Bí mật ngự y triều Nguyễn - Kỳ 2: Hé lộ bệnh của vua Gia Long
Vua Gia Long lên ngôi năm 1802 và qua đời năm 1820, thọ 57 tuổi. Trong tập Ngự dược nhật ký của châu bản triều Nguyễn, cho thấy những năm cuối đời nhà vua đã mắc bệnh nan y và các ngự y đã phải vất vả để điều trị.
Chân dung vua Gia Long trên một tạp chí tiếng Pháp
Theo Nguyễn Phước Tộc giản yếu, vua Gia Long, tên thật là Nguyễn Phúc Ánh, thường gọi là Nguyễn Ánh, sinh ngày 15 tháng giêng năm Nhâm Ngọ (tức 8/3/1762). Ông là con trai thứ ba của Nguyễn Phúc Luân.
Ngày 1/2/1802, Nguyễn Ánh lên ngôi hoàng đế ở Phú Xuân, lấy niên hiệu là Gia Long. Tháng 3/1804, vua Gia Long đổi quốc hiệu nước ta là Việt Nam.
Sau khi lên ngôi, vua Gia Long đã thiết lập lại cơ cấu điều hành quốc gia, cho soạn bộ luật Gia Long, thành lập Quốc Tử Giám Huế, ấn định học hiệu và các loại thuế. Công cuộc cai trị đất nước được thuận lợi sau khi thực hiện các việc lớn như: Tổ chức triều đình gồm có lục bộ và Đô sát viện; phân chia khu vực hành chính (tổng trấn, trấn, phủ, huyện, xã); ấn định quyền hạn chức chương, lương bổng, văn võ giai các cấp, tu soạn sách sử, văn truyện, địa lý, lập dinh Điền sứ trông coi việc khai khẩn ruộng đất…
Sau 18 năm trị vì, ngày Đinh Mùi tháng 12 năm, Kỷ Mão, Gia Long mất, thọ 57 tuổi dương (58 tuổi âm lịch), miếu hiệu là Thế tổ Cao Hoàng đế. Lăng vua Gia Long, hiệu là Thiên Thọ, tại làng Định Môn (nay thuộc xã Hương Thọ, TX.Hương Trà, Thừa Thiên-Huế). Vua Gia Long có 31 người con, gồm 13 con trai và 18 con gái.
Vua mắc bệnh gì ?
Trong Ngự dược nhật ký của châu bản triều Nguyễn có ghi chép việc Thái y viện chẩn trị cho vua Gia Long (từ ngày 15 tháng giêng năm Gia Long thứ 12 đến năm thứ 18), cho thấy việc khám bệnh và dâng thuốc diễn ra ngày một.
Lương y Phan Tấn Tô giới thiệu tư liệu châu bản liên quan đến Thái y viện triều Nguyễn
Đặc biệt, năm Gia Long thứ 18, tức năm cuối cùng của nhà vua, các tờ châu bản đã mô tả ngự mạch của vua như sau: “Chúng thần kính cẩn ấn lên 3 bộ mạch trái, thấy trầm tế bình đẳng, duy chỉ mạch tả xích, đề nặng thiếu lực, 3 bộ mạch phải cũng trầm tế, duy mạch hữu quan, đè nặng chưa bình hòa. Chú trọng mạch thận (tả xích) mạch tì (hữu quan), tì thận hư là nguyên nhân của bệnh”. Tờ châu bản ngày 4.10 năm Gia Long thứ 18, do Thái y viện khải tâu: “Chúng thần ngu tối, tưởng rằng mạch trầm tế là do thấp hàn làm nê tì, thận chưa an, chúng thần hội lại kính xin được sắc dâng lên thang gia giảm Vị khai tiên, để bổ tì thận, từ từ giảm bệnh, đợi ngày đông chí thì thuyên giảm được”.
Và trong tất cả các bài ngự phương dâng lên vua thời điểm này đều có điểm chung là bổ tì thận, như: gia giảm Vị quan tiên (dùng trong tháng 10 năm Gia Long 18); gia giảm Thất vị thang, gia giảm Thọ tì tiễn (dùng cuối tháng 10 đến tháng 11 năm Gia Long 18).
Theo lương y Phan Tấn Tô, thường khi lập phương là căn cứ vào triệu chứng, nguyên nhân của bệnh, mỗi ngày một thang, dùng trong vài ngày. Nhưng ở đây, thuốc có khi thay đổi hằng ngày và trong một ngày dùng đến 2 - 3 thang, sáng chiều khác nhau. Ngoài ra, các châu bản còn cho thấy nhà vua còn dùng cả thuốc của những thầy lang bên ngoài.
Cụ thể, tờ châu bản ngày 30 tháng 11 năm Gia Long thứ 18, ghi: Trực lệ dinh Quảng Đức, cai bạ Trần Vân Đại, khám và dâng thuốc. Hay như tờ châu bản ngày 2 tháng 2 năm Gia Long thứ 18, ghi: “Nguyễn Văn Thành, ở xã Quan Chiêm, tổng Trung Bạn, huyện Tống Sơn, phủ Hà Trung, dâng thuốc Hồng thăng đơn cho vua dùng”. Trong tờ châu bản ông này không ký mà điểm chỉ (lăn dấu tay) có lẽ không biết chữ (?). Từ những điểm trên có thể thấy các quan ngự y thời điểm này đã tỏ ra lúng túng, chỉ chạy theo triệu chứng mà không chú trọng trị gốc bệnh, đó là điều bất thường.
Cho đến khi mất, mặc dù các châu bản không ghi nhà vua bị bệnh gì, nhưng qua mô tả ngự mạch và ngự phương cho thấy các ngự y đã điều trị chứng “tì - thận dương hư” với các ngự phương chữa tì vị dư hàn và chữa thận dương hư.
Theo lương y Phan Tấn Tô, tì thận dương hư là bệnh ở gan, thận và lá lách, có liên quan đến tì vị với các triệu chứng tay chân lạnh, có thể mắc bệnh tiểu đường, suy thận… Còn lương y Lê Hưng, trong bài Bệnh trạng cuối đời của vua Gia Long (đăng trên trang Hội Laser y học Bình Dương) cho rằng quá trình chữa bệnh cho vua từ việc dùng những loại thuốc bôi để chữa ghẻ ngứa, đến việc lập phương chữa chứng tì thận dương hư cho thấy nhà vua bị nhiễm khuẩn lâu năm không chữa khỏi đã dẫn đến bệnh xơ gan cổ trướng.
Theo Bùi Ngọc Long (Thanhnien.vn)
Tải mã QRCode
.png "Địa danh học và việc nghiên cứu địa danh các tỉnh Trung Trung Bộ")
-
Sáng ngày 22/7, Bảo tàng Lịch sử Thừa Thiên Huế phối hợp với Bảo tàng Quảng Ninh tổ chức khai mạc trưng bày chuyên đề “Nghề điêu khắc than đá Quảng Ninh”.
-
UBND thành phố Huế vừa có Công văn 4269 về tiếp tục tạm dừng tổ chức Festival nghề truyền thống Huế 2021 do tình hình dịch bệnh Covid-19 trên cả nước vẫn tiếp tục diễn biến phức tạp.
-
Ngày 20/7/2021, Kỳ họp thứ Nhất của Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam khóa XV được khai mạc trọng thể tại Nhà Quốc hội, Thủ đô Hà Nội.
-
Ban Chỉ đạo Trung ương về Phòng chống thiên tai phối hợp với Chương trình phát triển Liên Hiệp Quốc UNDP, Bộ Thông tin và Truyền thông, Hội Nhà báo Việt Nam và một số cơ quan liên quan tổ chức Giải Báo chí toàn quốc về Phòng chống thiên tai lần thứ hai với Chủ đề “Vì một xã hội an toàn trước thiên tai - Chủ động thích ứng với Biến đổi khí hậu”.
-
Chiều 16/7, Viện Pháp tại Việt Nam, Trung tâm Văn hóa, Thông tin và Thể thao thành phố Huế đã tổ chức khai mạc triển lãm nghệ thuật đường phố Jam - Vietnam Urban Arts 2021.
-
Sáng ngày 16/7, HĐND tỉnh khóa VIII khai mạc kỳ họp thứ 2, nhiệm kỳ 2021- 2026. Tại kỳ họp thứ 2 này, HĐND tỉnh sẽ xem xét, thảo luận để thông qua 19 Nghị quyết liên quan đến cơ chế, chính sách phát triển kinh tế- xã hội. Đáng chú ý là nghị quyết về một số giải pháp đẩy mạnh việc thực hiện nhiệm vụ kinh tế- xã hội 6 tháng cuối năm 2021.
-
Bia tưởng niệm sẽ được triển khai xây dựng tại vị trí Tiểu khu 67, nơi 13 liệt sĩ hy sinh khi đi làm nhiệm vụ cứu hộ, cứu nạn các nạn nhân mất tích sau vụ sạt lở khu vực thuỷ điện Rào Trăng 3 hồi tháng 10/2020.
-
Bảo tàng Hồ Chí Minh Thừa Thiên Huế vừa phát động tổ chức cuộc thi sáng tác clip quảng bá di sản của Chủ tịch Hồ Chí Minh tại Thừa Thiên Huế với chủ đề “Di sản Hồ Chí Minh ở Huế - Sống mãi với thời gian”.
-
Liên hiệp các Hội VHNT Thừa Thiên Huế vừa tổ chức bế mạc trại sáng tác "Thiên nhiên và di sản vùng đầm phá" năm 2021 tại xã Vinh Thanh, huyện Phú Vang, tỉnh Thừa Thiên Huế.
-
UBND tỉnh vừa có Quyết định phê duyệt Đề án “Phát huy giá trị và xây dựng Ca Huế trở thành sản phẩm dịch vụ văn hóa du lịch đặc sắc giai đoạn 2021 - 2025”.
-
Chiều 9/7, Bảo tàng Hồ Chí Minh tỉnh Thừa Thiên Huế tổ chức lễ khánh thành công trình chỉnh lý nhà trưng bày bổ sung cụm di tích lưu niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh tại làng Dương Nỗ, xã Phú Dương, TP. Huế.
-
Chiều ngày 05/7, Bảo tàng Lịch sử Thừa Thiên Huế đã tổ chức tọa đàm chủ đề “Công tác bảo tồn và phát huy giá trị di tích lịch sử Ưng Bình tại Châu Hương Viên”.
-
Ngày 7/7/2021, hơn 13.400 thí sinh tại tỉnh Thừa Thiên Huế bắt đầu Kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông năm 2021 với môn thi đầu tiên trong buổi sáng là môn Ngữ Văn với thời gian 120 phút.
-
Sáng ngày 05/7, UBND tỉnh tổ chức Lễ công bố Quyết định về công tác cán bộ đối với các chức danh: Giám đốc Sở Du lịch, Giám đốc và Phó Giám đốc Sở Tài chính, Giám đốc và Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn. Đồng chí Nguyễn Văn Phương, Chủ tịch UBND tỉnh chủ trì buổi Lễ và trao quyết định bổ nhiệm.
-
Sáng ngày 03/7, tại kỳ họp chuyên đề HĐND thành phố Huế lần thứ nhất nhiệm kỳ 2021 -2026, ông Võ Lê Nhật được bầu làm Chủ tịch UBND thành phố Huế nhiệm kỳ 2021 – 2026 với 43/43 phiếu đồng ý, đạt tỷ lệ 100%.
-
Chiều 02/7, Liên hiệp các Hội VHNT Thừa Thiên Huế tổ chức khai mạc trại sáng tác văn học nghệ thuật "Thiên nhiên và di sản vùng đầm phá" năm 2021 tại xã Vinh Thanh, huyện Phú Vang.
-
Sáng ngày 29/6/2021, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã tổ chức Hội nghị trực tuyến định hướng, góp ý dự thảo Chiến lược văn hóa Việt Nam đến năm 2030 và Chương trình hành động phát triển Du lịch giai đoạn 2021-2025. Tham dự tại điểm cầu Thừa Thiên Huế có UVTV Tỉnh ủy, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Thanh Bình cùng đại diện lãnh đạo các sở, ngành có liên quan.
-
Sáng 29/6, tại khu vực Thái Miếu và Triệu Miếu – Đại nội Huế, Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế, Hội đồng trị sự Nguyễn Phúc Tộc tổ chức Lễ Húy kỵ Triệu tổ Tĩnh hoàng đế Nguyễn Kim và Chúa Nguyễn Phúc Khoát.
-
Sáng 28/6, Bệnh viện Trung Ương Huế đã làm lễ xuất quân tiễn đoàn thầy thuốc tình nguyện lên đường vào tỉnh Phú Yên để hỗ trợ chống dịch COVID-19.
.png)
.png)
