấu tích của nghề diễn, một số nghệ sĩ sân khấu đã và đang chuẩn bị thực hiện cho mình khu trưng bày cá nhân tại nhà riêng.
Còn chút gì để nhớ
Trong số đó, NSƯT Minh Vương là người ra mắt sớm nhất không gian trưng bày này. Trên tầng thượng của ngôi nhà anh đang ở có khu vườn trồng toàn cây mai, NSƯT Minh Vương đã thiết kế một gian phòng cho riêng ông, trên tường treo kín những bài báo được viết từ khi ông mới vào nghề cho đến lúc thành danh. Bức ảnh ông cầm trên tay 2 chiếc tượng Mai Vàng của Giải Mai Vàng trao tặng được đặt trang trọng bên cạnh hình ảnh lúc ông đoạt giải Khôi nguyên Vọng cổ năm 1964.
“Tôi thực hiện khu trưng bày tại nhà riêng để bạn bè, khán giả đến thăm có cái xem. Tôi muốn để lại cho gia đình những lời khen tặng của báo chí, của công chúng qua từng chặng đường phấn đấu cho nghề của mình” - NSƯT Minh Vương giãi bày.
Ông cho biết ở gian giữa, sẽ là nơi ông thiết kế thêm những tủ kính có giá treo, trong đó đặt những bộ trang phục của các vai diễn mà ông từng được khán giả yêu mến, từng có trên 1.000 suất diễn như: Minh (vở Tô Ánh Nguyệt), Nguyễn Trãi (vở Rạng ngọc Côn Sơn)… Vừa qua, tại Festival Đờn ca tài tử Bạc Liêu, ông đã trao tặng bộ veston đen và chiếc nón của vai Minh trong vở Tô Ánh Nguyệt khi về già để ban tổ chức trưng bày trong Nhà Triển lãm nhạc sĩ Cao Văn Lầu. “Về tham quan ở Bạc Liêu, nhớ lại vai Minh, tôi xúc động lắm. Trên thực tế, cuộc đời nghệ sĩ có vui, có buồn, có những thăng trầm dâu bể. Với tôi, để lại cho gia đình, bạn bè, khán giả những gì đẹp nhất của cuộc đời nghệ sĩ một thời cũng là niềm vui” - NSƯT Minh Vương chia sẻ.
NSND Ngọc Giàu cũng đã chuẩn bị xây dựng một phòng trưng bày cá nhân gồm hình ảnh và trang phục đủ các loại vai từ kép đến đào của mình tại quận 2, TP HCM, nơi ngôi nhà nhỏ mà bà nói rằng mình đã được sinh ra và lớn lên, có bàn thờ cha mẹ.
Bà tâm sự: “Ở đó, có cả hình ảnh tôi còn bé xíu bên chiếc phà Thủ Thiêm và hình ảnh lúc tôi về chiều, đứng trên bến phà chứng kiến ngày cuối cùng nó vĩnh viễn rời xa. Làm khu trưng bày cá nhân, nghệ sĩ nào cũng thực hiện được nhưng gắn với tuổi thơ và những khúc quanh cuộc đời thì không phải ai cũng có”. Đến nay, NSND Ngọc Giàu có hơn 100 bộ trang phục từ tuồng xã hội cho đến tuồng lịch sử. Trước đây, Bảo tàng Phụ nữ Nam Bộ cũng đã mượn bộ trang phục nhân vật Bảy Cán Vá (vở Đời cô Lựu) để trưng bày 3 tháng. Sắp tới, bà sẽ diễn vai Ngô Quyền, Nguyễn Huệ, Lê Lợi… và may thêm cho đủ bộ sưu tập của nghề.
NSƯT Thanh Điền, Thanh Kim Huệ có hơn 20 năm gắn bó với nghề nhiếp ảnh và trang điểm các nhân vật sân khấu nên cả 2 đã có hàng ngàn bức ảnh của nghệ sĩ đồng nghiệp. “Chúng tôi không chỉ trưng bày tại nhà ảnh của vợ chồng mình mà sẽ xin phép các đồng nghiệp chọn những bức ảnh đẹp nhất của họ để cùng trưng bày” - NSƯT Thanh Điền cho biết như thế sau khi ông đã thiết kế gian nhà mình đang ở 4 không gian: “Điền - Huệ - Liên - Xuân”. “Điền là nơi trưng bày hình ảnh các vai diễn của tôi từ nhỏ đến lớn; Huệ là không gian của bà xã tôi, đặc biệt là những hình ảnh lúc cô ấy còn bé xíu, lúc đóng vai Lan trong tác phẩm Lan và Điệp; Liên và Xuân là 2 cô em gái Hà Mỹ Liên, Hà Mỹ Xuân. Chúng tôi muốn để lại cho đời những trang sử của một gia đình theo nghề hát” - NSƯT Thanh Điền giải thích.
NSƯT Thanh Sang được huyện Long Đất, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu, nơi ông sinh ra và lớn lên, tặng cho một căn nhà để làm khu lưu niệm. Tuy nhiên đến nay, kế hoạch xây nhà lưu niệm của ông vẫn được giấu kín. “Nói sớm thì lộ bí mật, hãy để tôi lo chu toàn rồi sẽ báo cho khán giả biết” - NSƯT Thanh Sang bộc bạch.
Đúc tượng lưu danh
Đúc tượng đồng đang là mốt của nhiều nghệ sĩ như một cách lưu danh. Có người đúc tượng không chỉ để trưng bày trong nhà mà còn tính đến làm nơi an nghỉ cuối cùng của đời mình. Nhà văn Nguyễn Quang Sáng đã làm theo cách đó. Anh Quốc Việt - nguyên Bí thư Tỉnh đoàn Tiền Giang, người thân thiết với nhà văn - cho biết: “Khi anh Năm (cách gọi thân mật của nhiều người dành cho nhà văn) còn sống, tôi đã chở anh đi xem tượng của mình. Một họa sĩ đã tạc 2 bức tượng chân dung anh Năm bằng đồng. Một bức tượng được làm rỗng ruột theo yêu cầu của anh Năm để khi chết gia đình anh bỏ tro cốt vào trong đặt thờ. Bức còn lại, họa sĩ giữ làm tác phẩm của mình”.
NSƯT Thanh Sang đã chuẩn bị chọn nhà điêu khắc để tạc tượng trên khối đá mà ông được người bạn ở Bình Định tặng. NSƯT - ca sĩ Hồng Vân được một nhà điêu khắc tại Pháp chạm bức tượng bà lúc đang hát. Tất cả đều cảm thấy hài lòng với những kỷ vật mình để lại cho gia đình. “Điều đó tuyệt đẹp với cuộc đời nghệ sĩ, nó không phải là phô trương mà mang cái hồn của sự hâm mộ” - NSƯT - ca sĩ Hồng Vân tâm sự.
NSND Kim Cương cho rằng: “Hổ chết để da, người ta chết để tiếng. Nghệ sĩ chúng tôi cả đời cống hiến cho nghệ thuật, được khán giả thương mến thì danh tiếng để đời quan trọng hơn bất cứ thứ gì. Danh tiếng để đời chính là sự cống hiến miệt mài, sự gìn giữ trong khuôn phép giới hạn của danh xưng “người của công chúng”. Bia đá còn có thể bị thời gian bào mòn, chứ bia miệng thì còn mãi”.
Người đi trước giúp người đi sau. Nhận và cho đã trở thành đạo lý được các nghệ sĩ thấm nhuần.
Thông tin từ Nhà hát Tuồng Việt Nam cho hay, đơn vị này đang tiến hành phục dựng vở tuồng lịch sử “Tiếng gọi non sông” của tác giả Kính Dân.
Đoàn kịch nói Kim Cương đã thành công rực rỡ và Kim Cương “trở thành người nghệ sĩ của nhân dân”. Nhưng bà đã dũng cảm rời xa ánh đèn sân khấu mà chọn công việc từ thiện, phục vụ người nghèo một cách thầm lặng.
Sau NSND Bảy Nam, dòng họ nghệ thuật này còn một nữ nghệ sĩ danh tiếng lẫy lừng nữa, chính là NSND Kim Cương. Lẫy lừng bởi Kim Cương đi tiên phong trong việc thành lập bộ môn kịch nói ở miền Nam, làm rạng rỡ cho sân khấu với hàng loạt vở diễn để đời.
NSND Bảy Nam đã để lại hàng loạt chân dung bà mẹ trên sàn diễn mà không ai thay thế nổi. Bà diễn như không. Những cảnh đời trên sân khấu cứ chân thật và giản dị nhưng làm người xem phải rúng động con tim.
NSND Bảy Nam là em ruột của nghệ sĩ Năm Phỉ, là mẹ của NSND Kim Cương. Bà không chỉ là diễn viên xuất sắc mà còn là một “bà bầu” máu lửa, nhưng hầu như suốt cả đời phải vất vả chống chèo lo cho cả gia đình.
Ông Nguyễn Ngọc Cương có ba người vợ, người nào cũng lẫy lừng tiếng tăm. Người vợ thứ 2 là cô đào Năm Phỉ tài sắc lạ lùng, từng sang Pháp chinh phục khán giả, và đã ra đi như một cành hoa mong manh…
Bà Ba Ngoạn sinh con trai là Nguyễn Ngọc Cương, sau này trở thành một trong những người tiên phong gầy dựng cải lương trong buổi đầu hình thành. Ông cũng là người đào tạo ra những ngôi sao Năm Phỉ, Bảy Nam, Ngọc Sương, Thanh Tùng...
Đã 10 năm NSND Bảy Nam qua đời (2004), để lại nỗi tiếc thương khó phai trong lòng NSND Kim Cương - con gái bà - và người hâm mộ. Để tưởng nhớ cây đại thụ của cải lương và kịch nói miền Nam, chúng tôi xin phác họa những ngày tháng quang vinh trong dòng họ nghệ thuật của bà.
Một khi sự giả dối tồn tại trong cuộc sống gia đình, trong tình yêu lứa đôi thì hạnh phúc sẽ không thể trọn vẹn, bền vững. Và sai lầm trong nhất thời dễ dàng dẫn dắt những niềm vui và hạnh phúc của cuộc đời con người đến với những khổ đau, chia ly, mất mát… Đó là một thông điệp ý nghĩa về giá trị cuộc sống và hạnh phúc gia đình trong kịch mới Lạc giữa phố người (tác giả, đạo diễn: Bùi Quốc Bảo), vừa công diễn tại sân khấu kịch Hoàng Thái Thanh.
HOÀNG DIỆP LẠC
Văn hóa xi nê
Có thể nói rằng cinema (điện ảnh hay còn gọi là chiếu bóng) là món ăn hấp dẫn cho nhãn căn và nhĩ căn của một thời.
E.GRAS
(Chủ sự Tài chính An nam, Huế 1910)
Vào một buổi tối ở vùng Gia Hội, cuối con đường hẹp đầy ổ gà, chỉ có ánh sáng lờ mờ của những cây đèn tim ở bọng của những túp nhà tranh An nam, và đây là một ngôi nhà lớn hơn, sau dãy hàng rào bông bụt và chè tàu dưới rặng tre sẫm bóng.
TÔ NHUẬN VỸ
Đêm xem phim Hà Nội mùa đông năm 46 vừa rồi là lần thứ 3 tôi xem phim này. Tôi không còn nhớ cảm xúc của tôi 2 lần xem trước. Nhưng lần này, không chỉ một lần nước mắt tôi trào ra. Tôi cầm máy gọi Đặng Nhật Minh: “Cảm ơn anh vô cùng. Vô cùng!”
SÂM THƯƠNG
Bối cảnh lịch sử Việt Nam thời Điện ảnh du nhập
Sau rất nhiều những cuộc tranh cãi kéo dài, cuối cùng tất cả những người hoạt động điện ảnh khắp nơi trên thế giới đã nhất trí coi ngày 28/12/1895 mà anh em Auguste và Louis Lumière chiếu phim trong nhà hầm của Quán cà phê số 14 đại lộ Capucines, Paris là NGÀY KHAI SINH của điện ảnh.
VŨ NGỌC LIỄN
Vụ án này khởi đầu từ vở tuồng Quần tiên hiến thọ của hai tác giả: Minh Mạng và Nguyễn Bá Nghi (1). Người phê bình tác phẩm là Vương Hữu Quang.
LGT: Ngày 19/5 vừa qua, nghệ sĩ Ngọc Bình đã vinh dự được Nhà nước trao tặng danh hiệu Nghệ sĩ Nhân dân (NSND). Cùng với Nghệ sĩ Bạch Hạc, anh là một trong hai NSND đầu tiên của nghệ thuật biểu diễn tại Huế. Trong sự nghiệp hơn 40 năm qua, nghệ sĩ Ngọc Bình đã đóng trên 70 vai diễn cả kịch và điện ảnh, đồng thời là đạo diễn dàn dựng trên 100 vở bao gồm kịch và ca múa nhạc và giành được nhiều giải thưởng cao quý về nghệ thuật…
XUÂN HẢI
(Kịch 1 Màn 1 Cảnh)
Vừa qua, Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng của Quốc hội đã tổ chức giám sát tình hình hoạt động và thi hành chính sách pháp luật về nghệ thuật biểu diễn (NTBD) tại Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh, các tỉnh Thừa Thiên Huế và Gia Lai; tổ chức lấy ý kiến giới chuyên môn và các nhà quản lý. Ủy ban cũng đã làm việc với lãnh đạo các Bộ: Văn hóa, Thể thao và Du lịch (VHTTDL), Nội vụ, Tài chính về tình hình hoạt động và thi hành chính sách pháp luật về NTBD. Chúng tôi đã có cuộc trò chuyện với GS Nguyễn Minh Thuyết, đại biểu Quốc hội, Phó Chủ tịch Ủy ban sau khi ông tham gia đoàn giám sát nói trên.
MINH HẰNGTừ trước đến nay vấn đề không ngừng nâng cao chất lượng nghệ thuật là một yêu cầu hàng đầu, thường xuyên và nghiêm túc đối với anh chị em văn nghệ sĩ. Thông qua chất lượng nghệ thuật chúng ta có thể đánh giá sự trưởng thành của mỗi đơn vị nghệ thuật trên các mặt chính trị, tư tưởng và khả năng chuyên môn của một tập thể nghệ sĩ.
NGUYỄN KHẮC THẠCHTrong buổi tọa đàm giữa các nghệ sĩ Điện ảnh Việt Nam với văn nghệ sĩ trí thức Huế vừa rồi, nhà văn Nguyễn Khắc Phê đã chuẩn bị sẵn một tham luận có tiêu đề rất "gây sự" là Khoảng cách giữa điện ảnh Việt Nam với khán giả nhưng điều đó lại được "giải tỏa" ngay khi anh nhấn mạnh - trừ cuộc liên hoan lần này.