Bí mật ngự y triều Nguyễn - Kỳ 2: Hé lộ bệnh của vua Gia Long
Vua Gia Long lên ngôi năm 1802 và qua đời năm 1820, thọ 57 tuổi. Trong tập Ngự dược nhật ký của châu bản triều Nguyễn, cho thấy những năm cuối đời nhà vua đã mắc bệnh nan y và các ngự y đã phải vất vả để điều trị.
Chân dung vua Gia Long trên một tạp chí tiếng Pháp
Theo Nguyễn Phước Tộc giản yếu, vua Gia Long, tên thật là Nguyễn Phúc Ánh, thường gọi là Nguyễn Ánh, sinh ngày 15 tháng giêng năm Nhâm Ngọ (tức 8/3/1762). Ông là con trai thứ ba của Nguyễn Phúc Luân.
Ngày 1/2/1802, Nguyễn Ánh lên ngôi hoàng đế ở Phú Xuân, lấy niên hiệu là Gia Long. Tháng 3/1804, vua Gia Long đổi quốc hiệu nước ta là Việt Nam.
Sau khi lên ngôi, vua Gia Long đã thiết lập lại cơ cấu điều hành quốc gia, cho soạn bộ luật Gia Long, thành lập Quốc Tử Giám Huế, ấn định học hiệu và các loại thuế. Công cuộc cai trị đất nước được thuận lợi sau khi thực hiện các việc lớn như: Tổ chức triều đình gồm có lục bộ và Đô sát viện; phân chia khu vực hành chính (tổng trấn, trấn, phủ, huyện, xã); ấn định quyền hạn chức chương, lương bổng, văn võ giai các cấp, tu soạn sách sử, văn truyện, địa lý, lập dinh Điền sứ trông coi việc khai khẩn ruộng đất…
Sau 18 năm trị vì, ngày Đinh Mùi tháng 12 năm, Kỷ Mão, Gia Long mất, thọ 57 tuổi dương (58 tuổi âm lịch), miếu hiệu là Thế tổ Cao Hoàng đế. Lăng vua Gia Long, hiệu là Thiên Thọ, tại làng Định Môn (nay thuộc xã Hương Thọ, TX.Hương Trà, Thừa Thiên-Huế). Vua Gia Long có 31 người con, gồm 13 con trai và 18 con gái.
Vua mắc bệnh gì ?
Trong Ngự dược nhật ký của châu bản triều Nguyễn có ghi chép việc Thái y viện chẩn trị cho vua Gia Long (từ ngày 15 tháng giêng năm Gia Long thứ 12 đến năm thứ 18), cho thấy việc khám bệnh và dâng thuốc diễn ra ngày một.
Lương y Phan Tấn Tô giới thiệu tư liệu châu bản liên quan đến Thái y viện triều Nguyễn
Đặc biệt, năm Gia Long thứ 18, tức năm cuối cùng của nhà vua, các tờ châu bản đã mô tả ngự mạch của vua như sau: “Chúng thần kính cẩn ấn lên 3 bộ mạch trái, thấy trầm tế bình đẳng, duy chỉ mạch tả xích, đề nặng thiếu lực, 3 bộ mạch phải cũng trầm tế, duy mạch hữu quan, đè nặng chưa bình hòa. Chú trọng mạch thận (tả xích) mạch tì (hữu quan), tì thận hư là nguyên nhân của bệnh”. Tờ châu bản ngày 4.10 năm Gia Long thứ 18, do Thái y viện khải tâu: “Chúng thần ngu tối, tưởng rằng mạch trầm tế là do thấp hàn làm nê tì, thận chưa an, chúng thần hội lại kính xin được sắc dâng lên thang gia giảm Vị khai tiên, để bổ tì thận, từ từ giảm bệnh, đợi ngày đông chí thì thuyên giảm được”.
Và trong tất cả các bài ngự phương dâng lên vua thời điểm này đều có điểm chung là bổ tì thận, như: gia giảm Vị quan tiên (dùng trong tháng 10 năm Gia Long 18); gia giảm Thất vị thang, gia giảm Thọ tì tiễn (dùng cuối tháng 10 đến tháng 11 năm Gia Long 18).
Theo lương y Phan Tấn Tô, thường khi lập phương là căn cứ vào triệu chứng, nguyên nhân của bệnh, mỗi ngày một thang, dùng trong vài ngày. Nhưng ở đây, thuốc có khi thay đổi hằng ngày và trong một ngày dùng đến 2 - 3 thang, sáng chiều khác nhau. Ngoài ra, các châu bản còn cho thấy nhà vua còn dùng cả thuốc của những thầy lang bên ngoài.
Cụ thể, tờ châu bản ngày 30 tháng 11 năm Gia Long thứ 18, ghi: Trực lệ dinh Quảng Đức, cai bạ Trần Vân Đại, khám và dâng thuốc. Hay như tờ châu bản ngày 2 tháng 2 năm Gia Long thứ 18, ghi: “Nguyễn Văn Thành, ở xã Quan Chiêm, tổng Trung Bạn, huyện Tống Sơn, phủ Hà Trung, dâng thuốc Hồng thăng đơn cho vua dùng”. Trong tờ châu bản ông này không ký mà điểm chỉ (lăn dấu tay) có lẽ không biết chữ (?). Từ những điểm trên có thể thấy các quan ngự y thời điểm này đã tỏ ra lúng túng, chỉ chạy theo triệu chứng mà không chú trọng trị gốc bệnh, đó là điều bất thường.
Cho đến khi mất, mặc dù các châu bản không ghi nhà vua bị bệnh gì, nhưng qua mô tả ngự mạch và ngự phương cho thấy các ngự y đã điều trị chứng “tì - thận dương hư” với các ngự phương chữa tì vị dư hàn và chữa thận dương hư.
Theo lương y Phan Tấn Tô, tì thận dương hư là bệnh ở gan, thận và lá lách, có liên quan đến tì vị với các triệu chứng tay chân lạnh, có thể mắc bệnh tiểu đường, suy thận… Còn lương y Lê Hưng, trong bài Bệnh trạng cuối đời của vua Gia Long (đăng trên trang Hội Laser y học Bình Dương) cho rằng quá trình chữa bệnh cho vua từ việc dùng những loại thuốc bôi để chữa ghẻ ngứa, đến việc lập phương chữa chứng tì thận dương hư cho thấy nhà vua bị nhiễm khuẩn lâu năm không chữa khỏi đã dẫn đến bệnh xơ gan cổ trướng.
Theo Bùi Ngọc Long (Thanhnien.vn)
Tải mã QRCode
.png "Địa danh học và việc nghiên cứu địa danh các tỉnh Trung Trung Bộ")
-
Ủy ban nhân dân tỉnh Thừa Thiên Huế ban hành Kế hoạch triển khai thực hiện Đề án “Bảo tồn, phát huy giá trị dân ca, dân vũ, dân nhạc của các dân tộc thiểu số gắn với phát triển du lịch giai đoạn 2021 - 2030” trên địa bàn tỉnh.
-
Chiều 15/3, tại số 01 Phan Bội Châu - TP Huế, Liên hiệp các Hội VHNT tỉnh Thừa Thiên Huế, Hội Nhiếp ảnh tỉnh Thừa Thiên Huế tổ chức triển lãm ảnh “Huế vào xuân” chào mừng 69 năm Ngày truyền thống Nhiếp ảnh Việt Nam (15/3/1953-15/3/2022).
-
Chiều 15/3, tại di tích Ngọ Môn - Đại Nội Huế, Sở Du lịch tỉnh Thừa Thiên-Huế phối hợp với Trung tâm Bảo tồn di tích Cố đô Huế tổ chức đón đoàn gần 600 du khách đến tham quan Di sản trong ngày chính thức mở cửa lại hoạt động du lịch.
-
Sáng 15/3, tại ngôi nhà thờ họ Đặng thuộc làng Thanh Lương, phường Hương Xuân, thị xã Hương Trà, thành phố Huế, Liên hiệp các Hội Văn học Nghệ thuật tỉnh Thừa Thiên Huế đã phối hợp với Hội Nhiếp ảnh Thừa Thiên Huế, long trọng tổ chức Lễ Dâng hương tưởng niệm Danh nhân Văn hóa Đặng Huy Trứ - ông tổ của nghề nhiếp ảnh Việt Nam.
-
Uỷ ban nhân dân tỉnh Thừa Thiên Huế vừa ban hành Kế hoạch số 84/KH-UBND tổ chức Ngày hội Cố đô khởi nghiệp tỉnh Thừa Thiên Huế năm 2022 – Techfest Hue.
-
Uỷ ban Nhân dân tỉnh Thừa Thiên Huế vừa ban hành kế hoạch triển khai Đề án “Xây dựng Thừa Thiên Huế trở thành xứ sở Mai vàng của Việt Nam” giai đoạn từ nay đến năm 2030.
-
Sáng ngày 7/3, Ban quản lý Dự án ODA Ý Đại học Huế và Trường đại học Y - Dược, Đại học Huế tổ chức lễ khởi công công trình tòa nhà Trung tâm Sản - Nhi kỹ thuật cao của Bệnh viện Trường ĐH Y - Dược Huế, nguồn vốn ODA của Cộng hòa Ý và vốn đối ứng của phía Việt Nam.
-
Với mục tiêu bảo tồn di tích lịch sử văn hóa quốc gia đặt biệt, di sản văn hóa thế giới. Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế vừa có dự án Chiếu sáng mỹ thuật xung quanh Hoàng thành Huế.
-
Chiều ngày 04/03, Tại Tỉnh ủy Thừa Thiên Huế, Ban Tuyên giáo tỉnh ủy đã tổ chức Lễ phát động cuộc thi Bút ký với chủ đề “ Di sản, văn hóa và con người Thừa Thiên Huế”.
-
Nhằm thực hiện Đề án Huế - Kinh đô áo dài và chào mừng 112 năm ngày quốc tế Phụ nữ 8/3, Chủ tịch UBND tỉnh Thừa Thiên Huế vừa có Công văn số 2040/UBND-VH ngày 3/3/2022 về việc miễn vé tham quan di tích đối với phụ nữ khi mặc trang phục áo dài truyền thống Việt Nam.
-
Ngày 02/3, Ủy ban nhân dân tỉnh ban hành Kế hoạch số 75/KH-UBND tổ chức Ngày Sách và Văn hóa đọc Việt Nam tại tỉnh Thừa Thiên Huế năm 2022.
-
Hội Liên hiệp Phụ nữ Thành phố Huế vừa tổ chức Cuộc thi sáng tác Video clip tuyên truyền “Phụ nữ với văn hóa truyền thống Huế” nhân dịp kỷ niệm 112 năm Ngày Quốc tế phụ nữ, 1982 năm khởi nghĩa Hai Bà Trưng và chào mừng Đại hội đại biểu Phụ nữ Toàn quốc lần thứ XIII, nhiệm kỳ 2022 – 2027, hướng đến kỷ niệm 47 năm ngày giải phóng quê hương Thừa Thiên Huế.
-
Sáng ngày 27/2, Công an tỉnh Thừa Thiên Huế tổ chức lễ ra mắt tiểu đoàn Cảnh sát cơ động dự bị chiến đấu của Công an tỉnh. Đến dự lễ ra mắt có đồng chí Lê Trường Lưu – Ủy viên Ban chấp hành Trung ương Đảng, Bí thư tỉnh ủy, chủ tịch HĐND tỉnh và đồng chí Phan Ngọc Thọ - Phó bí thư thường trực tỉnh ủy, đồng chí Nguyễn Văn Phương – Phó Bí thư tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh.
-
Ngày 22/02, Ủy ban Nhân dân Thành phố Huế đã ban hành Kế hoạch số về việc tổ chức các hoạt động văn hóa nghệ thuật về đêm phục vụ du lịch.
-
Sáng 22/02, tại xã Thuỷ Thanh (TX Hương Thuỷ, TT Huế) đã diễn ra khai mạc “Chợ quê ngày hội” và đua trải trên sông Như Ý. Đến dự có ông Nguyễn Quang Tuấn - Phó Chủ tịch Thường trực HĐND tỉnh, ông Nguyễn Thanh Bình – Phó Chủ tịch UBND tỉnh, ông Phan Quý Phương - Phó Chủ tịch UBND tỉnh.
-
Tiếp nối thành công của Hue Jogging lần thứ I, Thành Đoàn Huế cùng Viện Nghiên cứu phát triển tỉnh Thừa Thiên Huế tiếp tục tổ chức sự kiện “Hue Jogging - cùng chạy vì cộng đồng lần thứ II” – năm 2022.
-
Tối ngày 15/2 (rằm tháng Giêng năm Nhâm Dần), trong khuôn khổ chuỗi sự kiện Festival Huế bốn mùa và Ngày thơ Việt Nam năm 2022, Liên hiệp các Hội Văn học Nghệ thuật Thừa Thiên Huế, Hội Nhà văn Thừa Thiên Huế, Hội Nghệ sĩ Múa phối hợp với Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế tổ chức chương trình Festival Thơ Huế năm 2022 với chủ đề “ Thơ Huế và Di sản”.
-
Hưởng ứng ngày thơ Việt Nam lần thứ XX, tối ngày 14/2 ( tức 14 tháng Giêng năm Nhâm Dần), Liên hiệp các Hội Văn học Nghệ thuật và Hội Nhà văn Thừa Thiên Huế tổ chức đêm thơ Nguyên Tiêu Nhâm Dần - 2022 với chủ đề “Sống và hy vọng”.
-
Sáng ngày 14/2 (tức ngày 14 tháng giêng năm Nhâm Dần), Liên hiệp các Hội Văn học nghệ thuật và Hội Nhà văn Thừa Thiên Huế đã tổ chức chuyến đi Viếng mộ thi nhân tại các nghĩa trang trên địa bàn thành phố Huế tưởng nhớ các văn nghệ sĩ đã khuất.
.png)
.png)
