Hướng đến các giá trị truyền thống đang là một xu hướng diễn ra dù âm thầm nhưng rất mạnh mẽ trong giới nghệ thuật.
Cả nghệ sĩ và công chúng ngày càng hào hứng hơn với các giá trị truyền thống.
Đặc biệt, xu hướng được tạo ra bởi đa số các nghệ sĩ trẻ thiết tha với việc phục dựng, quảng bá văn hóa cổ truyền. Bằng tư duy mới, phương pháp mới trên nền chất liệu cũ, ý niệm xưa… đã tạo cho công chúng những cảm hứng bất tận trong việc khám phá những giá trị tưởng chừng đã mất.
Dưới lăng kính điện ảnh
Có thể nói, xu hướng truyền thống hóa nghệ thuật khởi phát mạnh mẽ từ đầu năm 2019 với hàng loạt cuộc biểu diễn, trưng bày, triển lãm, workshop của giới nghệ sĩ liên quan các lĩnh vực điêu khắc, hội họa, thời trang và sân khấu.
Tuy nhiên, sức ảnh hưởng mạnh mẽ dẫn tới xu hướng này lại là điện ảnh. Những bộ phim tìm kiếm chất liệu dân gian, từ văn hóa vùng miền để hướng tới các giá trị truyền thống đã gây được hiệu ứng tốt.
Trong cuộc hội thảo trước thềm Liên hoan phim Việt Nam 2019, vấn đề bản sắc trong phim Việt được nhiều đạo diễn và giới phê bình đặt ra. Suốt một thời gian dài, phim Việt mải mê chạy theo cuộc đua doanh thu, bằng mọi cách để chinh phục khán giả, thu tiền bán vé và quảng cáo để lại một khoảng trống rất lớn về đề tài truyền thống.
PGS.TS Trần Luân Kim từng chỉ ra “yếu huyệt” của điện ảnh, là nhà sản xuất chỉ chú trọng gây hài, chiều theo thị hiếu khán giả, cười giải trí xong là hết. Những gì đọng lại cho người xem về con người, văn hóa Việt Nam chưa có hoặc có nhưng rất mỏng.
Năm 2019, sự ra đời của “Song Lang” là một tín hiệu tốt cho thấy các nhà làm phim đã nỗ lực đi tìm vẻ đẹp Việt. Bỏ qua câu chuyện doanh thu, thì “Song Lang” đã khơi dậy trong tâm thức khán giả một vẻ đẹp gần như bị lãng quên của cải lương.
Rồi dự án “Việt sử kiêu hùng” với những bất ngờ nối tiếp bởi những câu chuyện dã sử chứ không hề khô khan, đã tạo ra sự thích thú theo dõi của người trẻ. Khi dự án khép lại, công chúng muốn trực tiếp quyên tiền để nhóm làm phim tiếp tục đề tài về anh hùng dân tộc.
Cũng xoay quanh đề tài truyền thống, một vài bộ phim như “Cô Ba Sài Gòn”, “Tấm Cám - Chuyện chưa kể” muốn đi sâu khai thác triệt để tính truyền thống trong văn hóa Việt. Tuy nhiên, “Cô Ba Sài Gòn”, với nội dung tôn vinh vẻ đẹp của chiếc áo dài truyền thống vẫn bị chới với giữa phim nghệ thuật và giải trí.
Phải đến năm 2020, với nhiều dự án ra mắt, cho thấy vẻ đẹp văn hóa dân gian đang trở thành lựa chọn của nhiều nhà làm phim. Trong series phim Tết 2020, thì “Gái già lắm chiêu” có sức hút hơn cả. Có lẽ một phần do phim mang đến cho khán giả những nét đẹp đặc sắc của vùng đất và con người Huế.
Từ những hình ảnh quen thuộc của cầu Trường Tiền, Phu Văn Lâu đến những món ăn truyền thống như bún bò Huế… thành điểm nhấn đặc biệt, mà phim thị trường không làm được.
Ngày hội Việt phục “Tóc xanh - Vạt áo” của ĐH Quốc gia TPHCM.
Đương đại trên nền truyền thống
Nghệ thuật truyền thống trong dòng chảy hiện đại là mô-típ được giới sân khấu và nghệ thuật lựa chọn để trình diễn trong các show ca múa nhạc hiện đại. Xuất phát từ 3 lý do: Bảo tồn gìn giữ vẻ đẹp nghệ thuật truyền thống; thể hiện sự hội nhập văn hóa; dễ tiếp cận khán thính giả ở mọi lứa tuổi và mọi quốc gia.
Cuối tháng 12/2020, tại Học viện Âm nhạc quốc gia Việt Nam đã diễn ra đêm hòa nhạc “Dân gian trên jazz/Dân gian trên dây” mang đến một không gian và ngôn ngữ âm nhạc mới lạ đầy biến hóa.
Dùng nhạc jazz làm cầu nối giữa nhạc truyền thống và hiện đại không chỉ là thử nghiệm mà còn là ngẫu hứng duyên dáng. Bốn loại hình âm nhạc truyền thống là chèo, tuồng, cải lương và âm nhạc bản địa miền núi Tây Bắc có dịp tỏa sáng giữa những nhạc cụ hiện đại. Hơn 40 nghệ sĩ trình diễn các sáng tác mới kết hợp giữa âm nhạc truyền thống và nhạc jazz với dàn dây - kèn đồng của nhạc giao hưởng.
Cũng trên sân khấu, công chúng dễ bắt gặp hình ảnh truyền thống từ câu chuyện, trang phục đến nhạc cụ. Vở diễn “Cây gậy thần” với huyền tích Chử Đồng Tử - Tiên Dung của Nhà hát Cải lương. Hay mới đây là vở diễn “Thành Thăng Long thuở ấy” tại Nhà hát Thế giới trẻ - thuộc Trường ĐH Sân khấu - Điện ảnh TPHCM.
Giới thời trang được biết đến thế mạnh là tà áo dài, bên cạnh đó còn “nhánh” cổ phục gọi là “Việt phục”. “Ngày hội Việt phục Tóc xanh - Vạt áo” của ĐH Quốc gia TPHCM hồi giữa tháng 1/2021 đã thu hút hàng ngàn lượt sinh viên háo hức đến chiêm ngắm những giá trị xưa cũ của tiền nhân.
Rồi hội họa, điêu khắc qua các cuộc trưng bày trong năm 2020 với gốm, giấy dó, tranh Hàng Trống, tranh Kim Hoàng đã thực sự đưa người xem thấy những giá trị dù rất cũ nhưng không mòn, lại nổi bật tỏa sáng giữa không gian nghệ thuật hiện đại.
Giữa tháng 3/2021, tại Trung tâm Nghệ thuật đương đại The Factory, một triển lãm thị giác hoành tráng mang tên “Lần trong/ Nằm giữa/ Vùi dưới/ Lộ trên” tôn vinh vẻ đẹp diệu kỳ của giấy dó. Lần đầu tiên, công chúng nhận thấy giấy dó không chỉ viết vẽ lên được, mà còn là chất liệu có thể sử dụng cho nghệ thuật điêu khắc.
Hướng tới giá trị truyền thống được các nhà phê bình nghệ thuật đánh giá là xu hướng đúng đắn. Tuy nhiên, phải hiểu rõ hướng tới giá trị truyền thống khác với việc kết hợp giữa truyền thống và hiện đại. Định lượng cho khái niệm này rất mong manh, nếu không khéo dễ dẫn tới sự kệch cỡm, nghệ thuật đã không tới tầm còn làm cho truyền thống bị méo mó.
“Chúng ta đang sở hữu một nguồn tài nguyên phong phú từ kho tàng truyền thống. Nếu nhìn kho tàng đó dưới lăng kính đương đại - nằm bên dưới những câu chuyện dân gian, thì chúng ta sẽ có những sản phẩm nghệ thuật độc đáo - khi xã hội ngày càng xuất hiện nhiều hơn những suy tư, hoài niệm, ước muốn quay về truyền thống”- Họa sĩ Tạ Huy Long |
Theo Hòa Trần - GD&TĐ
Nếp nhà lãng đãng khói hương như chiếc cầu nối với quá khứ. Hồn người tĩnh tại, thong dong hòa quyện miền tâm linh thăm thẳm. Nhưng không phải dịp Tết đến ta mới thấy nhẹ nhàng. Bất cứ khi nào đứng trước ban thờ tiên tổ, bao bộn bề, lo toan đều tự nhiên rũ bỏ, để gia tâm bảo vệ những gì tốt đẹp của tinh thần.
Vừa qua, một số cá thể thiên nga đã được thả vào hồ Hoàn Kiếm, Hà Nội. Việc làm này đã gây nhiều ý kiến trái chiều trong dư luận. Dù sau đó, các cá thể thiên nga đã được di chuyển đến một địa điểm khác song từ sự việc này nhiều người tỏ ra băn khoăn bởi hồ Hoàn Kiếm vốn được coi là nơi linh thiêng, hơn nữa hồ Hoàn Kiếm và đền Ngọc Sơn còn là Di tích quốc gia đặc biệt.
Khi toàn cầu hóa, nhiều người mới ý thức rõ hơn tầm quan trọng của sáng tạo. Nhiều quốc gia coi sáng tạo là nguồn lực chính trong nền kinh tế tri thức. Tuy nhiên, sự phát triển nhanh chóng của công nghệ số, bên cạnh động lực cũng tạo ra nhiều thách thức đối với khả năng sáng tạo của con người.
“Hiện thực” của đời sống hiện ra trước cái nhìn của chúng ta luôn luôn là một hỗn hợp, một nồi súp lẩu của “thực tế” và “tri nhận”, không tách bạch, và không dễ tách bạch được.
Nuôi dưỡng tâm hồn ham đọc sách từ bé cho con, sẽ giúp con dễ dàng vượt qua được giai đoạn khủng hoảng của tuổi mới lớn, giúp con mạnh mẽ đối mặt với những thay đổi của bản thân, và sóng gió của cuộc đời.
Để không bị lãng quên giữa các loại hình nghệ thuật giải trí hiện đại, sân khấu cải lương nói riêng, nghệ thuật truyền thống nói chung, đang tìm cách chuyển mình, dần tìm lại chỗ đứng. Trong quá trình tìm hướng đi mới ấy, các nghệ sĩ không hoàn toàn chạy theo thị hiếu một cách dễ dãi mà bỏ qua yếu tố nghệ thuật.
Một năm qua, sự xuất hiện của các sàn đấu giá nghệ thuật đã góp phần thúc đẩy hội họa phát triển, tạo ra thị trường lành mạnh thu hút nhà đầu tư cũng như giới mộ điệu. Nhưng vẫn còn nhiều vấn đề bỏ ngỏ.
Văn hóa là sản phẩm, đồng thời là điều kiện, động lực, phương thức tồn tại và phát triển của một đất nước. Văn hóa có sự phát triển tự thân nhưng cũng có cả sự tiếp nhận bên ngoài. Theo các chuyên gia, trong khi bảng giá trị của người Việt xuất hiện một số hiện tượng lệch lạc, cần nghiên cứu xây dựng hệ thống chuẩn mực xã hội, từ đó xác định khuôn khổ để trở lại chân giá trị.
Khi các hoạt động diễn xướng dân gian dần tách khỏi, đình làng dường như đánh mất một phần linh hồn, còn nghệ thuật truyền thống cũng thiếu khí vị. Theo NSƯT Đoàn Thanh Bình, những buổi diễn của Giáo phường Đình làng Việt một năm qua chính là hành trình để mỗi người được về lại ngày xưa, đắm mình trong đời sống văn hóa cộng đồng.
Thêm một lần mổ xẻ về thực trạng của lý luận phê bình sân khấu hiện nay, các nhà chuyên môn, tác giả đều cho rằng lý luận phê bình của sân khấu nước nhà rất thiếu, yếu và luôn bị các nhà hát… phớt lờ.
Nhà biên kịch Nguyễn Thị Hồng Ngát đã chia sẻ đầy trăn trở tại Hội thảo "Liên hoan phim Việt Nam trong sự nghiệp phát triển điện ảnh dân tộc" vừa qua ở Đà Nẵng.
Sáng 16/11, Hội Di sản văn hóa Thăng Long - Hà Nội đã tổ chức Hội thảo khoa học “Thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu trên địa bàn Hà Nội - nhận diện, bảo tồn và phát triển” tại đình Hào Nam. Hội thảo đã thu hút sự quan tâm của đông đảo các nhà nghiên cứu, quản lý văn hóa - xã hội, các nghệ nhân dân, đồng đền, thủ nhang, thanh đồng…
Gần đây, một số trường ngoài công lập tăng học phí cao gây phản ứng của phụ huynh và bất bình dư luận. Đáng chú ý là theo Luật Giáo dục 2005, các cơ quan quản lý nhà nước không có thẩm quyền quản lý việc thu chi của các trường ngoài công lập. Các trường này hoạt động theo Luật Doanh nghiệp và ngành giáo dục chỉ giám sát về chỉ tiêu tuyển sinh, chương trình đào tạo.
Là di tích lịch sử văn hóa được xếp hạng Quốc gia từ năm 1991, nhưng những giá trị lịch sử, yếu tố nguyên gốc tại chùa Khúc Thủy, thôn Khúc Thủy (xã Cự Khê, huyện Thanh Oai, Hà Nội) đã bị xâm phạm nghiêm trọng.
Không phải ai sinh ra cũng đã có thẩm mỹ âm nhạc mà nó được hình thành gắn với không gian sống, điều kiện thụ hưởng. Theo nhạc sĩ Quốc Trung, hiện nay ở Việt Nam hầu hết các chương trình nghệ thuật chỉ trình diễn một vài thể loại nhạc, bó hẹp sự lựa chọn của khán giả. Nếu mọi người tự mở rộng, bỏ qua rào cản để thử nghiệm nhiều thể loại nhạc khác nhau, sẽ phát hiện ra nhiều thứ mới mẻ, thú vị.
Cuộc sống của họ ra sao, quan niệm về tình yêu, hạnh phúc, nỗi buồn, suy nghĩ về truyền thống, hiện tại và tương lai như thế nào? Để tìm ra câu trả lời, đạo diễn người Hà Lan Manouchehr Abrontan đã đi từ Nam ra Bắc, phỏng vấn hàng trăm phụ nữ ở mọi lứa tuổi, ngành nghề, vai trò khác nhau. Và “Việt Nam tim tôi” ra đời như tình ca về vẻ đẹp, sức mạnh của phụ nữ Việt.
“Học sinh như bó đuốc, nhiệm vụ của tôi là truyền lửa cho bó đuốc. Nhưng trước khi truyền lửa được thì giáo viên phải là người yêu thích, say mê tìm tòi, chắt lọc cái hay trong môn học, khơi gợi cho các em tự tìm tòi, tự phát hiện ra vấn đề”. Đó là chia sẻ của thầy giáo Lê Quang Nhân, Trường THPT chuyên Nguyễn Du, Đắk Lắk tại Lễ tuyên dương gương Người tốt việc tốt đổi mới sáng tạo trong dạy và học năm học 2016 - 2017 do Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD - ĐT) tổ chức sáng 18.10.
Trong bối cảnh cần khẳng định văn hóa doanh nghiệp Việt Nam, việc tìm ý tưởng sáng tạo từ “Truyện Kiều” được cho là con đường ngắn nhất. Như GS. Phong Lê, Chủ tịch Hội Kiều học Việt Nam nhận định: “Doanh nhân dùng chữ tâm ấy để tiến là phúc cho họ, cũng là phúc cho xã hội vậy”.
Trước các phương tiện nghe nhìn, sách đang trở nên yếu thế hơn. Người lớn cũng ngại đọc sách, còn trẻ em thì thích xem iPad và chơi game. Làm sao để tạo được thói quen đọc sách cho trẻ, qua đó, dần nuôi dưỡng tâm hồn các em bằng sách?
Chú trọng phát triển văn hóa đọc tại vùng nông thôn, miền núi là một trong những nhiệm vụ trọng tâm trong Đề án phát triển văn hóa đọc trong cộng đồng đến năm 2020, định hướng đến năm 2030. Tuy nhiên, văn hoá đọc ở trẻ em nói riêng sẽ không thể phát triển rộng lớn nếu hệ thống phát hành sách chỉ tập trung ở thành phố và trẻ em nông thôn, miền núi vẫn còn “đói sách”.