Bí mật ngự y triều Nguyễn: Khám chữa bệnh cho vua
Từ năm 2012 đến nay, Hội Đông y Thừa Thiên-Huế đã tiếp cận và giải mã kho tư liệu châu bản triều Nguyễn đang được lưu trữ tại Trung tâm lưu trữ quốc gia 1 (Hà Nội).
Từ đó, nhiều bí mật về cuộc sống, công việc, vinh nhục của các quan ngự y cũng như bệnh tật của các vua Nguyễn đã phần nào hé lộ.
Thái y viện triều Nguyễn
ThS - lương y Phan Tấn Tô, Phó chủ tịch thường trực Hội Đông y Thừa Thiên-Huế, cho biết từ năm 2012 đến nay, Hội Đông y Thừa Thiên-Huế đã chủ trì thực hiện đề tài khoa học Thu thập, biên dịch và đề xuất hướng sử dụng các bài thuốc của Thái y viện triều Nguyễn. Để thực hiện đề tài này, ông Phan Tấn Tô cùng các cộng sự thuộc Hội Đông y Thừa Thiên-Huế đã vào các thư viện, trung tâm lưu trữ quốc gia ở TP.HCM, Đà Lạt và Hà Nội để sưu tập tài liệu.
Tại Trung tâm lưu trữ quốc gia 1 (Hà Nội), Hội Đông y đã tìm thấy hơn 300 trang châu bản về các bài thuốc của Thái y viện triều Nguyễn, có châu phê của nhà vua, chữ ký của các vị ngự y, đóng dấu Thái y viện, dấu Ngự tiền chi bảo và dấu Cơ mật viện… được lưu trữ. Qua tư liệu châu bản, cùng với những ghi chép trong sách Khâm định Đại Nam Hội điển sự lệ (Quốc sử quán triều Nguyễn) và nhiều tư liệu lịch sử liên quan khác đã cho thấy cơ cấu bộ máy tổ chức Thái y viện, quy trình khám bệnh, bốc thuốc cho nhà vua, hoàng thân quốc thích, cung tần, mỹ nữ cùng quan lại trong triều đình nhà Nguyễn.
Thái y viện triều Nguyễn được hình thành từ khi vua Gia Long lên ngôi năm 1802, đến tháng tư năm Giáp Tý (1804) cơ bản được hoàn chỉnh. Cơ sở Thái y viện ban đầu được xây dựng ở phường Dưỡng Sinh trong kinh thành vào năm Canh Ngọ (1810). Đến thời Minh Mạng dời về phía đông Duyệt Thị đường, trong Tử Cấm thành. Năm Minh Mạng thứ nhất (1820) cơ cấu bộ máy Thái y viện mới hoàn chỉnh, đứng đầu là quan chính ngự y (hàm chánh ngũ phẩm), cấp phó có 2 người quan Phó ngự y (hàm tòng ngũ phẩm), tiếp đến là các quan y chính (12 người, hàm chánh thất phẩm, bát phẩm và cửu phẩm), quan y phó (12 người, hàm tòng thất phẩm, bát phẩm và cửu phẩm), dưới quan y chính là quan chính y sinh (12 người, hàm chánh cửu phẩm) và phó y sinh (30 người, hàm tòng cửu phẩm); ngoại khoa, có 20 người, gồm y chính (2 người, hàm chánh bát phẩm), phó y chính (2 người, hàm tòng bát phẩm) và quan y sinh (16 người, hàm tòng cửu phẩm). Đến năm Minh Mạng thứ 10 (1829) người đứng đầu Thái y viện được nâng lên chức viện sứ, hàm chánh tứ phẩm; đến năm 1823 thì đặt thêm chức viện phán, làm công việc ghi chép sổ sách, công văn của viện.
Nghiêm ngặt quy trình khám chữa bệnh
Quy trình khám bệnh và dâng thuốc cho nhà vua được thực hiện thường xuyên, thể hiện ở châu bản dưới hình thức bản tấu. Thời Gia Long có cả thảy 94 trang châu bản ghi chép các bản tấu dâng thuốc cho nhà vua dùng.
Trước hết là quan nội giám truyền chỉ cho Thái y viện biết là vua đang mắc bệnh, “long thể bất an”. Nhận được chỉ, Thái y viện họp lại và cử người vào ngự chẩn. Những người xem mạch cho vua hay người trong cung thường được chọn trước. Như năm Minh Mạng thứ 19 (1838) chuẩn lời tâu: “Y chính Viện Thái y là Đặng Văn Giảng, Trần Duy Huân đều là người cẩn hậu, cấp cho bài ngà (thẻ bài bằng ngà voi - PV) để vào cung xem mạch”. Thời Thiệu Trị thì chọn y chính Hoàng Đức Hạ, y phó Nguyễn Văn Đường. Thời Tự Đức chọn Nguyễn Tất Cát, Lê Quang, đều là người lão thành, am hiểu mạch, được đeo bài ngà vào cung xem mạch.
Ngự chẩn xong phải giải thích biện chứng cho vua biết. Sau đó trở về viện họp nghị bàn luận trị. Sau khi “hội chẩn”, Thái y viện làm bản tấu (tờ khải) dâng tiến ngự dược, có tên, chữ ký, khuôn dấu của các ngự y, ấn triện “Thái y viện quan phòng” và tên, chữ ký, dấu triện của quan kiểm thị, cùng tên của người viết bản tấu dâng lên cho nhà vua xem. Xem xong, nhà vua có ý kiến ghi vào bằng nét son gọi là châu phê, với các nội dung là: Dĩ lãm (đã xem), hoặc Tri đạo liễu (đã biết rồi).
Các châu bản thời Gia Long cho thấy nhà vua thường châu phê dài, có tính động viên như: Đã thấy công hiệu thật sự (Dĩ kiến chân hiệu, châu bản ngày 11 tháng 11 năm Gia Long 18); hoặc một tờ khác nhà vua phê: Kính cẩn luận cho được y lý, cốt thấy được công hiệu (Kính cẩn biện lý vụ kiến công hiệu, châu bản ngày 2 tháng 12 năm Gia Long thứ 18).
Ngự y tham gia khám chữa bệnh cho vua, có khi 1 người, có khi 2 đến 4 người, hoặc nhiều hơn, tùy bệnh trạng. Người khám bệnh được chỉ định có thể là quan ngự y, cũng có thể là các quan lại khác am tường về y thuật. Các tờ châu bản còn cho thấy có khi thầy thuốc không phải là người của Thái y viện mà là một vị quan hay thầy lang ở ngoài.
Các ngự y khi khám chữa bệnh cho vua đều cho thấy một tâm thế lo sợ, kính cẩn. Trong bản tấu thường mở đầu với các cụm từ: “Chúng thần ở Thái y viện cúi đầu sát đất, trăm lạy, cẩn tấu, dâng lên đấng bề trên…”.
Theo TNO
Tải mã QRCode
.png "Địa danh học và việc nghiên cứu địa danh các tỉnh Trung Trung Bộ")
-
Nhân dịp kỷ niệm 131 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh (19/5/1890 - 19/5/2021) và bầu cử Đại biểu Quốc hội khoá XV và Hội đồng nhân dân các cấp nhiệm kỳ 2021 - 2026 (ngày 23/5/2021), đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng có bài viết quan trọng "Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam".
-
Sáng ngày 28/6, tại kỳ họp thứ nhất HĐND tỉnh khóa VIII,Ông Nguyễn Văn Phương, Phó Bí Thư Tỉnh ủy, Phó Chủ tịch UBND tỉnh được tín nhiệm bầu giữ chức danh Chủ tịch UBND tỉnh nhiệm kỳ 2021- 2026. HĐND tỉnh cũng đã tiến hành bầu các chức danh Phó Chủ tịch UBND tỉnh; các Ủy viên UBND tỉnh. Đồng thời, bầu Hội thẩm Toà án Nhân dân tỉnh...
-
Sáng ngày 28/6, HĐND tỉnh khóa VIII tổ chức kỳ họp lần thứ Nhất, nhiệm kỳ 2021- 2026 để bầu các chức danh thuộc thẩm quyền; đồng thời, quyết định một số nội dung quan trọng khác. Ông Lê Trường Lưu UVTW Đảng, Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh khóa VII được tín nhiệm bầu tái đắc cử chức danh Chủ tịch HĐND tỉnh khóa VIII.
-
Uỷ ban Nhân dân tỉnh Thừa Thiên Huế ban hành Kế hoạch phối hợp tổ chức Liên hoan phim Việt Nam lần thứ XXII.
-
Bộ VHTTDL đã có văn bản số 2202/BVHTTDL-DSVH gửi UBND tỉnh Thừa Thiên Huế về việc thẩm định Báo cáo kinh tế - kỹ thuật Bảo tồn, tu bổ, phục hồi và tôn tạo di tích lăng mộ Nghi Thiên Chương Hoàng hậu Từ Dũ thuộc xã Thủy Bằng, thị xã Hương Thủy, tỉnh Thừa Thiên Huế.
-
Tin từ Bảo tàng Mỹ thuật Huế, nhân kỷ niệm 100 năm Ngày sinh của cố họa sĩ Lê Bá Đảng (27/6/1921-27/6/2021), gia đình cố danh hoạ phối hợp Bảo tàng Mỹ thuật Huế tổ chức Lễ Tưởng niệm và Khai mạc Triển lãm các tác phẩm Nghệ thuật của cố danh họa Lê Bá Đảng tại làng Bích La Đông, huyện Triệu Phong, tỉnh Quảng Trị.
-
Ngày 26/6, Chủ tịch UBND tỉnh Phan Ngọc Thọ đã viết thư gửi nhân dân tỉnh Thừa Thiên Huế, người Huế xa quê và những người yêu huế Hhân kết thúc nhiệm kỳ.
-
Sáng ngày 25/6, tỉnh Thừa Thiên Huế tổ chức Hội nghị Công bố, bàn giao và triển khai thực hiện Nghị quyết số 1264/NQ-UBTVQH14 ngày 27/4/2021 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về việc điều chỉnh địa giới các đơn vị hành chính cấp huyện và sắp xếp, thành lập các phường thuộc thành phố Huế.
Tham dự hội nghị có Đồng chí Lê Trường Lưu, Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh; Đồng chí Phan Ngọc Thọ, Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh, Trưởng Đoàn ĐBQH tỉnh; Các đồng chí trong Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Đoàn ĐBQH, Thường trực HĐND, UBND, Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh.
-
Sáng 25/6, dưới sự chủ trì của UVTW Đảng, Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh Lê Trường Lưu, Ban Thường vụ Tỉnh ủy tổ chức hội nghị Tỉnh ủy bất thường để bầu bổ sung chức danh Phó Bí thư Tỉnh ủy khóa XVI, nhiệm kỳ 2020 - 2025.
-
Ngày 23/6, Đoàn công tác của tỉnh do Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Văn Phương làm trưởng đoàn đã tổ chức buổi kiểm tra thực tế, xem xét, quyết định thời điểm triển khai phương án tìm kiếm nạn nhân mất tích còn lại tại thủy điện Rào Trăng 3, dự kiến ngày 1/7 sẽ bắt đầu tìm kiếm.
-
Thông tin từ Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế, đơn vị này vừa ra quyết định phê duyệt Thiết kế bản vẽ thi công và dự toán dự án bảo tồn, tu bổ di tích đàn Nam Giao (giai đoạn 1).
-
Sáng ngày 21/6, Sở Thông tin truyền thông tỉnh Thừa Thiên Huế đã đến thăm và chúc mừng Tạp chí Sông Hương nhân kỷ niệm 96 năm ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 – 21/6/2021).
-
Nhân kỷ niệm 96 năm ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 – 21/6/2021), Phòng PC03 Công an tỉnh Thừa Thiên Huế đã đến thăm và chúc mừng Tạp chí Sông Hương.
-
Sáng ngày 18/6/2021, tại Hội trường Khách sạn Morin Huế, Ban Tổ chức Cuộc thi Khởi nghiệp Đổi mới sáng tạo tỉnh Thừa Thiên Huế đã tổ chức Hội nghị Triển khai và Phát động Cuộc thi Khởi nghiệp đổi mới sáng tạo tỉnh Thừa Thiên Huế năm 2021.
-
Sáng ngày 18/6, tại trụ sở UBND tỉnh Thừa Thiên Huế đã diễn ra buổi lễ trao giải báo chí Hải Triều lần thứ II năm 2021.
-
Chiều 17/6, tại Bảo tàng Hồ Chí Minh Thừa Thiên Huế, Sở Văn hóa và Thể thao, Bảo tàng Hồ Chí Minh Thừa Thiên Huế phối hợp với Bảo tàng Hồ Chí Minh Trung ương tổ chức khai mạc triển lãm chuyên đề "Người đi tìm hình của nước". Triển lãm nhân kỷ niệm 110 năm ngày Bác Hồ ra đi tìm đường cứu nước (5/6/1911-5/6/2021).
-
Sáng ngày 17/6, Chủ tịch UBND tỉnh Phan Ngọc Thọ đã có buổi gặp mặt các văn nghệ sĩ trên địa bàn tỉnh để lắng nghe ý kiến đóng góp, xây dựng cho Huế phát triển.
-
Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế vừa có thông báo thời gian mở cửa trở lại phục vụ khách tham quan tại các điểm di tích thuộc Quần thể di tích Cố đô Huế, kể từ 13 giờ 00, ngày 11/6/2021.
-
Ngày 11/6, UBND tỉnh Thừa Thiên Huế vừa ban hành công văn về việc thống nhất thời gian khảo sát để quyết định thời điểm và phương án triển khai giai đoạn tìm kiếm tiếp theo đối với các nạn nhân còn mất tích tại thủy điện Rào Trăng 3 (xã Phong Xuân, huyện Phong Điền).
-
Chiều 10/6, Hội đồng Bầu cử quốc gia họp báo công bố kết quả bầu cử ĐBQH khóa XV và danh sách những người trúng cử ĐBQH.
.png)
.png)
